Τσαρλς Τίφανι, ο ζάμπλουτος κοσμηματοπώλης που καθιέρωσε το μονόπετρο του γάμου

Το όνομα «Τίφανι» μπορεί να έγινε ευρύτερα γνωστό το 1961 από την περίφημη ταινία του Μπλέικ Έντουαρντς «Πρόγευμα στο Τίφανις» -μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη την ομώνυμη νουβέλα του Τρούμαν Καπότε-, έχει ωστόσο ακόμα και σήμερα τη δύναμη να κάνει τα μάτια μιας γυναίκας να βλεφαρίσουν! Το υγρό όνειρο κάθε κοπέλας είναι αυτό το χαρακτηριστικό μπλε κουτάκι που κρύβει εντός του ένα κόσμημα από το Tiffany, φτιαγμένο καθώς λένε από τα υλικά που πλάθονται τα όνειρα. Η μαγεία γεννήθηκε το 1837, όταν ο Τσαρλς Λιούις Τίφανι άνοιξε τις πύλες του μυθικού σήμερα κοσμηματοπωλείου στο Μανχάταν, το οποίο ονομαζόταν Tiffany & Young, εξαιτίας της συνεργασίας του με τον Τζον Γιανγκ. Ήταν όμως ο «βασιλιάς των διαμαντιών», όπως θα τον ονομάσει εύγλωττα ο αμερικανικός Τύπος ήδη από το 1848, αυτός που θα εισάγει στη βιομηχανία του γάμου το δαχτυλίδι των αρραβώνων, αλλάζοντας ταυτοχρόνως τη μοίρα των μονόπετρων μέσω του βαρύτιμου δικού του. Έναν αιώνα αργότερα, θα έρθει το κλασικό φιλμ με την Όντρεϊ Χέπμπορν να στείλει το όνομά του στην παγκόσμια αθανασία, όταν η κινηματογραφική Χόλι Γκολάιτλι ομολογεί αφελώς πως «τίποτα κακό δεν μπορεί να σου συμβεί στο Τίφανις». Η ταινία μετέτρεψε τον ήδη γνωστό οίκο κοσμημάτων σε ένα παραμυθένιο μέρος όπου όλα τα όνειρα πραγματοποιούνται μαγικά! Δουλειά έπιασε μετά η εξίσου θρυλική Παλόμα Πικάσο, κόρη του μοντερνιστή ζωγράφου Πάμπλο, που σχεδίασε για τον οίκο τα εμβληματικότερα κοσμήματά του, δίνοντας μετά τη σκυτάλη σε εξίσου γνωστούς στον κόσμο των κοσμημάτων σχεδιαστές. Πλέον το Λούβρο και άλλα φημισμένα μουσεία στα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης φιλοξενούν τις ανεκτίμητες συλλογές του Τίφανι, όταν δεν φιγουράρουν με καμάρι σε βασιλικές προθήκες και αυτοκρατορικές συλλογές. Παρά το γεγονός ότι, όπως το έλεγε ο Τσαρλς, «πουθενά δεν είναι ένα διαμαντένιο δαχτυλίδι του Τίφανι πιο όμορφο ή πιο πολύτιμο από την τιμητική του θέση, το χέρι μιας γυναίκας»! Και βέβαια πίσω από τη φήμη και τη λάμψη του Tiffany & Co κρύβεται μια συναρπαστική επιχειρηματική ιστορία μεγάλων ρίσκων, ανήσυχου πνεύματος αλλά και εμμονικής προσκόλλησης στην ποιότητα και τη δεξιοτεχνία. Όταν δεν είναι η ίδια η ιστορία της ανόδου της αστικής και μεγαλοαστικής τάξης των ΗΠΑ δηλαδή, οι ιδέες των οποίων περί πολυτέλειας και ομορφιάς σφυρηλατήθηκαν από έναν άνθρωπο, κανέναν άλλον από τον Τσαρλς Τίφανι…

Πρώτα χρόνια

