Στο ανθρώπινο σώμα, εκτός από τις αρτηρίες και τις φλέβες, υπάρχει και μια ακόμη κατηγορία αγγείων, τα λεμφαγγεία.  Τα λεμφαγγεία αποτελούν μέρος του ανοσολογικού συστήματος, δηλαδή της άμυνας του οργανισμού, ενώ παράλληλα ρυθμίζουν την ισορροπία των υγρών σε κάθε περιοχή του σώματος.  Σκοπός του λεμφικού συστήματος είναι, μέσω της διακίνησης και απομάκρυνσης των υγρών, να «φιλτράρει» το σώμα από τα άχρηστα προϊόντα που προκύπτουν από τις λειτουργίες των κυττάρων. Υπάρχουν όμως, κάποιες περιπτώσεις όπου τα λεμφαγγεία δεν λειτουργούν σωστά, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται υγρά, κυρίως στα άκρα, μια παθολογική κατάσταση που είναι γνωστή ως λεμφοίδημα. 

Mε αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για το λεμφοίδημα, συναντήσαμε τον Θωρακοχειρουργό – Αγγειοχειρουργό, κ. Κωνσταντίνο Μαρκόπουλο και συζητήσαμε μαζί του για τα αίτια αυτής της παθολογικής κατάστασης, αλλά και για το τι περιλαμβάνει η θεραπευτική προσέγγιση του προβλήματος.

Kε Μαρκόπουλε, τι ακριβώς είναι το λεμφοίδημα και με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται;

Το λεμφοίδημα είναι το βαρύ οίδημα (πρήξιμο) στα άκρα (άνω και κάτω άκρα) και η αιτιολογία του είναι η δυσκολία στην παροχέτευση της λέμφου προς το κυρίως σώμα του ανθρώπου. Τα λεμφαγγεία αδυνατούν να οδηγήσουν τη λέμφο προς το κέντρο, με αποτέλεσμα να «πλημμυρίζει» λέμφο ο μεσοκυτταρικός χώρος και αυτό να εκδηλώνεται σαν πρήξιμο, επιδεινούμενο στον χρόνο. 

Ποια είναι τα αίτια που οδηγούν στην εμφάνιση του προβλήματος;

Η αιτιολογία είναι είτε συγγενής (από την γέννηση) και αφορά παντελή έλλειψη λεμφαδένων στην περιοχή, είτε επίκτητη που αφορά καταστροφή λεμφαγγείων και λεμφαδένων από: 

  1. πολλαπλές φλεγμονές ατελώς θεραπευθείσες
  2. από καρκίνο που καταστρέφει τους λεμφαδένες
  3. από χειρουργείο το οποίο αφαίρεσε εξ ανάγκης λεμφαδένες (καρκίνος μαστού, καρκίνος ουροδόχου κύστεως ή μήτρας ή ωοθηκών με λεμφαδενικό καθαρισμό
  4. ακτινοβολία στις περιοχές τραχήλου, μαστού, πυέλου που έχουν σαν αποτέλεσμα την καταστροφή των λεμφαδένων. 

Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε λεμφοίδημα είτε στο άνω είτε στο κάτω άκρο. 

Ποια είναι η θεραπεία για το λεμφοίδημα;

Η λύση μέχρι τώρα ήταν φαρμακευτική αγωγή, κινησιοθεραπείες, λεμφική μάλαξη, δερματολογική φροντίδα του σκληρυμένου δέρματος. Τα αποτελέσματα στο 1ο και στο 2ο στάδιο είναι σχετικά καλά, αλλά θέλουν διαρκή φροντίδα. 

Από το 2011 έχουν ξεκινήσει μικροχειρουργικές επεμβάσεις, οι οποίες έχουν σαν στόχο τη δημιουργία διεξόδου στην λέμφο και αφορούν στην εξέλιξη της εξής μικροχειρουργικής επέμβασης: 

  1. Λεμφο-φλεβική αναστόμωση. Πρόκειται για αναστόμωση διευρυμένου λεμφαγγείου με φλέβα, ώστε η λέμφος να κατευθυνθεί προς το φλεβικό δίκτυο. Γίνεται με μικροσκόπιο. Έχει άριστο αποτέλεσμα, χωρίς πόνο και με ελάχιστη νοσηλεία 2 ημερών. Ο ασθενής επανέρχεται στην εργασία του σε 15 ημέρες.
  2. Εμφύτευση υγιούς λεμφαδένα σε μεγάλη φλέβα. Πρόκειται για επιλογή υγιούς λεμφαδένα από υγιές άκρο που αναστομώνεται πάνω σε κλάδο της μασχαλιαίας ή μηριαίας φλέβας. Στη συνέχεια, ο λεμφαδένας μόνος του παράγει λεμφαγγεία και οδηγεί τη λέμφο προς το φλεβικό σύστημα. Με την επέμβαση αυτή αλλάζουμε τη ροή της λέμφου, η οποία έτσι και αλλιώς στο φλεβικό σύστημα φθάνει, αλλά εμείς το κάνουμε σε άλλο σημείο. Μικρή τομή, ελάχιστος πόνος, ελάχιστη νοσηλεία 2 ημερών. Επάνοδος στην εργασία σε 15 ημέρες. 
  3. Εμφύτευση υγιούς λεμφαδένα στο πάσχον άκρο με μικροσκοπική αναστόμωση των τροφοφόρων αγγείων του. Αυτή η επέμβαση είναι πιο πολύπλοκη, διότι παίρνουμε τον λεμφαδένα από υγιές σημείο του σώματος και τον εμφυτεύουμε σε πάσχον σημείο. Έχει μεγαλύτερη νοσηλεία 3-4 ημερών και επάνοδο στην εργασία σε 15 ημέρες.

Οι επεμβάσεις αυτές συνδυάζονται με εμφύτευση ινών ιναδογόνου (fibrinogen) που προκαλούν λεμφαγγειογένεση. Η εμφύτευση γίνεται περιφερικά της επέμβασης ώστε να κατευθυνθεί η λέμφος στο σημείο διεξόδου που είναι η επέμβαση.

Μετά το χειρουργείο συνεχίζεται εντατικά το πρόγραμμα των μαλάξεων και του λεμφικού μασάζ από τους εγκεκριμένους και εκπαιδευμένους φυσιοθεραπευτές που ασχολούνται με την αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος. Η μέθοδος αυτή έχει 30-70% αποτέλεσμα σε βάθος ενός έτους και αλλάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών αλλά και την ψυχολογία τους.

O Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, Θωρακοχειρουργός – Αγγειοχειρουργός και Διευθυντής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Ψυχικού είναι στη διάθεσή σας στο 693 747 4174για υπεύθυνη ενημέρωση και περαιτέρω πληροφόρηση πάνω στο θέμα. Εναλλακτικά επισκεφτείτε την ιστοσελίδα drmarkopoulos.gr.