Η κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών (αναψυκτικά και ενεργειακά ποτά) αποτελεί σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως, με τις συνέπειες να είναι ιδιαίτερα αισθητές σε αναπτυσσόμενες χώρες. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, περίπου 340.000 θάνατοι ετησίως αποδίδονται στην κατανάλωση τέτοιων αναψυκτικών, λόγω της σύνδεσής τους με τον διαβήτη τύπου 2 και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Παράλληλα, το 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, καταγράφηκαν 2,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2 και 1,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρδιοπαθειών, με τις περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής να πλήττονται δυσανάλογα.
Όπως σημειώνεται στη New York Times, η μελέτη αποκαλύπτει ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες αναψυκτικών, αντιμέτωπες με πτώση πωλήσεων στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, έχουν στραφεί πλέον στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η επιθετική διαφήμιση έχει αυξήσει κατακόρυφα την κατανάλωση, ενώ η έλλειψη ενημέρωσης και ρυθμίσεων συμβάλλει στην κρίση. Η δρ. Laura Lara-Castor, διατροφική επιδημιολόγος και συγγραφέας της μελέτης, σημειώνει ότι τα ζαχαρούχα ποτά προωθούνται ως σύμβολα «δυτικής κουλτούρας» και κύρους, ειδικά σε χώρες όπως η υποσαχάρια Αφρική.
«Η κατανάλωση αυτών των αναψυκτικών είναι συχνά σημάδι κοινωνικής καταξίωσης, αποτέλεσμα των καλοσχεδιασμένων διαφημιστικών εκστρατειών των πολυεθνικών εταιρειών», δηλώνει η Lara-Castor, υπογραμμίζοντας πως στην υποσαχάρια Αφρική η υψηλή κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών καταγράφεται κυρίως σε ενήλικες υψηλής εκπαίδευσης.
Παράλληλα, ο δρ. Dariush Mozaffarian, διευθυντής του Food is Medicine Institute στο Πανεπιστήμιο Tufts, τονίζει ότι η απειλή από τα ζαχαρούχα ποτά παραμένει υποτιμημένη: «Οι ρυθμιστικές αρχές ανταποκρίνονται άμεσα σε τραγικούς θανάτους, όπως σε συντριβές αεροπλάνων ή τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά τα ζαχαρούχα ποτά προκαλούν πολύ περισσότερα θύματα και μεγαλύτερα προβλήματα στους πολίτες. Αυτοί οι θάνατοι όμως περνούν απαρατήρητοι γιατί είναι κρυφοί. Αυτό πρέπει να αλλάξει», επισημαίνει.
Επιπτώσεις στην Υγεία
Η τακτική κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών σχετίζεται με σοβαρές επιπτώσεις, όπως:
- Παχυσαρκία: Σύμφωνα με τη μελέτη, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως είναι παχύσαρκοι.
- Διαβήτης τύπου 2: Η νόσος αυτή μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση, ακρωτηριασμούς ακόμη και πρόωρο θάνατο.
- Καρδιαγγειακά νοσήματα: Πρόκειται για μια από τις κύριες αιτίες θανάτου διεθνώς. Αυξάνουν δραματικά τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Όπως εξηγεί ο δρ. Barry M. Popkin, διατροφολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας:
«Αυτή η μελέτη ενισχύει όσα ήδη γνωρίζουμε για τα ζαχαρούχα ποτά, αλλά υπογραμμίζει το σοβαρό κόστος τους για την υγεία και την παραγωγικότητα, ειδικά στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική». Η διαρκής διαφήμιση και η προώθηση αυτών των προϊόντων έχουν οδηγήσει σε αλλαγή διατροφικών συνηθειών εις βάρος της υγείας των πολιτών.
Η σημασία των πολιτικών παρεμβάσεων
Παρά τα ανησυχητικά ευρήματα, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι πολιτικές παρεμβάσεις μπορούν να αποδώσουν. Στη Λατινική Αμερική, η κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών μειώνεται, κυρίως χάρη σε φόρους στα αναψυκτικά, περιορισμούς στη διαφήμιση και προειδοποιητικές ετικέτες.
Η Paula Johns, διευθύντρια του ACT Health Promotion στη Βραζιλία, υπογραμμίζει: «Η εκπαίδευση από μόνη της δεν αρκεί. Δεν υπάρχει μαγική λύση. Ωστόσο, συνδυαστικές πολιτικές, όπως καλύτερα σχολικά γεύματα, περιορισμός διαφημίσεων, φόροι στα ζαχαρούχα ποτά και προειδοποιήσεις στις συσκευασίες, στέλνουν ξεκάθαρο μήνυμα στο κοινό για τους κινδύνους που εγκυμονούν τα προϊόντα με πρόσθετη ζάχαρη».
Η κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί άμεσες και πολυδιάστατες λύσεις. Όπως σημειώνει ο δρ. Mozaffarian: «Τα ευρήματά μας ελπίζουμε να επισπεύσουν τις προσπάθειες για τον περιορισμό αυτών των προϊόντων, ειδικά σε φτωχότερες χώρες, όπου τα συστήματα υγείας δεν είναι εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν την αύξηση των διατροφικών ασθενειών».
«Αυτά τα ποτά προκαλούν πολλούς κρυφούς θανάτους και δεινά που δεν μπορούν να αγνοηθούν άλλο», τονίζει. Οι κυβερνήσεις, οι οργανισμοί υγείας και οι πολίτες πρέπει να συνεργαστούν για να περιορίσουν την κατανάλωση αυτών των επικίνδυνων προϊόντων. Αν δεν αναληφθεί δράση, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια υγεία θα συνεχίσουν να αυξάνονται, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τις επόμενες γενιές.