Ο Τσαρλς Λιούις Τίφανι γεννιέται στις 15 Φεβρουαρίου 1812 σε κωμόπολη του Κονέκτικατ ως ένα από τα παιδιά ενός ευκατάστατου βιοτέχνη. Όταν δεν ήταν στο δημόσια σχολείο του, ο μικρός Τσαρλς όργωνε το εκκοκκιστήριο βάμβακος του πατέρα του (C. Tiffany & Son), καθώς το εμπόριο και τα μυστικά του φαινόταν να τον ενδιαφέρουν από πολύ μικρό. Όταν έφτασε μάλιστα στα 15 του, ο πατέρας Κόμφορτ τον βάζει να διοικήσει το παντοπωλείο που άνοιξε εντωμεταξύ, δίνοντάς του πολύτιμα μαθήματα επιχειρηματικής ηθικής. Την ώρα που μετακινείται μάλιστα στην ακαδημία γειτονικής πόλης για να τελειώσει το σχολείο, ο πατέρας τον αναγκάζει να περάσει και από το στρατηγείο του μύλου του, για να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερες εμπορικές εμπειρίες. Ο Τσαρλς θα περάσει στο παντοπωλείο-χονδρεμπορικό του Κόμφορτ μια ολόκληρη δεκαετία, όταν και άρχισε να κάνει όνειρα για κάτι δικό του…

Η ίδρυση του παντοπωλείου που θα τα άλλαζε όλα

Μια ωραία πρωία του 1837, ο 25χρονος Τσαρλς ζητά δάνειο από τον πλούσιο εντωμεταξύ πατέρα του 1.000 δολαρίων για να ανοίξει ένα μαγαζί με ειδή πολυτελείας στη Νέα Υόρκη. Το δάνειο εγκρίνεται, μιας και ο μικρός είχε δείξει ότι ήταν δουλευταράς και έκοβε το μυαλό του, και λίγο αργότερα οι δυο συνεργάτες, Τσαρλς Τίφανι και Τζον Γιανγκ, κάνουν τα εγκαίνια του νεοϋορκέζικου καταστήματος Tiffany & Young που έψαχνε να κακομάθει με το αζημίωτο την αστική τάξη της πόλης. Την παρθενική μάλιστα μέρα της λειτουργίας του, στις 14 Σεπτεμβρίου 1837, οι πωλήσεις απέφεραν στα ταμεία μόλις 4,98 δολάρια, όπως θέλει ο θρύλος! Όλα στο μαγαζί ήταν ακριβά και γουστόζικα, από τα χαρτικά μέχρι και τα πιατικά, και σύντομα οι δυο συνεργάτες έφεραν τα πρώτα κοσμήματα, ρολόγια, ακόμα και διαμάντια. Παρά τις πενιχρές εισπράξεις της πρώτης μέρας όμως, το Tiffany & Young πήγαινε συνεχώς καλύτερα, όσο οι Νεοϋορκέζοι συναγωνίζονταν για σπάνια και εκλεκτά προϊόντα, από μπρούντζινα εξωτικά αγαλματίδια της αρχαίας Ινδίας και εύθραυστες κινέζικες πορσελάνες μέχρι και τις τελευταίες γαλλικές μόδες. Ο κύριος Τίφανι έβαζε τα γυαλιά στον ανταγωνισμό εξασφαλίζοντας τα πολύτιμα αυτά εμπορεύματα κατευθείαν από τα πλοία που επέστρεφαν από τα μακρινά τους ταξίδια στα λιμάνια της Νέας Υόρκης και της Βοστόνης. Τα φανταχτερά οράματα του Τίφανι καλούσαν όμως σε εξτρά χρηματοδότηση, κι έτσι το 1841 προστέθηκε άλλος ένας συνεργάτης, με την επωνυμία της φίρμας να μεγαλώνει κι άλλο (Tiffany, Young & Ellis), αν και μέχρι το 1853 ο Τσαρλς είχε εξαγοράσει τα μερίδια όλων, μετονομάζοντας τώρα την επιχείρηση σε Tiffany & Co. Τα χρυσά και τα ασημικά του πουλούσαν σαν τρελά και μέχρι το 1868 ο Τίφανι είχε τέσσερα καταστήματα στην κατοχή του. Νούμερο που το 2013 θα άγγιζε τα 200!

