Ενημερωτικά φυλλάδια για τη θρόμβωση διανέμονται σήμερα στην πλατεία Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης, που έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται στις 13 Οκτωβρίου.
Στη θρόμβωση οφείλονται, κυρίως, οι τρεις πρώτες καρδιαγγειακές αιτίες θανάτου παγκοσμίως: η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος, το οξύ καρδιακό έμφραγμα και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Θρόμβωση είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου αίματος μέσα σε ένα αγγείο (αρτηρία ή φλέβα), με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση ή πλήρη διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος στο αγγείο αυτό, εξηγεί ο καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ και διευθυντής της Β’ Προπαιδευτικής Κλινικής ΑΠΘ Αστέριος Καραγιάννης.
«Η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία της θρόμβωσης θα οδηγήσει στη μείωση των θανάτων από θρόμβωση και στη σημαντική ελάττωση των συνολικών ποσοστών θνησιμότητας, αλλά και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής παγκοσμίως. Θα πρέπει να τονιστεί ότι για την αντιμετώπιση της θρόμβωσης είναι διαθέσιμα, σήμερα, στην ιατρική κοινότητα αποτελεσματικά φάρμακα (αντιαιμοπεταλιακά και αντιπηκτικά), η χρήση των οποίων απαιτεί πολύ καλή γνώση των ενδείξεων και των παρενεργειών τους από τους θεράποντες ιατρούς, οι οποίοι θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν και να ακολουθούν τις σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες των διεθνών επιστημονικών εταιρειών» επισημαίνει ο κ. Καραγιάννης.
Η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος
Η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος, δηλαδή η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή, είναι μια υποεκτιμημένη ύπουλη πάθηση -δυνητικά απειλητική κατάσταση για τη ζωή του ασθενούς- με σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα, η οποία αποτελεί την τρίτη αιτία καρδιαγγειακών θανάτων παγκοσμίως και χρειάζεται άμεση ιατρική αντιμετώπιση.
Στην Ευρώπη, 650.000 ασθενείς, ετησίως, παθαίνουν φλεβική θρόμβωση και 430.000 ασθενείς πνευμονική εμβολή, ενώ κάθε χρόνο πεθαίνουν 500.000 Ευρωπαίοι και 50.000 Έλληνες. Ο αριθμός αυτός είναι υπερδιπλάσιος του ετήσιου αριθμού θανάτων που προκαλούν αθροιστικά ο καρκίνος του μαστού (86.831), ο καρκίνος του προστάτη (63.636), τα τροχαία ατυχήματα (53.599) και το AIDS (5.860).
«Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση είναι ο σχηματισμός θρόμβου αίματος σε μία εσωτερική φλέβα. Τις περισσότερες φορές, η νόσος είναι ασυμπτωματική, γι’ αυτό είναι σημαντικό για όλους να γνωρίζουν όχι μόνο τους παράγοντες κινδύνου και τα συμπτώματα, αλλά και εκείνα τα γεγονότα ή τις καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν τον σχηματισμό ενός θρόμβου αίματος, δηλαδή θρόμβωση. Η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος αποτελεί συχνή και ύπουλη αιτία θανάτου στους νοσηλευόμενους κυρίως ασθενείς, η οποία όμως μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο ποσοστό. Η εφαρμογή κατάλληλης θρομβοπροφύλαξης μπορεί να σώσει χιλιάδες ζωές και να προλάβει σε πολλούς ασθενείς τις επώδυνες επιπλοκές της» εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής Αγγειοχειρουργικής στο ΑΠΘ και διευθυντής του Αγγειοχειρουργικού Τμήματος του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Κυριάκος Κτενίδης.
Οι βασικοί παράγοντες για τη δημιουργία θρόμβωσης είναι:
1. Η νοσηλεία/παραμονή στο νοσοκομείο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σ’ αυτήν οφείλονται τα 2/3 των περιπτώσεων σχηματισμού θρόμβωσης στα κάτω άκρα, ενώ αποτελεί συχνή και ύπουλη αιτία θανάτου στους νοσηλευομένους ασθενείς, η οποία, όμως, μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο ποσοστό.
2. Η χειρουργική επέμβαση
3. Η ακινησία για μεγάλο χρονικό διάστημα- π.χ. η παραμονή στο κρεβάτι για ανάρρωση ύστερα από κάποια ασθένεια ή ατύχημα. Επιπλέον, τα πολύωρα αεροπορικά ταξίδια με ακινησία, για πολλή ώρα, στην ίδια θέση, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο.
Για τις γυναίκες, αυξημένος κίνδυνος θρόμβωσης υπάρχει, όταν λαμβάνουν οιστρογόνα φάρμακα, όπως αντισυλληπτικά ή αγωγή ορμονικής υποκατάσταση και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή όταν έχουν πρόσφατα γεννήσει. Άλλοι παράγοντες είναι η μεγαλύτερη ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και η παχυσαρκία.
Τα συμπτώματα της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, όταν υπάρχουν, είναι πόνος, ερυθρότητα, ευαισθησία και οίδημα (πρήξιμο) στα κάτω άκρα, ενώ βασικός στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι η αποφυγή της πνευμονικής εμβολής.
