Τα γεγονότα στη Νέα Ζηλανδία την περασμένη Παρασκευή, αλλά και τη Δευτέρα στην Ουτρέχτη αποτελούν μια ισχυρή υπενθύμιση ότι η τρομοκρατία ως απειλή είναι πολύπλευρη και παγκόσμια. Η τρομοκρατία εξελίσσεται συνεχώς, δήλωσε χθες στις Βρυξέλλες ο Ευρωπαίος Επίτροπος Δ. Αβραμόπουλος μιλώντας στη Δεξαμενή Σκέψης European Policy Centre σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
«Έχουν περάσει τρία χρόνια από την τρομοκρατική επίθεση στις Βρυξέλλες και οι μνήμες είναι ακόμα ζωντανές. Όλοι θυμόμαστε ακόμα εκείνο το πρωί, όταν η καρδιά των Βρυξελλών δέχθηκε τρομοκρατική επίθεση, αφήνοντας πίσω της πολλά θύματα και τραυματίες και όλους μας σε ένα πρωτοφανές σοκ για το τι συμβαίνει στην κοινωνία μας.
Αυτό το συναίσθημα ένιωσαν και οι πολίτες στο Christchurch και της Νέας Ζηλανδίας, αλλά και σε τόσα άλλα μέρη του κόσμου που έχουν πληγεί από αυτή τη βία. Όχι μόνο σήμερα, αλλά και κάθε μέρα αποτίουμε φόρο τιμής.
Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Και ως πολιτικοί, και ως υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής και ως απλοί πολίτες, δίνουμε την υπόσχεση να μην υποχωρήσουμε ποτέ απέναντι στην τρομοκρατία.
Με κάθε ειλικρίνεια δηλώνω ότι, όταν ανέλαβα το αξίωμα του Ευρωπαίου Επιτρόπου για τη Μετανάστευση, τις Εσωτερικές Υποθέσεις και την Ιθαγένεια το 2014, τίποτα δεν μπορούσε να με προετοιμάσει για το τι θα ακολουθούσε.
Μέσα σε λίγους μήνες, τόσο η μετανάστευση όσο και η ασφάλεια βρέθηκαν στην κορυφή της παγκόσμιας πολιτικής ατζέντας, διότι η απροετοίμαστη Ευρώπη αγωνιζόταν με δύο παράλληλες κρίσεις.
Αφενός οι αφίξεις χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στις ελληνικές και ιταλικές ακτές. Αφετέρου, οι τρομοκρατικές επιθέσεις – πρώτα με το Charlie Hebdo, στη συνέχεια με την αποτυχημένη επίθεση στο τρένο Thalys, το Bataclan, τις Βρυξέλλες και τις πολλές άλλες επιθέσεις που ακολούθησαν.
Και ενώ δεν ήταν ποτέ αναπόφευκτη η σύνδεση μετανάστευσης και τρομοκρατίας, δεν ήμασταν αφελείς: γνωρίζαμε ότι υπήρχαν δεσμοί και ότι μια καλύτερη διαχείριση των εξωτερικών μας συνόρων είναι απαραίτητη.
Ήταν ξεκάθαρο ότι ο τρόπος που εργαζόμασταν για την ασφάλεια στην Ευρώπη έπρεπε να αλλάξει. Ότι έπρεπε να ενώσουμε τις προσπάθειες μας και ότι, όσο επώδυνες και αν ήταν οι επιθέσεις, έπρεπε να αποτελέσουν ένα μάθημα για όλους μας.
Ο παλιός τρόπος που εργαζόμασταν για την ασφάλεια δεν ήταν πλέον βιώσιμος. Έπρεπε να δημιουργήσουμε ένα νέο πλαίσιο, βασισμένο στην εμπιστοσύνη και σε έναν κοινό σκοπό.
Έτσι πρότεινα την ιδέα μιας πραγματικής και αποτελεσματικής Ένωσης Ασφάλειας στην Ευρώπη, τον Απρίλιο του 2016. Μια Ένωση στην οποία η εσωτερική ασφάλεια ενός Κράτους Μέλους είναι η εσωτερική ασφάλεια όλων των Κρατών Μελών. Μια Ένωση στην οποία όλοι συμφωνούμε ότι ο κατακερματισμός μας καθιστά ευάλωτους και ότι πρέπει να ενεργούμε από κοινού για την εξάλειψη του χώρου δράσης των τρομοκρατών και από κοινού να τους απαγορεύουμε να επιτεθούν.
Μια Ένωση Ασφάλειας, η οποία όχι μόνο προστατεύει τους πολίτες μας, αλλά που δίνει επίσης στην Ευρώπη ισχυρή φωνή στην παγκόσμια σκηνή, ως καθοριστικού παράγοντα σε όλα τα διεθνή φόρουμ για την ασφάλεια.