Το σημάδι του Τσαρλς

Ο Τίφανι και οι δυο συνεργάτες του άρχισαν να παρασκευάζουν τα δικά τους κοσμήματα ήδη από το 1848, ενώ το 1850 άνοιξαν το πρώτο μαγαζί εκτός ΗΠΑ. Στο Παρίσι! Από την πρώτη στιγμή της επιχειρηματικής του δράσης, ο Τσαρλς επιδόθηκε σε ένα αδιάκοπο κυνήγι για μοναδικά αντικείμενα, πράγματα που θα είχε αποκλειστικά αυτός και κανένας άλλος. Τα ιδιαίτερα κοσμήματα και ρολόγια που είχε στο μαγαζί του, ένα κομμάτι αποκλειστικά από το καθένα, σύντομα έκαναν το Tiffany γνωστό στα μεγάλα σαλόνια της νεοϋορκέζικης κοινωνίας. Το 1851 υιοθέτησε μάλιστα τα βρετανικά πρότυπα της καθαρότητας του ασημιού, κάτι που άλλαξε εντελώς τη μοίρα του ασημιού στις ΗΠΑ. Τώρα ήταν κι αυτό πολύτιμο και έμελλε να βρει τη δική του θέση στην αμερικανική αγορά κοσμημάτων. Παραμένοντας με το ένα πόδι στο γενικό εμπόριο και με το άλλο στα κοσμήματα, ο Τσαρλς έδειξε το επιχειρηματικό του δαιμόνιο το 1858, όταν απέκτησε ένα περισσευούμενο τμήμα του τηλεγραφικού Ατλαντικού Καλωδίου, το οποίο έκοψε σε κομματάκια και μοσχοπούλησε ως αναμνηστικά! Τρία χρόνια αργότερα, όταν ξεκίνησε ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος και κανείς δεν είχε όρεξη τώρα για πολυτέλειες και σπατάλες, ο Τσαρλς έστρεψε την προσοχή του στη νέα αγορά που άνοιξε μαγικά, κατασκευάζοντας σημαίες, σπαθιά, ελαφρές πανοπλίες, μετάλλια και όλων των λογιών τα στρατιωτικά είδη. Το 1861 σχεδίασε μάλιστα το τιμητικό έπαθλο για την ορκωμοσία του προέδρου Αβραάμ Λίνκολν, ο οποίος όταν θέλησε αργότερα να αγοράσει ένα μαργαριταρένιο κολιέ για τη σύζυγό του, το κατάστημα του Τσαρλς επισκέφθηκε! Το 1867 η Tiffany & Co κέρδισε το πρώτο βραβείο στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού ως η πρώτη ποτέ αμερικανική φίρμα που αποσπούσε τη βαρύτιμη ευρωπαϊκή διάκριση ποιότητας και αξίας. Με τους επαίνους στο πλευρό του, ο Τσαρλς κατεβάζει την επόμενη χρονιά την εταιρία του στο χρηματιστήριο και σύντομα Λονδίνο και Γενεύη θα έχουν τα δικά τους παραρτήματα.

