Τι επιλέγεις; Να είσαι αυτός που προδίδει ή αυτός που προδίδεται; Η απάντηση είναι, ίσως, πιο σύνθετη από την αρχική σκέψη που κάνουμε οι περισσότεροι. Στον κόσμο της Μάγισσας του ΑΝΤ1 η προδοσία ήταν ένα από τα βασικά συστατικά της σειράς και καθημερινό σημείο αναφοράς στη Μάνη του 1817. Και επειδή μεταφερόμαστε χρόνια πίσω και μιλάμε για ένα σήριαλ, η επιλογή φαντάζει εύκολη. Στην πραγματική ζωή όμως; Στην πραγματική ζωή, η Μαρκέλλα Γιαννάτου και η Καλλιόπη Χάσκα συμφωνούν πως είναι προτιμότερο να βρίσκεσαι στη θέση του προδομένου. Όχι πως είναι εύκολο ή πιο διαχειρίσιμο…
Συνάντησα τη Μαρκέλλα και την Καλλιόπη στο Καφέ Αβυσσηνία, στο κέντρο της Αθήνας. Συζητήσαμε για το τέλος της σειράς, που ήταν και η αφορμή να βρεθούμε, για τον ρόλο της γυναίκας 200 χρόνια πριν και τη θέση της στη σημερινή κοινωνία. Οι συγκρίσεις αναπόφευκτες, με τις διαφορές και τα κοινά σημεία της Ελλάδας του τότε με αυτά της σημερινής να παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Ακολουθεί η συζήτηση με τη Μαρκέλλα και την Καλλιόπη – που κάποιες φορές απαντούν ως Γερακίνα Γερακάρη και Μεταξία.
– Τα πάθη και οι δολοπλοκίες δεν κάνουν τη ζωή πιο ενδιαφέρουσα; Δεν είναι βαρετό να είμαστε όλοι καλοί;
Καλλιόπη Χάσκα: Εμένα με νοιάζουν αυτοί οι περίεργοι, δύσκολοι, λοξοί άνθρωποι που βλέπω στην τηλεόραση, στα θέατρα.
Μαρκέλλα Γιαννάτου: Για τη ζωή ρώτησε. Εγώ προτιμώ να είμαστε βαρετοί και να είμαστε όλοι καλοί και να μην πληγώνουμε άλλους ανθρώπους.
– Τι είναι πιο διαχειρίσιμο; Να είσαι αυτός που προδίδει ή αυτός που προδίδεται;
Καλλιόπη: Το ένα χειρότερο από το άλλο. Και τα δύο τα σιχαίνομαι. Σιχαίνομαι να με προδώσουν, αλλά μετά, αν προδώσω εγώ, θα με τρώει μέσα μου το είναι μου. Δεν ξέρω.
Μαρκέλλα: Υπάρχουν και άνθρωποι που προδίδουν και δεν αισθάνονται τύψεις.
Καλλιόπη: Αυτό είναι καταπληκτικό.
– Οπότε, καλύτερα να μας προδώσουν;
Μαρκέλλα & Καλλιόπη: Ναι, ναι!
Καλλιόπη: Μεγάλη λέξη η προδοσία. Ποιος άνθρωπος το κάνει αυτό; Πρέπει να είναι πολύ σαθρό το μέσα του για να προδώσει. Μου φαίνεται δύσκολο, αλλά συμβαίνει.
– Δεν είναι προτιμότερο να είσαι μέλος μιας οικογένειας όπως των Γερακάρηδων, με ό,τι συνεπάγεται αυτό, παρά ένας υπηρέτης – ένα δουλικό;
Μαρκέλλα: Μέλος μιας οικογένειας ξεκάθαρα. Δυστυχώς ισχύει μέχρι σήμερα αυτό. Η οικογενειοκρατία και τα τζάκια βοηθούν. Το ζήτημα της εξουσίας, δυστυχώς, είναι διαχρονικό. Ποιος κατέχει την εξουσία.
Καλλιόπη: Μας κινούν κιόλας, φυσικά.
– Περιστατικά που συμβαίνουν στους πύργους και στις οικογένειες της σειράς του ΑΝΤ1, περισσότερο από 200 χρόνια πριν, συμβαίνουν και σήμερα – είτε ακριβώς ίδια, είτε με διαφορετικό τρόπο, αλλά με ίδιο στόχο. Μήπως αυτός ο κόσμος δεν είναι αλλάζει ποτέ – γιατί πολύ απλά, έτσι είναι;
Μαρκέλλα: Ο κόσμος αλλάζει. Ο πολιτισμός βοηθάει σε αυτό, η μόρφωση επίσης. Τα συναισθήματα δεν αλλάζουν, ο τρόπος που σκεφτόμαστε.
