Η παχυσαρκία είναι μια σύνθετη και αυξανόμενη πρόκληση για τη δημόσια υγεία, επηρεάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και συνδέεται με σημαντικούς κινδύνους για ασθένειες όπως ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ορισμένοι τύποι καρκίνου.

Η κ. Γιούλη Αργυρακοπούλου, MD, MSc, PhD, παθολόγος με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθύντρια Διαβητολογικής Μονάδας και Μονάδας Παχυσαρκίας Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, International Scope Fellow, EASO National Clinical Fellow, μίλησε στο Newsbeast.gr για τις θεραπευτικές επιλογές των ατόμων για την καταπολέμηση της νόσου.

Τι ορίζουμε ως παχυσαρκία και ποιες είναι οι αιτίες που την προκαλούν;

Η παχυσαρκία ορίζεται ως η περίσσεια εναπόθεση λιπώδους μάζας στο σώμα, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση δυσμενών συνεπειών για την υγεία του ατόμου που φέρει το βάρος αυτό.

Η διάγνωση της παχυσαρκίας γίνεται με τον υπολογισμό του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Ο υπολογισμός του μπορεί να γίνει εύκολα από σχετικές εφαρμογές που κυκλοφορούν δωρεάν στο διαδίκτυο. Η διάγνωση τίθεται όταν ο ΔΜΣ είναι μεγαλύτερος ή ίσος του 30 kg/m2.

Τα άτομα που ζουν με παχυσαρκία έχουν συχνά γενετική προδιάθεση για την ανάπτυξη αυτής της νόσου. Η παχυσαρκία δεν είναι θέμα επιλογής ή έλλειψης πειθαρχίας. Αντίθετα, πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι στα άτομα αυτά διαφοροποιείται η αίσθηση της πείνας και του κορεσμού. Φυσικά, το σύγχρονο παχυσαρκιογόνο περιβάλλον φαίνεται να διαδραματίζει και αυτό σημαντικό ρόλο, μέσω της διαθεσιμότητας και εύκολης πρόσβασης σε υψηλής θερμιδικής αξίας φθηνά τρόφιμα, αλλά και του καθιστικού τρόπου ζωής.

Ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί κίνδυνοι και επιπλοκές που μπορεί να παρουσιάσει ένα άτομο με παχυσαρκία;

Η παχυσαρκία είναι ένα νόσημα που συνδέεται με πάνω από 200 διαφορετικές παθήσεις. Οι κύριοι κίνδυνοι είναι τα μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η αρτηριακή υπέρταση, ο αυξημένος κίνδυνος για καρδιαγγειακές παθήσεις μεταξύ των οποίων η στεφανιαία νόσος και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η χολολιθίαση, η ουρική αρθρίτιδα και η αυξημένη εμφάνιση κακοηθειών. Η παχυσαρκία συνδέεται με 13 διαφορετικές κακοήθειες.

Άλλες επιπλοκές που συνδέονται με την παχυσαρκία είναι αυτές που οφείλονται σε μηχανικά αίτια, όπως είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η άπνοια στον ύπνο, η οστεοαρθρίτιδα, η οσφυαλγία κ.λπ.

Υπάρχουν σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την παχυσαρκία και πόσο αποτελεσματικές είναι;

Ο ακρογωνιαίος λίθος στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας είναι η σωστή διατροφή και η άσκηση. Όταν αστοχήσει αυτή η θεραπευτική προσέγγιση, ο ασθενής έχει ένδειξη για λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Τα σύγχρονα φάρμακα κυκλοφορούν στην Ελλάδα από το 2017.

Η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει στη μείωση της πείνας και στην αύξηση του αισθήματος του κορεσμού. Κατά συνέπεια, ο ασθενής μειώνει το σωματικό του βάρος μέσω της λήψης λιγότερων θερμίδων από αυτές που δαπανά καθημερινά. Άρα επιτυγχάνει ένα «αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο», οδηγούμενος στη μείωση του σωματικού βάρους. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι τα φάρμακα δεν είναι «αδυνατιστικά». Δεν αδυνατίζουν, παρά τη λήψη τροφής, αλλά οδηγούν σε μειωμένη λήψη τροφής.