Ο «βασιλιάς των διαμαντιών»

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1870, η Tiffany & Co ήταν ήδη αναγνωρίσιμο όνομα σε Ευρώπη και Αμερική, ως ένας από τους μεγάλους παίκτες της αγοράς που μπορούσε πλέον να διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στα θέατρα των εξελίξεων. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, ο Τσαρλς ξεκίνησε τις υπερβολές του που τόσο σημασία θα είχαν στην απήχηση του ονόματός του! Το 1877, για παράδειγμα, ο Τσαρλς αγόρασε το κλασικό πια «Διαμάντι Τίφανι» έναντι 18.000 δολαρίων, ένα περίφημο κίτρινο νοτιοαφρικανικό πετράδι 287 καρατίων (άκοπο) που πήρε στους τεχνίτες του κοντά έναν χρόνο για να το κόψουν στα 128,54 καράτια. Το διαμάντι έκανε τον γύρο του κόσμου και έναν αιώνα αργότερα θα το φορούσε η Όντρεϊ Χέπμπορν στις προωθητικές εκστρατείες της κλασικής ταινίας «Πρόγευμα στο Τίφανις» (1961). Ο Τσαρλς είδε την τεράστια διαφημιστική απήχηση του «Διαμαντιού Τίφανι» και του άνοιξε η όρεξη. Κι έτσι δέκα χρόνια αργότερα κατάφερε να αποκτήσει μια σειρά από τα περιβόητα κοσμήματα του γαλλικού στέμματος, στέλνοντας τη φήμη του σε παγκόσμια ύψη! Στο ασίγαστο πνεύμα του ίδιου οφείλονται μια σειρά ακόμα από καινοτομίες, από τον πρώτο εμπορικό κατάλογο που έστελνε στους πελάτες του μέχρι και την καθιέρωση του δαχτυλιδιού αρραβώνων, που δεν ήταν άλλο από το χαρακτηριστικό δικό του με τη βάση με τα έξι δοντάκια. Ο Τσαρλς παρουσίασε για πρώτη φορά το 1886 το «Δαχτυλίδι Τίφανι», τη δική του εκδοχή του γαμήλιου μονόπετρου. Ο τρόπος κατασκευής του άφηνε την πέτρα να ξεχωρίζει από τη βάση, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης από τα εφέ του διαμαντιού. Είχε χτυπήσει φλέβα χρυσού, καθώς όλες οι μέλλουσες νύφες λαχταρούσαν πια ένα δαχτυλίδι αρραβώνων από τους σχεδιαστές του Τσαρλς! Όλη η επιχειρηματική του δράση βασιζόταν εξάλλου στη φιλοσοφία του «ο καλός σχεδιασμός εγγυάται καλές δουλειές», αν και για να φτάσει στην κορυφή έπρεπε να σκεφτεί δαιμόνια και συχνά στα όρια της ηθικής. Όταν για παράδειγμα μετά την πτώση του καθεστώτος του γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου Φιλίππου το 1848 οι γάλλοι αριστοκράτες έτρεχαν να γλιτώσουν από την πολιτική αναταραχή, ο Τσαρλς ήταν αυτός που ρευστοποιούσε τα διαμάντια και τα κοσμήματά τους. Για τον ίδιο το γεγονός ήταν χρυσωρυχείο, παρά το ότι οι κοντινοί του τον έψεγαν ότι διακινδύνευε τη ρευστότητα της ανθηρής του επιχείρησης για να αποκτά διαμάντια και ζαφείρια. Κι όμως, αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη συγκέντρωση πολύτιμων λίθων στις ΗΠΑ, κάτι που μυρίστηκε ο αμερικανικός Τύπος και κόλλησε στον Τίφανι το εμφατικό «βασιλιά των