Καλλιόπη: Όλοι εμείς ζούμε σε μια περίοδο που βοηθάει την αλλαγή. Παλαιότερα μεγαλώναμε σε μια οικογένεια και οι προσλαμβάνουσές μας ήταν η οικογένειά μας και ο πολύ σφιχτός περίγυρος. Εμείς μεγαλώνουμε με ίντερνετ, τηλεόραση, ταινίες, μεγάλη πρόσβαση σε βιβλία. Και αυτό βοηθάει και επιταχύνει την αλλαγή. Πιστεύω ότι αλλάζουμε. Βλέπω τη γενιά μου ότι αλλάζει, ότι είναι πολύ διαφορετική από την προηγούμενη γενιά. Με πολύ ενσυναίσθηση Με όρεξη να καλυτερεύει.
– Στη σειρά βλέπουμε πως ουσιαστικά οι γυναίκες είναι αυτές που κινούν τα νήματα…
Καλλιόπη: Οι γυναίκες κινούν τα νήματα.
– Σωστά. Είτε πρόκειται για τη Γερακίνα, τη Δαμιανή ή πιο παλιά την Κυπριανή. Σχήμα οξύμωρο θα σκεφτεί κάποιος, καθώς εκείνα τα χρόνια ήταν η επιτομή της πατριαρχικής κοινωνίας;
Μαρκέλλα: Δεν ξέρω αν ήταν η επιτομή της πατριαρχικής κοινωνίας απόλυτα. Υπάρχουν πολλά μέρη στην Ελλάδα που ήταν ξεκάθαρο ότι οι γυναίκες δεν κινούν απλά τα νήματα – παίρνουν τις αποφάσεις. Εμένα δεν με παραξενεύει τόσο πολύ αυτό. Ειδικά εκείνη την εποχή που έπρεπε ο άντρας να βγει, να φέρει τροφή, να πολεμήσει, κάποιος έπρεπε να κρατάει τον θεσμό της οικογένειας.
Καλλιόπη: Ειδικά στις περιοχές όπου υπήρχαν οι καπετάνιοι που έπρεπε να βγουν στη θάλασσα, ήταν κατά βάση μητριαρχικές δομές.
Μαρκέλλα: Τότε, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, οι γυναίκες μπορούσαν να πουν αυτό που ήθελαν. Όχι εύκολα, αλλά μπορούσαν. Οι προτεραιότητες αντρών και γυναικών τότε ήταν η επιβίωση, οπότε κάποια πράγματα έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα.
«Νιώθω πως οι γυναικοκτονίες συνέβαιναν πολλά χρόνια και δεν τις βλέπαμε»
– Πόσο αποτυχημένη είναι η κοινωνία μας όταν δολοφονείται ένα νέο κορίτσι από τον σύντροφό της, πρώην ή νυν, έξω από αστυνομικό τμήμα;
Καλλιόπη: Αυτό που με τρομάζει με τις γυναικοκτονίες είναι ότι νιώθω πως συνέβαιναν πολλά χρόνια και δεν τις βλέπαμε. Δεν γίνονταν τόσο θέμα όσο τώρα.
Μαρκέλλα: Ακόμη συζητάμε για τον όρο, βέβαια…
Καλλιόπη: Με παραλύει και μόνο η σκέψη ότι αυτό το πράγμα συμβαίνει χρόνια και τώρα αρχίζουμε να το συζητάμε. Νιώθω πως είναι μια τεράστια συζήτηση, δεν ξέρω από πού πρέπει να το πρωτοπιάσουμε.
Μαρκέλλα: Στο συγκεκριμένο περιστατικό προσωπικά με τρομάζει ότι η κοπέλα αυτή έκανε ό,τι έπρεπε να κάνει και παρ’ όλα αυτά δολοφονήθηκε έξω από αστυνομικό τμήμα. Γεννιέται ένα ερώτημα: είμαστε ασφαλείς ή πρέπει να φωνάζουμε τον μπαμπά μας, τον άντρα μας, τον αδελφό μας, για να μας πηγαίνει 200 μέτρα παρακάτω; Κι αν συμβαίνει αυτό, είναι πολύ λάθος.
Καλλιόπη: Και είμαστε ασφαλείς με τον άντρα μας, τον πατέρα μας, τον αδελφό μας; Κι αυτό είναι επίσης ένα θέμα.
– Έχουμε μερίδιο ευθύνης όλοι γι’ αυτό;
Μαρκέλλα: Έχουμε μερίδιο ευθύνης όσο δεν το αναγνωρίζουμε και όσο κλείνουμε τα μάτια. Αν το πρόβλημά μας είναι αν θα οριστεί γυναικοκτονία, ναι έχουμε.
– Τι θα αλλάξει αν αναγνωριστεί ο όρος;
Μαρκέλλα: Αφενός αναγνωρίζεις το ίδιο το έγκλημα.
Καλλιόπη: Αναγνωρίζεις πως δεν είναι ένα έγκλημα όπως οποιαδήποτε άλλη δολοφονία. Η πηγή του εγκλήματος είναι το γεγονός του φύλου του θύματος.
Μαρκέλλα: Είναι αντίστοιχο με τα ρατσιστικά εγκλήματα.
Καλλιόπη: Στην Ελλάδα είναι ύπουλος ο ρατσισμός του Έλληνα. Και το ίδιο νιώθω με τις γυναίκες. Τα προβλήματα δεν είναι τόσο εμφανή. Είναι πιο υποβόσκοντα. Σε συνδυασμό με το ότι δεν το αναγνωρίζουμε, ότι κλείνουμε τα μάτια μας και καθόμαστε πίσω όταν βλέπουμε παιδιά να μεγαλώνουν με συγκεκριμένο τρόπο και να διαιωνίζουν αυτό το πρόβλημα. Όλα αυτά μαζί, εμένα με δυσκολεύουν.
«Υπάρχουν ανατροπές σε ένα πολύ ωραίο φινάλε»
– Στη σειρά γιατί δεν ακούγεται σχεδόν ποτέ η λέξη συγγνώμη;
Μαρκέλλα: Είναι ωραία παρατήρηση αυτή. Δεν το είχα σκεφτεί, αλλά έρχεται στο μυαλό μου ένας πρακτικός τρόπος σκέψης που είχαν παλαιότερα: «Έγινε, πάμε παρακάτω. Έχουμε να ζήσουμε άλλη μία μέρα». Οπότε μήπως ήταν πολυτέλεια και μόνο η διαδικασία σκέψης.
Καλλιόπη: Εμένα μου αρέσει που οι γυναίκες σε αυτή τη σειρά δεν απολογούνται. Αυτό υπάρχει και στο γράψιμο. Αυτές τις γυναίκες, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης εποχής και σειράς, τις χαίρομαι που είναι ασυμβίβαστες και δεν ζητάνε συγγνώμη.
Μαρκέλλα: Για να επιστρέψουμε στο σήμερα, όποτε είναι καλό, όταν χρειάζεται και το εννοούμε, να ζητάμε συγγνώμη. Έτσι, πάμε ουσιαστικά παρακάτω.
– Η Μάγισσα οδεύει προς το μεγάλο φινάλε. Πώς νιώσατε όταν πήρατε στα χέρια σας το σενάριο του τελευταίου επεισοδίου;
Μαρκέλλα: Υπάρχουν ανατροπές σε ένα πολύ ωραίο φινάλε. Ένα φινάλε μη αναμενόμενο σε πολλά σημεία του.
Καλλιόπη: Είναι συναρπαστικό. Έχω έκλαψα όταν διάβασα το σενάριο.
– Ποια στοιχεία των ρόλων σάς αρέσουν;
Μαρκέλλα: Στη Γερακίνα μου άρεσε, παρότι ήταν σκληρή και δυναμική, ότι τα παιδιά της ήταν προτεραιότητα. Και με λάθη της, ήταν μια προτεραιότητα. Γενικά πιστεύω οι γυναίκες της σειράς ήταν καλογραμμένες, είχαν λόγο ύπαρξης. Μου δόθηκε η δυνατότητα να κάνω κάτι που δεν είχα ξανακάνει. Συνήθως με έβαζαν να κάνω τη σύζυγο, την καλή, την υπομονετική.
Καλλιόπη: Αυτές οι γυναίκες ήταν μισητοκακές και μου άρεσε πολύ που μπήκα στην παρέα τους. Δαιμονοποιούμε κάπως εύκολα τις γυναίκες. Γίνεται χαμός από γυναίκες που είναι λοξές. Μου αρέσει να το βλέπω αυτό, να μην είναι οι γυναίκες όπως η πατριαρχία τις θέλει και παρουσιάζει πώς πρέπει να είναι: γλυκές και ευγενικές, ευαίσθητες και μάνες, στο σπίτι τους. Και να μην είναι απειλή. Εγώ βλέπω μια Μεταξία να είναι ασταμάτητη, ασυμβίβαστη. Έχει το θάρρος της γνώμης, για εκείνη την εποχή είναι κάτι τρελό. Και για εκείνη την ηλικία και τη θέση. Όλο αυτό το πράγμα το ασυμβίβαστο, το καμαρώνω. Αυτό το θάρρος-θράσος, το βρίσκω αξιοζήλευτο. Δεν ξεκίνησε έτσι. Έπαθε για να κάνει. Νιώθω ότι έχουμε μια τάση να κατηγορούμε τις γυναίκες και στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πάρα πολύ ξεκάθαρο πώς οδηγήθηκε στο να κάνει κάποια πράγματα.
Μαρκέλλα: Η αλήθεια είναι πως δεν έχει γίνει τεράστιο θέμα όσα έκανε ο Μιχαήλ με τον αδελφό του.
Καλλιόπη: Καθόλου.
– Ποιο είναι το πιο μαγικό πράγμα που σας έχει συμβεί στη ζωή σας;
Καλλιόπη: Σιχαίνομαι που θα ακουστώ τόσο κλισεδούρα, αλλά για μένα η εμπειρία της Μάγισσας ήταν πάρα πολύ σπουδαία για τη ζωή μου. Είχε και δύσκολα, προφανώς, αλλά ήταν η πρώτη μου δουλειά και την έχω αφήσει πίσω με πάρα πολύ αγάπη. Γνώρισα υπέροχους ανθρώπους. Δεν ξέρω αν γίνεται έτσι πάντα, αλλά ήμασταν με τον Τάσο Νούσια τις προάλλες και το ’λεγε και αυτός: δεν είναι σύνηθες να κλικάρουν έτσι οι άνθρωποι και τα γκρουπ. Πολύ ευγνωμοσύνη, πρώτα απ’ όλα για τους ανθρώπους.
Μαρκέλλα: Το παιδί, αλλά αυτό είναι μια εύκολη απάντηση. Πέραν αυτού, εγώ φέτος κατάλαβα πως έχω πολύ καλούς φίλους. Και οι στιγμές που το συνειδητοποιούσα ήταν μαγικές. Από τα πιο απλά μικρά, μέχρι τα σημαντικά μεγάλα.
Αντί επιλόγου
Ο καθένας μας θα συναντήσει στη ζωή του ανθρώπους ευγενικούς, λοξούς, συμβατικούς, μυστήριους, βαρετούς αλλά και μαγικούς. Η Καλλιόπη εξιτάρεται περισσότερο από τους μη συμβατικούς. Αυτό κατάλαβα εγώ, αλλά ένιωσα και τον λόγο που η Μαρκέλλα δεν ψάχνει τις ανατροπές. Μπορεί να κάνω και λάθος, βέβαια.
Αν δείξουμε τον σεβασμό που αναλογεί σε κάθε περίπτωση, δεν πληγώσουμε, δεν πληγωθούμε και πάρουμε από τον καθένα τα καλά στοιχεία που έχει να μας προσφέρει, ο κόσμος θα γίνει καλύτερος. Σε αυτό δεν κάνω λάθος και μάλλον συμφωνούμε όλοι.
Τα επόμενα βήματα
Στα επόμενα τρία επεισόδια της Μάγισσας θα μάθουμε όλα όσα θα συμβούν στη Μάνη, τη Γερακίνα, τη Μεταξία και τις δύο οικογένειες. Τη Μαρκέλλα Γιαννάτου θα τη συναντήσετε στα Μαγικά Βουνά στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, ενώ η Καλλιόπη Χάσκα ετοιμάζεται για την πρεμιέρα μιας αντισυμβατικής Ιουλιέτας, στη θεατρική εκδοχή του Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Ρωμαίος & Ιουλιέτα», με πέντε παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής.
- Ευχαριστούμε το Καφέ Αβυσσηνία για τη φιλοξενία.