Στην Ελλάδα έχουμε στη διάθεσή μας φάρμακα ασφαλή με ισχυρή αποτελεσματικότητα στην απώλεια βάρους. Τα φάρμακα που έχουν ένδειξη και είναι διαθέσιμα στη χώρα μας είναι η ναλτρεξόνη/βουπροπιόνη, σκεύασμα το οποίο λαμβάνεται σε μορφή δισκίου, καθώς και τα ανάλογα GLP-1 (λιραγλουτίδη) που χορηγούνται υποδόρια. Η μεγάλη πρόοδος στην τελευταία αυτή κατηγορία θα βοηθήσει ιδιαίτερα τα άτομα με παχυσαρκία, καθώς παράγονται νεότερα και πιο αποτελεσματικά φάρμακα, τα οποία έχουν παρόμοιο προφίλ ασφαλείας και φαίνεται να οδηγούν σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους.

Σύντομα αναμένουμε και στην Ελλάδα την κυκλοφορία ενός νέου σκευάσματος που ονομάζεται τιρζεπατίδη, το οποίο κυκλοφορεί ήδη σε πολλές χώρες του κόσμου και το οποίο βάσει των μελετών οδηγεί σε μεσοσταθμική απώλεια βάρους της τάξεως του 22,5%.

Τα φάρμακα αυτά έχουν ένδειξη μόνο για παχυσαρκία;

Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται πάντα υπό ιατρική παρακολούθηση. Η κατηγορία των GLP-1 αναλόγων φέρει ένδειξη για άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καθώς και για άτομα με παχυσαρκία (χωρίς σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2). Ωστόσο, η δόση χορήγησης των φαρμάκων διαφέρει στις δύο προαναφερθείσες παθήσεις.

Στα GLP-1 ανάλογα συγκαταλέγεται και η σεμαγλουτίδη. Το σκεύασμα και η δοσολογία που κυκλοφορεί στη χώρα μας έχει ένδειξη μόνο στη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Σε άλλες χώρες έχει κυκλοφορήσει σε διαφορετική, μεγαλύτερη δοσολογία, έχοντας ένδειξη και για τη θεραπεία της παχυσαρκίας.

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που δεν μπορούν να λάβουν αυτά τα φάρμακα;

Τα φάρμακα αυτά έχουν ένδειξη για άτομα με ΔΜΣ ≥30 kg/m2 ή και ≥ 27 kg/m2, εφόσον συνοδεύεται από κάποια συννοσηρότητα της παχυσαρκίας, όπως ο προδιαβήτης, η λιπώδης διήθηση του ήπατος, η υπνική άπνοια και άλλα.

Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή και αποθαρρύνουμε πλήρως τη λήψη τους χωρίς τη σύσταση και ιατρική παρακολούθηση.

Μιλήσατε όμως και για τη σημασία της διατροφής και της άσκησης. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για αυτό;

Τα φάρμακα αυτά πρέπει πάντα να συνοδεύονται από συμβουλευτική για σωστή διατροφή και αύξηση της ενεργειακής δαπάνης μέσω της σωματικής άσκησης.

Είναι σημαντικό να τηρούμε τους διατροφικούς κανόνες καθημερινά στη ζωή μας. Μαζί με τη μείωση των θερμίδων, οφείλουμε να τρώμε και υγιεινά. Συνηθίζουμε να λέμε ότι η κατάλληλη διατροφή είναι αυτή που μπορεί να τηρήσει κανείς, είτε αυτή είναι η μεσογειακή, η διαλειμματική, η χορτοφαγική διατροφή κ.λπ. Πολλές δίαιτες είναι αποδεκτές στη διατροφική συμπεριφορά. Το σημαντικό είναι να επιλέγουμε υγιεινά τρόφιμα και να μπορεί το άτομο να τηρεί το διαιτολόγιο για μακρύ χρονικό διάστημα.

Δεν υπάρχει ημερομηνία λήξης για τη διατροφή. Είναι συνήθειες που πρέπει να τις υιοθετούμε πρακτικά για πάντα.

Αναφερθήκατε και στη σημασία της συμβουλευτικής. Μπορείτε να μας το αναλύσετε περισσότερο;

Το αν υιοθετεί κανείς σωστές διατροφικές συνήθειες είναι ο δύσκολος δρόμος και γι’ αυτό ακριβώς το να υπάρχει υποστήριξη από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον είναι σημαντικό. Και αυτό γιατί στις δύσκολες στιγμές, το να έχει συμπαραστάτες σε αυτό τον αγώνα φαίνεται ότι ευνοεί την προσπάθειά του.

Πιστεύω ότι η υιοθέτηση καλύτερων συνηθειών, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε περισσότερα όρια στη ζωή μας, ενισχύει το αίσθημα αυτοεκτίμησης, της αυτοπεποίθησης, διευκολύνει τον ύπνο μας, τη συγκέντρωση και μας κάνει να αισθανόμαστε πιο υγιείς και σωματικά ενεργοί.