διαμαντιών» ήδη από το 1848. Με τις καραβιές των διαμαντιών στις αποθήκες του, δεν θα του έπαιρνε πολύ να γίνει ο μεγαλύτερος αμερικανός κοσμηματοπώλης. Αν και γι’ αυτό χρειαζόταν και οι αμίμητες ικανότητές του στη διαφήμιση και το μάρκετινγκ, που θα φανούν για δεύτερη φορά το 1858, όταν όπως είπαμε αγόρασε τα 20 μίλια που περίσσεψαν από το τηλεγραφικό Καλώδιο του Ατλαντικού, τα έκοψε μικρά-μικρά κομματάκια, τα φινίρισε με ορείχαλκο και τα έφτιαξε όλων των λογιών τα σουβενίρ, από φυλαχτά και κρεμαστά μέχρι και διακοσμητικά για το σπίτι και χερούλια ομπρελών! Την πρώτη μάλιστα μέρα που τα έβαλε στα μαγαζιά του, χρειάστηκε να επέμβει η αστυνομία για να βάλει σε τάξη το μανιασμένο πλήθος που πάλευε για ένα αναμνηστικό του μεγάλου τηλεπικοινωνιακού έργου. Μέχρι τη δεκαετία του 1850, ο Τίφανι ήταν ο μεγάλος ηγέτης στην αμερικανική αγορά των ασημικών. Για να επεκταθεί μάλιστα παγκοσμίως και να μπορεί να ανταποκριθεί στην τεράστια ζήτηση της βικτοριανής κοινωνίας για προϊόντα από άργυρο, εξαγόρασε τη μεγαλύτερη αμερικανική αργυροχοΐα, που τον μετέτρεψε σε βασιλιά και του ασημιού. Στον ίδιο οφείλουμε την προτυποποίηση του καθαρού ασημιού στο 92,5%, ένα ορόσημο που υιοθέτησε τελικά η Δύση. Όπως είπαμε, όταν ο Τζον Γιανγκ αποσύρθηκε το 1853, ο Τσαρλς Τίφανι εξαγόρασε το μερίδιό του και έψαξε νέους κόσμους να κατακτήσει. Το μεγάλο του χτύπημα εκτός ΗΠΑ ήταν στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων το 1867, όταν άφησε πίσω όλες τις ευρωπαϊκές εταιρίες αποσπώντας το πρώτο βραβείο στην αργυροχοΐα, ως η πρώτη φορά που αμερικανικός οίκος σχεδιασμού βραβευόταν από ευρωπαϊκό θεσμό. Χωρίς βασικό ανταγωνιστή, ο Τίφανι έχτιζε ολοένα και περισσότερο την οικονομική του αυτοκρατορία, προσφέροντας χλιδή και πολυτέλεια που δύσκολα είχαν όμοιό τους στον κόσμο. Το 1870 έφτιαξε το νέο και αυτοκρατορικό στρατηγείο του στη Νέα Υόρκη, την ίδια ώρα που ο ίδιος ήταν η επιτομή της εξεζητημένης κομψότητας, παρακολουθώντας την ανδρική ευρωπαϊκή μόδα και φέρνοντας στις ΗΠΑ τα καλύτερα και πιο μοδάτα κοστουμάκια. Ταυτοχρόνως, εργασιομανής καθώς ήταν και πραγματικά ακούραστος, δεν έλειψε ούτε μέρα από το γραφείο του, αφού και άρρωστος όταν ήταν πήγαινε κακήν κακώς στη δουλειά του. Την ίδια στιγμή, ήταν πάντα ανοιχτός σε νέες ιδέες και καινοτομίες, μια κληρονομιά που άφησε τόσο στους σχεδιαστές του όσο και το μεγαλύτερο του επιχειρηματικό προσόν, τον γιο του! Ο γιος και διάδοχος στο τιμόνι της αυτοκρατορίας Λούις Κόμφορτ Τίφανι (1848-1933) σφυρηλάτησε τον δικό του δρόμο, καθώς την ώρα που κρατούσε τα ηνία του κολοσσού σχεδίαζε μια σειρά από τα καλύτερα δείγματα της αρ νουβό. Ένας από τους κορυφαίους αμερικανούς