Η πρόταση μομφής ή δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης θεωρείται μια ύψιστη κοινοβουλευτική διαδικασία που θεωρητικά έχει ως στόχο την καθαίρεση μιας κυβέρνησης (ή ενός μέλους της εάν στρέφεται μόνο κατά συγκεκριμένου υπουργού) από τη θέση ευθύνης της, όταν θεωρηθεί ότι αυτή είναι ανεπαρκής, δεν εκπληρώνει ορθά τις υποχρεώσεις της ή είναι επιζήμια για τη χώρα.
Στην πράξη όμως ποτέ στα μεταπολιτευτικά χρονικά δεν έπεσε κυβέρνηση από μια τέτοια πολιτική διαδικασία και ο λόγος είναι απλός. Για να αρθεί η εμπιστοσύνη της Βουλής προς μια κυβέρνηση ή ένα μέλος της θα πρέπει να καταψηφιστεί από τουλάχιστον 151 βουλευτές κατόπιν ονομαστικής ψηφοφορίας.
Η εκάστοτε κυβέρνηση όμως έχει από μόνη της πάνω από 151 βουλευτές (πλην των κυβερνήσεων ανοχής που μπορεί να έχουν την έγκριση 120 μελών του Κοινοβουλίου). Κάτι που σημαίνει ότι για να απολέσει την εμπιστοσύνη μια κυβέρνηση, θα πρέπει να το έχουν αποφασίσει οι ίδιοι οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος (ή του συνασπισμού κομμάτων όπως είχαμε επί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ) και όχι η αντιπολίτευση.
-Γυρνώντας πίσω στο χρόνο, βρίσκουμε την πρώτη μεταπολιτευτική πρόταση δυσπιστίας τον Ιούνιο του 1988. Είχε κατατεθεί από τον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Μητσοτάκη με τους βουλευτές του, κατά της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου, με αντικείμενο την εξωτερική πολιτική και την οικονομία. Για την ιστορία, υπέρ της πρότασης είχαν ψηφίσει 122 βουλευτές και κατά 157.
–Η δεύτερη κατά σειρά πρόταση δυσπιστίας κατά κυβέρνησης υποβλήθηκε και πάλι από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τη Νέα Δημοκρατία κατά της κυβέρνησης Παπανδρέου, για το σκάνδαλο Κοσκωτά, τον Μάρτιο του 1989. Υπέρ της πρότασης είχαν ψηφίσει 123 βουλευτές και κατά 155, ενώ υπήρχε και ένα παρών.
–Στην τρίτη πρόταση δυσπιστίας συνέβη το αντίθετο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ κατέθεσαν μομφή κατά της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, τον Μάρτιο του 1993 για το Μακεδονικό. Η πρόταση απορρίφθηκε τα μεσάνυχτα της 29 Μαρτίου, καθώς υπερψήφισαν 145 βουλευτές και κατά 152, ενώ υπήρξαν και δύο παρών.
–Ήταν Ιανουαρίου του 1996 όταν η Νέα Δημοκρατία κατέθεσε την επόμενη πρόταση δυσπιστίας, κατά της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, επικαλούμενη την ακυβερνησία της χώρας. Ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, βρισκόταν από το Νοέμβριο βαριά άρρωστος στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικού κέντρο. Η πρόταση υπερψηφίστηκε από 118 βουλευτές, ενώ καταψηφίστηκε από 168.
–Πρόταση μομφής κατά μέλους της κυβέρνησης είχαμε τον Ιανουάριο του 1999. Υποβλήθηκε κατά του τότε υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Γεράσιμου Αρσένη, αναφορικά με την πολυσυζητημένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Υπέρ της πρότασης ψήφισαν 127 βουλευτές και κατά 163.
–Πρόταση μομφής κατά μέλους της κυβέρνησης ήταν και η επόμενη, τον Ιανουάριο του 1991. Στρεφόταν εναντίον του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γιάννου Παπαντωνίου, για την υπόθεση του χρηματιστηρίου. Μπερ τις προτάσεις τάχθηκαν 125 βουλευτές, κατά 154, εννέα επέλεξαν παρών ενώ από την ψηφοφορία απουσίαζαν 12 μέλη του Κοινοβουλίου.
–Ιουνίου του 2005 το ΠΑΣΟΚ υπό τον Γιώργο Παπανδρέου καταθέτει πρόταση μομφής κατά του υπουργού οικονομίας Γιώργο Αλογοσκούφη, την οποία ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμαλής μετέτρεψε αμέσως σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση έλαβε 165 θετικές ψήφους έναντι 120 αρνητικών.
–Φεβρουάριο του 2007 το ΠΑΣΟΚ καταθέτει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή με θέμα τους χειρισμούς της επί της δημόσιας παιδείας και την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, αλλά φορούσε επίσης και ζητήματα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Και αυτή τη φορά ο κ. Καραμανλής την είχε μετατρέψει σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση του. Υπέρ της πρότασης τάχθηκαν 122 βουλευτές, κατά 164, ενώ απουσίαζαν 14.
–Μαρτίου του 2008 το ΠΑΣΟΚ υποβάλει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Καραμανλή για το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που συζητούνταν εκείνες τις ημέρες στη Βουλή. Κατόπιν ονομαστικής ψηφοφορίας υπέρ της πρότασης μομφής τάχθηκαν 138 βουλευτές, 152 κατά ενώ υπήρχαν και 10 παρών από τους βουλευτές του ΛΑ.Ο.Σ. του Γιώργου Καρατζαφέρη.
–Νοέμβριο του 2013 ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά αναφορικά με το «μαύρο» στην ΕΡΤ. Η σχετική πρόταση απορρίφθηκε από 153 βουλευτές έναντι 124 που την υπερψήφισαν, ενώ 17 δήλωσαν παρών.
–Μάρτιο του 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε την πρόταση μομφής εναντίον του υπουργού οικονομικών της κυβέρνησης Σαμαρά, Γιάννη Στουρνάρα, με θέμα την οικονομική και ανθρωπιστική κρίση και την χρεοκοπία της χώρας. Η πρόταση ωστόσο δεν έγινε δεκτή από τον πρόεδρο της Βουλής Ευάγγελο Μεϊμαράκη, καθώς δεν είχε παρέλθει το εξάμηνο από την υποβολή της προηγούμενης πρότασης όπως προβλέπει ο Κανονισμός της Βουλής. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατέθεσε τότε πρόταση μομφής κατά του Προέδρου της Βουλής, η οποία όμως απορρίφθηκε.
–Ιούνιο του 2018 ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα, ενόψει της επικείμενης Συμφωνίας των Πρεσπών. Η πρόταση καταψηφίστηκε από 153 βουλευτές και υπερψηφίστηκε από 127, επί 280 παρόντων.
–Οκτώβριο του 2020 ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε πρόταση μομφής κατά του υπουργού Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα για τον νέο πτωχευτικό κώδικα που είχε φέρει στη Βουλή. Επί 291 παρόντων βουλευτών κατά τις προτάσεις ψήφισαν 158, υπέρ 133, ενώ τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΜέΡΑ25 είχαν αποχωρήσει από τη διαδικασία.