Από αυτά τα πρώτα βήματα το 2016, μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι ότι έχουμε προχωρήσει αρκετά.
Συμφωνήσαμε με τα Κράτη Μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε έναν μεγάλο αριθμό αποφάσεων, ώστε να ενισχύσουμε τους νόμους για την ασφάλεια σε ολόκληρη την ΕΕ και να αποσυνδέσουμε τους τρομοκράτες από το χρήμα, τα πυροβόλα όπλα και τις ουσίες που χρησιμοποιούν στις επιθέσεις τους.
Οι νέοι νόμοι για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας διασφαλίζουν ότι τα αδικήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία – όπως το ταξίδι στο εξωτερικό για τη διάπραξη αξιόποινης τρομοκρατικής πράξης, η επιστροφή ή το ταξίδι στην Ευρωπαϊκή Ένωση με σκοπό τις δραστηριότητες αυτές, η εκπαίδευση πάνω στα θέματα αυτά ή η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας – τώρα ποινικοποιούνται και τιμωρούνται σε μεγάλο βαθμό σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Έχουμε επίσης ενισχύσει τον έλεγχο των νόμιμων πυροβόλων όπλων στην ΕΕ.
Οι νέοι κανόνες καθιστούν πιο δύσκολη τη νόμιμη απόκτηση όπλων υψηλής δυναμικής και η συμφωνηθείσα νομοθεσία θα περιορίσει περαιτέρω την πρόσβαση σε χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή αυτοσχέδιων εκρηκτικών.
Προτεραιότητα μας στην Ένωση Ασφάλειας είναι η γρήγορη και αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών που σχετίζονται με την τρομοκρατία σε ολόκληρη την ΕΕ. Στην κορυφή της λίστας μας βρισκόταν ακόμη η εξάλειψη των κενών στην πληροφόρηση και η δυνατότητα συνεργασίας των ευρωπαϊκών συστημάτων πληροφοριών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι συνοριοφύλακες και οι αστυνομικοί έχουν τις πληροφορίες που χρειάζονται, όταν τις χρειάζονται.
Χάρη στις συνεχείς πολιτικές μας προσπάθειες, η ανταλλαγή πληροφοριών αυξήθηκε σημαντικά και τα κράτη μέλη πολύ συχνότερα ανταλλάσσουν ειδοποιήσεις στις βάσεις δεδομένων μας, όπως στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν.
Το Φεβρουάριο, συμφωνήσαμε να καταστήσουμε όλα τα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ για τα σύνορα, τη μετανάστευση και την ασφάλεια διαλειτουργικά. Αυτή η διαλειτουργικότητα θα είναι καθοριστική στο να εξαλείψει τα ταξίδια με πολλαπλά ή ψεύτικα δελτία ταυτότητας στα σύνορά μας.
Η ασφάλεια των συνόρων είναι ένας ακόμη σημαντικός πυλώνας των ενεργειών μας για την προστασία των πολιτών σε ολόκληρη την Ένωση. Σε ένα χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας χωρίς εσωτερικά σύνορα, η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης αποτελεί κοινή ευθύνη. Πρέπει να γνωρίζουμε ποιος διασχίζει τα σύνορά μας.
Από τον Οκτώβριο του 2016, η νέα Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή θα συνδράμει τα Κράτη Μέλη σε αυτό το έργο. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, προτείναμε την περαιτέρω ενίσχυση του Οργανισμού με ένα μόνιμο σώμα 10.000 επιχειρησιακών υπαλλήλων και δικό του εξοπλισμό.
Επιπλέον, κανείς δεν θα μπει στα σύνορα της ΕΕ ανεξέλεγκτα, καθώς όλοι οι υπήκοοι – τόσο της ΕΕ όσο και εκτός ΕΕ – ελέγχονται συστηματικά από όλες τις σχετικές βάσεις δεδομένων ασφαλείας.
Η εξάλειψη των πηγών χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, η αντιμετώπιση του ξεπλύματος και η καταπολέμηση των πλαστών εγγράφων είναι επίσης καθοριστικής σημασίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Ενεργήσαμε σε όλα αυτά τα μέτωπα – ποινικοποιώντας το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και θέτοντας αυστηρότερους προληπτικούς κανόνες σχετικά με αυτό και τις παράνομες ταμιακές ροές και εισάγοντας με πρόσφατη συμφωνία ισχυρότερα χαρακτηριστικά ασφαλείας στα εθνικά δελτία ταυτότητας, με τη χρήση βιομετρικών εικόνων και δακτυλικών αποτυπωμάτων, με σκοπό την καταπολέμηση της υποκλοπής ταυτοτήτων.
Ωστόσο, το έργο μας στην Ένωση Ασφάλειας δεν σταματά εδώ και γνωρίζουμε πολύ καλά ότι πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη. Η καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης των ίδιων μας των πολιτών αποτελεί προτεραιότητα ύψιστης σημασίας. Δεν αναφέρομαι μόνο στη ριζοσπαστικοποίηση των τζιχαντιστικών κινημάτων που είδαμε στις Βρυξέλλες, το Παρίσι, τη Βαρκελώνη, το Βερολίνο και αλλού.
Αυτό είναι προφανώς ένα θεμελιώδες ζήτημα. Η επίθεση στη Νέα Ζηλανδία δείχνει, ωστόσο, ότι η ριζοσπαστικοποίηση, ανεξάρτητα από την ιδεολογική της βάση, αποτελεί απειλή για την κοινωνία μας και πρέπει να αντιμετωπισθεί.
Ο άνθρωπος που με όπλα επιτίθεται εναντίον των συμπολιτών του καθιστά δύσκολη την άμυνα μας και δεν είναι μια πρόκληση που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε από τη μια μέρα στην άλλη.
Ο εξτρεμισμός από την άκρα δεξιά ή την άκρα αριστερά έχει το ίδιο αποτέλεσμα: το θάνατο αθώων πολιτών. Χρειαζόμαστε μία συντονισμένη, κοινή και παγκόσμια δράση, η οποία θα επικεντρώνεται στην πρόληψη και θα αντιμετωπίζει τις βαθύτερες αιτίες της ριζοσπαστικοποίησης καθώς και τους βασικούς παράγοντες της.
Το διαδίκτυο εδώ είναι το πιο σημαντικό πεδίο μάχης, αφού εκεί η ριζοσπαστικοποίηση που οδηγεί στην τρομοκρατία συντελείται εν μία νυκτί. Στο διαδίκτυο δίνονται οδηγίες για τον τρόπο της επίθεσης, δοξάζονται οι επιθέσεις και στρατολογούνται και άλλοι οπαδοί. Αυτό το είχαμε προβλέψει ήδη το 2015 με τη δημιουργία του Φόρουμ της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Διαδίκτυο.
Μέσα από αυτό, αναπτύξαμε συνεργασία με μεγάλες εταιρείες στο διαδίκτυο όπως Facebook, Twitter, Google και Microsoft, αλλά και με άλλες μικρότερες, με σκοπό την εξάλειψη του τρομοκρατικού περιεχομένου. Τα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας ήταν θετικά.
Η επείγουσα πρόκληση όμως που συνοδεύει το διαδικτυακό τρομοκρατικό περιεχόμενο κατέστησε επιτακτική την διενέργεια μεγαλύτερου και ταχύτερου έργου από τις εταιρίες αυτές.
Είδαμε όλοι πόσο γρήγορα εξαπλώθηκε η ζωντανή μετάδοση της επίθεσης στο Christchurch. Το Facebook δήλωσε ότι διέγραψε 1,5 εκατομμύριο αντίγραφα του βίντεο μέσα σε 24 ώρες. Και μόνο όμως το γεγονός ότι το βίντεο αυτό ήταν διαθέσιμο στο διαδίκτυο 24 ώρες μετά την επίθεση, αποδεικνύει ότι έχουμε μπροστά μας ένα σοβαρό πρόβλημα, καθώς η μεγαλύτερη ζημιά γίνεται στα πρώτα λεπτά, στις πρώτες ώρες.
Προτείναμε τη δημιουργία νόμου που θα επιβάλει τον κανόνα της “χρυσής ώρας”, σύμφωνα με τον οποίο οι εταιρείες θα πρέπει να διαγράφουν το τρομοκρατικό περιεχόμενο μέσα σε μία ώρα από τη στιγμή που θα λάβουν εντολή από μία Ευρωπαϊκή αρχή.
Εάν βρίσκονται σε ιδιαίτερο κίνδυνο – όπως το Facebook – πρέπει να λάβουν προληπτικά μέτρα, ώστε να αποτρέψουν αυτό το υλικό από το να ανέβει πριν ακόμη το δουν οι χρήστες και να μην επιτρέψουν την εκ νέου εμφάνιση νέων αντιγράφων.
Η νομοθετική αυτή πρόταση βρίσκεται υπό συζήτηση στην ΕΕ και προσπαθούμε να προωθήσουμε την έγκριση της πριν τις ευρωεκλογές. Το έργο μας δεν σταματά βέβαια στο διαδίκτυο.
Η ριζοσπαστικοποίηση στις φυλακές αποτελεί επίσης μείζονα πρόκληση και δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στο ποινικό μας σύστημα να αποτελέσει εστία για ριζοσπαστικοποίηση.
Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι ο δράστης της επίθεσης στο εβραϊκό σούπερ μάρκετ του Παρισιού και ένας από τους δράστες στο Charlie Hebdo, ριζοσπαστικοποιήθηκαν μέσα στις γαλλικές φυλακές. Στον τομέα αυτό το Βέλγιο είναι αρκετά διορατικό, ιδίως σε ό,τι αφορά την ανίχνευση των πρώτων δειγμάτων ριζοσπαστικοποίησης.
Το ζήτημα της ριζοσπαστικοποίησης βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο των ξένων τρομοκρατών και των οικογενειών τους: τόσο για εκείνους που εξακολουθούν να βρίσκονται στη Συρία, είτε ως κρατούμενοι είτε στην ευρύτερη περιοχή, όσο και για εκείνους που επιθυμούν να επιστρέψουν ανοιχτά, αλλά και για αυτούς που μπορεί να επιδιώξουν να επιστρέψουν κρυφά.
Αρχικά, είναι σαφές ότι οι συνέπειες για τους ξένους τρομοκράτες και τις οικογένειες τους είναι θέμα εθνικής αρμοδιότητας και τα κράτη μέλη θα αποφασίσουν σχετικά. Συγκεντρώνοντας όμως όλες τις υποθέσεις μαζί, διαπιστώνουμε μία ξεκάθαρη και αδιαμφισβήτητη ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος.
Ξεκινώντας με την ασφάλεια των συνόρων μας και τον εντοπισμό των μετακινήσεων, η διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών και οι συστηματικοί έλεγχοι σε όσους διασχίζουν τα σύνορά μας είναι ζωτικής σημασίας.
Η ανταλλαγή πληροφοριών με διεθνείς εταίρους, όπως οι ΗΠΑ, είναι επίσης ζήτημα καθοριστικής σημασίας και ενθαρρύνουμε ενεργά αυτή την ανταλλαγή πληροφοριών.
Αυτό, για παράδειγμα, θα είναι θέμα της ημερήσιας διάταξης κατά την Υπουργική Σύνοδο των G7 για την ασφάλεια, την οποία θα παρακολουθήσω σε δύο εβδομάδες στο Παρίσι.
Συνεργαζόμαστε επίσης στενά με τρίτες γειτονικές χώρες για να αναπτύξουμε την γνώση τους πάνω σε θέματα ανταλλαγής πληροφοριών, στο πλαίσιο της επιστροφής ξένων τρομοκρατών και να ενισχύσουμε τους συνοριακούς ελέγχους τους.
Ιδιαίτερη πρόκληση βέβαια αποτελεί ο χειρισμός των γυναικών και των παιδιών που σχετίζονται με τους τρομοκράτες. Και στον τομέα αυτό προσφέρουμε πρακτικές συμβουλές στους ειδικούς για την καλύτερη αντιμετώπιση διαφορετικών σεναρίων, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής υποστήριξης, της αποκατάστασης και της επανένταξης.
Είναι αλήθεια πως έχουμε έρθει αντιμέτωποι με τρομερές επιθέσεις τα τελευταία χρόνια. Και έχουμε πάρει σκληρά μαθήματα.
Η Ευρώπη έπρεπε να ξεπεράσει τα ταμπού του παρελθόντος σχετικά με την ασφάλεια και να συνειδητοποιήσει ότι μπορούμε να καταπολεμήσουμε την τρομοκρατία μόνο από κοινού.
Η τρομοκρατία αποτελεί επίθεση στις δημοκρατίες μας και αυτό δεν πρέπει ποτέ να το παραβλέψουμε ή να το αγνοούμε.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ιδρύθηκε από ηγέτες-οραματιστές που ήταν αποφασισμένοι να δημιουργήσουν μια ένωση ειρήνης, σταθερότητας και δημοκρατίας. Δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένους τους αγώνες αυτών των οραματιστών που μας επιτρέπουν να ζούμε σήμερα σε ένα ειρηνικό καθεστώς.
Αντιθέτως, πρέπει καθημερινά να θυμόμαστε τα επιτεύγματά τους καθώς και τη σημασία των ισχυρών ευρωπαϊκών αξιών και να αισθανόμαστε προνομιούχοι και υπερήφανοι που είμαστε μέρος αυτής της Ένωσης.
Μιας Ένωσης, η οποία εδώ και 60 χρόνια επιτρέπει στους ελεύθερους πολίτες της να παίρνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις για το μέλλον τους – ελεύθερα, σε πνεύμα ειρήνης, σταθερότητας και ευημερίας.
Αυτό ακριβώς θα κληθούν οι πολίτες μας να αποφασίσουν στις ευρωεκλογές του Μαΐου. Ο αγώνας για μία Ευρώπη που προστατεύει τους πολίτες της είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση στην καλύτερη έκφανση της. Είναι χρέος όλων μας να μεταδώσουμε αυτό το μήνυμα πέρα από τις Βρυξέλλες, σε όλες τις γωνιές της Ένωσης» ανέφερε ο κ. Αβραμόπουλος.