σχεδιαστές και χρυσοχόους έφτιαξε μοναδικής αισθητικής δημιουργίες από γυαλί και πολύτιμα μέταλλα. Όσο για τον πατέρα, του οφείλουμε ακόμα και την εισαγωγή των πολύχρωμων πολύτιμων λίθων στα κοσμήματα! Οι μεγαλύτεροι κυνηγοί πολύτιμων λίθων συνεργάζονταν μαζί του και όταν έβγαζαν «λαβράκι», ο Τσαρλς ήταν αυτός που θα το αγόραζε όποια τιμή κι αν είχε. Τα περιφημότερα και μεγαλύτερα διαμάντια και πετράδια του κόσμου μεταφέρονταν τώρα στο στρατηγείο του στη Νέα Υόρκη, όπως το κίτρινο διαμάντι του 1877 που έμεινε στην Ιστορία ως «Διαμάντι Τίφανι». Ο Τσαρλς αποσπούσε πια χωρίς κόπο τα πρώτα βραβεία στις διεθνείς εκθέσεις Ευρώπης και Αμερικής. Την ώρα που η φίρμα του γινόταν η πρώτη ποτέ που βραβευόταν με τα δύο βαρύτιμα έπαθλα στην αργυροχοΐα και χρυσοχοΐα στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1878, ο ίδιος ο Τσαρλς τιμούνταν με τον Σταυρό του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής. Όλα αυτά του έδωσαν απαράμιλλη δημοσιότητα και φήμη και πλέον όλοι οι γαλαζοαίματοι της Ευρώπης και του κόσμου λίγο πολύ έτρεχαν στα κοσμηματοπωλεία του για την αύξηση των αυτοκρατορικών και βασιλικών συλλογών. Πελάτες του ήταν σύσσωμη η ευρωπαϊκή βασιλεία, καθώς επίσης και ο σουλτάνος της Υψηλής Πύλης, ο τσάρος και η τσαρίνα της Ρωσίας, ακόμα και ο σάχης του Ιράν. Το 1889 σάρωσε και πάλι στην έκθεση του Παρισιού, αν και πλέον λίγη σημασία είχε για το όνομά του. Κι αυτό γιατί εδώ και τριάντα χρόνια ήταν ήδη η βασική πηγή της παγκόσμιας πολυτέλειας, προσφέροντας στην οικονομική ελίτ το είδος της κομψής εκζήτησης που τόσο αποζητούσε. Πλάι στα καλούδια που έφτιαχνε για βασιλιάδες, ζάμπλουτους κροίσους, πολιτικούς και καλλιτέχνες, ο ίδιος σχεδίαζε τα έπαθλα για τα ράλι της αριστοκρατίας, τις ιπποδρομίες και τους αγώνες ταχύτητας των σκαφών. Ακόμα και τα βραβεία των καλλιστείων ομορφιάς φιλοτεχνούσε, καθώς το όνομά του έδινε κύρος σε ό,τι έπιανε. Ο Τσαρλς Λιούις Τίφανι άφησε την τελευταία του πνοή στις 18 Φεβρουαρίου 1902 χτυπημένος από πνευμονία και στο τιμόνι τον διαδέχτηκε ο γιος του, ως πρόεδρος αλλά και διευθυντής του σχεδιαστικού τμήματος της Tiffany & Co. Ο πατέρας του άφησε πίσω προσωπική περιουσία 35 εκατ. δολαρίων, αν και ο ίδιος θα έστελνε το νούμερο σε αστρονομικά επίπεδα. Το 2013 ο πολυεθνικός όμιλος που δραστηριοποιείται πια σε πολλά και διάφορα εκτιμήθηκε στα 8 δισ. δολάρια! Η μεγαλύτερη κληρονομιά ωστόσο του Τσαρλς ήταν ότι άφησε πίσω του την πρώτη εταιρία στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού που έλαμψε με την ποιότητα και την κομψότητά της, γεννώντας στην ουσία μόνος μια ολόκληρη αγορά… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr