Στην εποχή του TikTok, όπου οι προσωπικές ιστορίες και οι εξομολογήσεις κερδίζουν εκατομμύρια προβολές, μια νέα τάση έχει αναδυθεί: άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται ως ψυχοπαθείς ή κοινωνιοπαθείς μοιράζονται τις εμπειρίες τους με το κοινό.
Το φαινόμενο αυτό, αν και προκαλεί ανάμεικτες αντιδράσεις και προβληματισμούς, έχει φέρει στο προσκήνιο θέματα που σχετίζονται με τις αντικοινωνικές διαταραχές προσωπικότητας και την αντίληψη της κοινωνίας γι’ αυτές.
Το φαινόμενο Vic Path: Η ψυχοπαθής του TikTok
Ενδεικτικά το Elle αναφέρεται στο παράδειγμα της Vic Path, μιας 23χρονης που χρησιμοποιεί αυτό το ψευδώνυμο, και είναι μια από τις δημοφιλέστερες περιπτώσεις αυτής της τάσης διεθνώς. Με το πρώτο της βίντεο να φτάνει τα τέσσερα εκατομμύρια προβολές, έχει δημιουργήσει ένα πιστό κοινό που ακολουθεί τις αφηγήσεις της σχετικά με την ψυχοπάθεια.
Η ίδια δηλώνει πως από μικρή ηλικία ένιωθε αποσυνδεδεμένη συναισθηματικά από τους ανθρώπους, απολαμβάνοντας το να ελέγχει και να χειραγωγεί τους γύρω της. Στην ηλικία των 19 ετών, διαγνώστηκε με διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας (ASPD), μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έλλειψη σεβασμού για νόμους και κοινωνικούς κανόνες, χειραγώγηση και αδιαφορία για τα δικαιώματα και την ασφάλεια των άλλων.
Χρησιμοποιεί τον όρο «ψυχοπαθής» για να περιγράψει την κατάστασή της, παρόλο που ο όρος αυτός δεν περιλαμβάνεται επίσημα στα διαγνωστικά κριτήρια της ψυχιατρικής. Ωστόσο, αναφέρει πως ο όρος είναι πιο εύκολα αναγνωρίσιμος από το κοινό και για τον λόγο αυτόν τον επιλέγει για τα βίντεο που δημιουργεί στο TikTok.
Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της Vic Path είναι η απόλυτη ειλικρίνεια με την οποία παραδέχεται ότι η κύριά της κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία περιεχομένου στο TikTok είναι τα χρήματα. Αφού δυσκολεύτηκε να βρει δουλειά μετά την αποφοίτηση, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τη διαταραχή της ως μέσο για να προσελκύσει κοινό και να δημιουργήσει εισόδημα.
Αν και δεν αποκάλυψε ακριβή νούμερα, επιβεβαίωσε πως το εισόδημά της από το TikTok είναι ισοδύναμο με έναν μέσο εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης.
Η κοινωνιοπαθής Cherry
Μια άλλη -επίσης δημοφιλής- δημιουργός περιεχομένου που έχει αναδειχθεί στο TikTok είναι η Cherry, που αναφέρει πως πάσχει από κοινωνιοπάθεια, ένας όρος που, αν και δεν χρησιμοποιείται πλέον κλινικά, συνδέεται με ανθρώπους με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας (ASPD).
Η Cherry, έχοντας διαγνωστεί με διαταραχή αντικοινωνικής συμπεριφοράς στην ηλικία των 14, μοιράζεται τις εμπειρίες της σχετικά με το πώς έμαθε να διαχειρίζεται τα συμπτώματά της με τη βοήθεια ψυχοθεραπείας.
Στόχος της, όπως αναφέρει, είναι να αποδομήσει τα στερεότυπα που υπάρχουν γύρω από την κοινωνιοπάθεια. Θέλει να δείξει πως τα άτομα με τέτοιες διαταραχές δεν είναι πάντα βίαιοι εγκληματίες, όπως απεικονίζονται σε ταινίες και βιβλία, αλλά αντίθετα πως μπορούν να είναι «καλοί άνθρωποι» και να βρουν τρόπους να λειτουργούν ομαλά στην κοινωνία.
Οι επιφυλάξεις των ειδικών
Παρά το αυξημένο ενδιαφέρον που προσελκύουν αυτοί οι δημιουργοί, πολλοί επαγγελματίες της ψυχικής υγείας εκφράζουν ανησυχίες για το φαινόμενο. Ο δρ Paul Losoff, ψυχολόγος με μακρά εμπειρία, σημειώνει στο Elle πως η δημοσιότητα γύρω από τις διαγνώσεις ψυχικών διαταραχών μέσω των social media μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα αυτοδιάγνωσης.
Σύμφωνα με τον δρ Losoff, η διάγνωση τέτοιων διαταραχών απαιτεί επαγγελματική αξιολόγηση και δεν μπορεί να γίνει απλώς μέσω μιας σειράς ερωτήσεων ή με βάση τα όσα βλέπει κάποιος στο διαδίκτυο.
Η δρ Abigail Marsh, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Georgetown και ειδική στην ψυχοπάθεια, προσθέτει στο ίδιο μέσο ότι υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην άρση του στίγματος μιας διαταραχής και στη δικαιολόγηση αντικοινωνικών συμπεριφορών. Αν και πολλά άτομα με ASPD μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συμπτώματά τους, είναι απαραίτητο να γίνεται διάκριση μεταξύ της κατανόησης της διαταραχής και της ανοχής επιβλαβών συμπεριφορών.
«Δεν είναι τα ίδια τα χαρακτηριστικά που είναι το πρόβλημα για οποιαδήποτε διαταραχή. Είναι το πώς εκδηλώνονται τα χαρακτηριστικά και πόσο καλά το άτομο έχει μάθει να τα διαχειρίζεται», τονίζει.
Το να μιλά κάποιος ανοιχτά για μια ψυχική διαταραχή θέλοντας να αντιμετωπίσει το στίγμα είναι αναμφίβολα μια αξιόλογη κίνηση. Ωστόσο, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν είναι πραγματικά αυτός ο τρόπος, μέσα από μια πλατφόρμα προβολής βίντεο, χωρίς έλεγχο και την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση. Μπορεί αυτό να βοηθήσει στην κατανόηση αντικοινωνική διαταραχών ή μήπως πρόκειται για μια επικίνδυνη τάση που ενδέχεται να ενισχύσει λανθασμένες αντιλήψεις;
