Τη δήλωση ότι δεν εκπροσωπεί καμιά παράταξη, αλλά όλους τους Έλληνες και είναι προσηλωμένη στο γενικό και εθνικό συμφέρον, έκανε, μεταξύ άλλων, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, στην ομιλία της στην τελετή αναγόρευσής της σε επίτιμη διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
«Για τον ανώτατο δικαστή, η μετάβαση από την κλειστή αίθουσα του δικαστηρίου στη ανοικτή σφαίρα της πολιτικής δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Ο δικαστικός αυτοπεριορισμός και η εσωστρέφεια δίνουν τη θέση τους στη συνεχή έκθεση, στη συρρίκνωση της ιδιωτικότητας, στην εξωστρέφεια του πολιτικού αξιώματος. Η καθημερινότητα μεταβάλλεται ριζικά, ο ρυθμός της ζωής αλλάζει», είπε η κ. Σακελλαροπούλου, περιγράφοντας έτσι το πέρασμα της στην πολιτική, με την εκλογή της στην Προεδρία της Δημοκρατίας.
Όπως σημείωσε, η ιδιότητα του νομικού είναι αυτή που κάνει πιο οικεία τα συνταγματικά της καθήκοντα και την άσκηση των αρμοδιοτήτων της στην Προεδρία. Τα εφόδια και οι εμπειρίες που αποκόμισε από τη δικαστική της θητεία, ο βίος στο Συμβούλιο της Επικρατείας, είναι το ψυχικό και συναισθηματικό της απόθεμα, ο τρόπος που συνταιριάζει τη νομική με την πολιτική της αποστολή.
Έδωσε έμφαση στις προϋποθέσεις της απόστασης και της αμεροληψίας στην άσκηση των καθηκόντων της, προσηλωμένη στο γενικό και στο εθνικό συμφέρον και υπογράμμισε: «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όπως και ο δικαστής, οφείλει να ακούει με προσοχή όλες τις πλευρές, να συνθέτει τις διαφορές. Ο ρυθμιστικός μου ρόλος, όπως περιγράφεται στο Σύνταγμα, και η ενωτική υπέρβαση των κομματικών σκοπιμοτήτων, προϋποθέτει την απόσταση και την αμεροληψία. Δεν εκπροσωπώ καμία παράταξη, αλλά όλους τους Έλληνες. Ως Πρόεδρος, παραμένω στο τέλος της ημέρας όπως ακριβώς και στη δικαστική μου διαδρομή: ένας δημόσιος λειτουργός, προσηλωμένος στο γενικό και στο εθνικό συμφέρον. Μακριά από την ιδιωτική και ιδιοτελή αντίληψη του θεσμού, τη μικροπολιτική ένταξη. Η θεσμική συνείδηση και η ανάληψη της ευθύνης απέναντι στον ελληνικό λαό δεν συνιστούν συνθήματα πολιτικής. Συγκροτούν τον πυρήνα της άσκησης των δημοσίων και κρατικών αξιωμάτων και πρέπει να μας εμπνέουν όλους, ανεξάρτητα από τη θέση μας στην κρατική πυραμίδα».
«Υπάρχει ένα ευρύ πεδίο θεμάτων στα οποία μπορεί να παρέμβει η Πρόεδρος»
Σχετικά με τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας επισήμανε πως «στο πολίτευμά μας ο ρόλος του Προέδρου δεν είναι εκτελεστικός, ο συμβολισμός, εν τούτοις, που παράγει ο λόγος του, το ύφος και το ήθος στην εκπλήρωση του καθήκοντός του, είναι πολύ σημαντικά» και πρόσθεσε: «Υπάρχει, άλλωστε, ένα ευρύ πεδίο θεμάτων στα οποία μπορεί να παρέμβει ο Πρόεδρος και να δώσει έμφαση και περιεχόμενο σε αρχές, αξίες και νοήματα, πέρα από τις αρμοδιότητες που περιγράφει το Σύνταγμα. Πολλοί είναι αυτοί που απευθύνονται καλοπροαίρετα στον θεσμό, και αυτό με τιμά γιατί φανερώνει τις προσδοκίες των ανθρώπων. Είναι, ωστόσο, κρίσιμο για την εύρυθμη λειτουργία της Δημοκρατίας μας να τηρείται με συνέπεια η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών. Δεν εμπίπτει στην αποστολή του Προέδρου η παρέμβαση σε θέματα που εκκρεμούν στη δικαιοσύνη ή ανήκουν στην Κυβέρνηση, και εν γένει εντάσσονται στην άσκηση τρέχουσας πολιτικής».
«Τα σύνορα ανάμεσα στο δίκαιο και την πολιτική»
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας μίλησε για τα σύνορα ανάμεσα στο δίκαιο και την πολιτική και είπε χαρακτηριστικά: «Το δίκαιο και η πολιτική τέμνονται. Παρότι όμως αφορούν συχνά τα ίδια ζητήματα, αναφέρονται σε διαφορετικές οπτικές και διατηρούν τη σχετική τους αυτονομία. Το δίκαιο είναι ο μανδύας της πολιτικής, αλλά δεν πρέπει να συγχέεται με αυτήν. Ούτε η πολιτική μπορεί να απορροφηθεί από το δίκαιο. Κατέχει το δικό της προνομιακό πεδίο, την ελεύθερη και πολλές φορές γκρίζα ζώνη της σκοπιμότητας, στα όρια πάντα του Συντάγματος και των νόμων. Αυτό επιτάσσει η δημοκρατική αρχή και η διάκριση των εξουσιών, οι θεμελιώδεις αρχές της Πολιτείας. Παρ’ όλα αυτά, στη χώρα μας πολιτικοποιούμε παραπάνω από το μέτρο, με λεξιλόγιο πολεμικό, τα νομικά ζητήματα ή εκνομικεύουμε τα πολιτικά, ανάλογα με τη συγκυρία ή το συμφέρον του καθενός. Όταν δεν διαφυλάσσουμε τα σύνορα ανάμεσα στο δίκαιο και την πολιτική, αδυνατίζουμε τη δημοκρατική συναίνεση. Υποτιμάμε το θεμέλιο του κοινωνικού μας συμβολαίου που είναι ο σεβασμός στη σύμβαση, στην ελευθερία μας να συμφωνούμε, αλλά και να διαφωνούμε συντεταγμένα. Ο θετικισμός είναι βασικό στοιχείο του πολιτισμού μας και ο νομικός τύπος δεν πρέπει να υποβιβάζεται ή να εργαλειοποιείται για χάρη των σκοπών».
Ταυτόχρονα σημείωσε ότι ο καλός νομικός και ο ενάρετος πολιτικός μοιράζονται τον ίδιο πυρήνα αξιών, μια κοινή και αδιαπραγμάτευτη θέση, την αφοσίωσή τους στη φιλελεύθερη δημοκρατία, λέγοντας ότι αυτή δεν προκύπτει μόνον ως το απόσταγμα της γνώσης του δικαίου και των θεσμών, αλλά, πρωτίστως και κυρίως, ως μια θέση της προσωπικής ταυτότητας του καθενός.
Αυτές τις αρχές και αξίες προσπάθησε και η ίδια να υπηρετήσει στο δικαστήριο σε μια σειρά από ζητήματα για τα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων, το περιβάλλον, την οικονομία.
Οι θέσεις αυτές πάντα προϋπέθεταν την επαφή με την κοινωνία και το βλέμμα έξω από την αίθουσα και ακριβώς ο συντονισμός της με το κοινωνικό είναι και η βασική προτεραιότητα της Προεδρίας της.
Ο συντονισμός με το κοινωνικό, βασική προτεραιότητά της
«Αυτός ο συντονισμός με το κοινωνικό είναι και η βασική προτεραιότητα της Προεδρίας μου: το ισχυρό μήνυμα αλλά και η αποτελεσματική πράξη της συμπερίληψης του άλλου, ιδίως του αδυνάτου, στην κοινωνική και πολιτική μας συνύπαρξη», είπε και εξήγησε: «Χαίρομαι ιδιαίτερα για την πρόοδο και την καταξίωση των γυναικών και τη συμβολή της εκλογής μου στην κατεύθυνση αυτή. Η ευημερία της δημοκρατίας μας συναρτάται με την ενσωμάτωση, όχι με τον αποκλεισμό, με την ανάπτυξη και τη δημιουργία κινήτρων για όλους, αλλά και τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων, ειδικά στις δύσκολες μέρες του καιρού μας. Το στοίχημα είναι υψηλό και δύσκολο: η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας δεν νοείται δίχως την αποτελεσματική προστασία μας. Ο σεβασμός των ταυτοτήτων πρέπει να συμπληρώνεται από τις πολιτικές της ισότητας, με εμβέλεια καθολική, ώστε να κλείνουν γρήγορα τα ρήγματα στην κοινωνία και να διατηρείται η συνοχή της. Οι δυνατότητες και οι ανοικτές επιλογές που μας παρέχει ο σύγχρονος κοσμοπολιτισμός πρέπει να συμβαδίσουν με την παροχή των ίσων ευκαιριών και τη διορθωτική και αναδιανεμητική δικαιοσύνη. Το σχέδιο της ζωής μας δεν είναι υπόθεση μόνον ατομικής ευθύνης, ούτε προϊόν κρατικού παρεμβατισμού. Είναι μια υπόσχεση που εγγυάται η Πολιτεία στον καθένα από μας για να εκπληρώσει τη δική του αυτονομία».
Διαφύλαξη και ενδυνάμωση της σχέσης κυβερνώντων-κυβερνωμένων
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στις επιπτώσεις από τις κρίσεις των τελευταίων χρόνων, το πλήγμα που δέχθηκε η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος και τόνισε ότι ο στόχος της είναι να συμβάλλει στη διαφύλαξη και ενδυνάμωση της σχέσης ανάμεσα στους κυβερνώντες και τους κυβερνώμενους.
«Η χώρα μας δοκιμάστηκε στις κρίσεις των τελευταίων ετών και η αξιοπιστία του πολιτικού της συστήματος δέχθηκε ένα καίριο πλήγμα. Η οικονομική κρίση και σήμερα η υγειονομική δεν έχουν μόνο βιοτικές επιπτώσεις, υλικές και ψυχικές, αλλά και σπουδαίες θεσμικές προεκτάσεις. Αγγίζουν τον πυρήνα της σχέσης κυβερνώντων και κυβερνωμένων: την ίδια την εμπιστοσύνη που εμπεδώνει, παράλληλα με τους νόμους και το Σύνταγμα, την αυθεντία και τη νομιμοποίηση της εξουσίας. Έχω την πεποίθηση ότι στη διαφύλαξη και ενδυνάμωση αυτής της σχέσης εντοπίζεται και το βαθύτερο νόημα της πολιτικής. Παρότι προέρχομαι από χώρο μη πολιτικό, σε αυτόν τον ευγενή στόχο προσδοκώ να συμβάλλω», επισήμανε.
Η τελετή έγινε στο Μέγαρο Μουσικής με τη συμμετοχή μικρού αριθμού προσκεκλημένων, όπως προβλέπουν τα υγειονομικά πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Παραβρέθηκαν ο υφυπουργός Μακεδονίας και Θράκης Σταύρος Καλαφάτης, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας, ο μητροπολίτης Άνθιμος, οι βουλευτές ‘Ελενα Ράπτη, Δημήτρης Κούβελας (ΝΔ), Γιάννης Αμανατίδης, Κώστας Ζουράρις (ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία), Χάρης Καστανίδης (ΚΙΝΑΛ), η επικεφαλής του γραφείου του πρωθυπουργού Μαρία Αντωνίου και ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ.
Μαζί με τους καθηγητές της Νομικής που παρέστησαν στην τελετή ήταν και ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος.