Όταν ο θρόμβος αίματος, που έχει σχηματιστεί σε μια εσωτερική φλέβα, αποσπασθεί από τις φλέβες και με την κυκλοφορία του αίματος φτάσει στους πνεύμονες και εγκατασταθεί σε κάποιο σημείο της πνευμονικής αρτηρίας, διακόπτεται η ροή του αίματος από εκείνο το σημείο κι επέρχεται πνευμονική εμβολή.
Η ακριβής συχνότητα της νόσου είναι δύσκολο να διαγνωστεί, ενώ τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν δυνατό πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, έντονο βήχα, ταχύπνοια, ταχυκαρδία και απώλεια συνείδησης. Πρόσφατες εξαιρετικές μελέτες έδειξαν ότι πολλοί ασθενείς που κινδυνεύουν από φρομβοεμβολική νόσο δεν λαμβάνουν θρομβοπροφύλαξη (η οποία γίνεται με χορήγηση των κατάλληλων αντιθρομβωτικών φαρμάκων, με εφαρμογή ελαστικών καλτσών και με υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής), ενώ σε πολλούς άλλους δεν υπάρχει καν η υποψία ότι μπορεί να πάσχουν από φλεβική θρόμβωση.
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου
Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας, που τροφοδοτεί με αίμα την καρδιά εξαιτίας ενός θρόμβου αίματος. Οι θρόμβοι σχηματίζονται μέσα στις στεφανιαίες αρτηρίες λόγω ρήξης μιας προϋπάρχουσας αθηρωματικής πλάκας, η οποία δημιουργείται με τα σταδιακή συσσώρευση λιπιδίων (αθηροσκλήρωση), τα οποία επικάθονται στα τοιχώματα της αρτηρίας.
Δεδομένα από την πανελλήνια μελέτη HELIOS, που διεξήχθη από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, έδειξαν ότι στη χώρα μας συμβαίνουν 20.000 νέα εμφράγματα το χρόνο. Η πλειονότητα των εμφραγμάτων σε ηλικίες κάτω των 60 ετών συμβαίνει σε καπνιστές.
«Τα συμπτώματα του οξέως εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι αίσθηση πίεσης ή σφιξίματος στο στήθος, πόνοι στο στήθος, οι οποίοι μπορεί να διαχέονται στον ώμο, το χέρι, το λαιμό, ή και το σαγόνι, ξαφνικός πόνος στην άνω κοιλιακή χώρα με συνοδούς εμέτους πολλές φορές, εφίδρωση, δυσχέρεια στην αναπνοή, ακανόνιστο χτύπο καρδιάς (αρρυθμία) που συμβαίνει για πρώτη φορά. Αναμφίβολα, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του εμφράγματος είναι η πρόληψη και συγκεκριμένα η αποφυγή ή η αποτελεσματική αντιμετώπιση όλων των προδιαθεσιακών παραγόντων- εκτός της κληρονομικότητας, του φύλου και της ηλικίας, που προφανώς δεν μπορούν να τροποποιηθούν. Όταν, παρόλα αυτά, εκδηλωθεί έμφραγμα, πρέπει να αντιμετωπιστεί σωστά και έγκαιρα. Η πλειονότητα των εμφραγμάτων θα μπορούσε να αποφευχθεί με την πρόληψη, όπως και η πλειονότητα των θανάτων από έμφραγμα θα μπορούσε να αποφευχθεί με την έγκαιρη θεραπεία» αναφέρει ο καθηγητής Καρδιολογίας και διευθυντής της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του ΑΠΘ Χαράλαμπος Καρβούνης.
Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι ένα ακόμα δυσάρεστο και πολύ επικίνδυνο αποτέλεσμα της θρόμβωσης, η οποία θα μπορούσε να προληφθεί με τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα και τη δόκιμη αντιθρομβωτικής αγωγής, όπου χρειάζεται.
Τα σημαντικότερα προειδοποιητικά σημεία και συμπτώματα ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου μπορεί να είναι: μούδιασμα, αδυναμία στα χέρια ή στα πόδια, δυσκολία στην ομιλία και στο περπάτημα (αστάθεια βάδισης), ίλιγγος και ζάλη, ελάττωση της όρασης ή διπλωπία, πονοκέφαλος και εμετός.
Η πιο συνηθισμένη μορφή του είναι το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Προκαλείται, όταν η ροή του αίματος σε ένα τμήμα του εγκεφάλου διακοπεί, εξαιτίας της απόφραξης ενός αγγείου από έναν θρόμβο αίματος.
Στη χώρα μας, συμβαίνουν κάθε χρόνο 30.000 νέα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
«Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε και να ελέγχουμε τους προσωπικούς μας παράγοντες κινδύνου: αρτηριακή πίεση, σάκχαρο, χοληστερόλη, να κάνουμε τους απαραίτητους προληπτικούς ελέγχους, να αναφέρουμε άμεσα στον γιατρό μας τυχόν αύξηση καρδιακών παλμών ή καρδιακή αρρυθμία, να έχουμε σωστή διατροφή και να ασκούμαστε, να μειώσουμε στο ελάχιστο την ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνουμε, να διακόψουμε το κάπνισμα και να αποφεύγουμε το παθητικό κάπνισμα, να παραμείνουμε σε ιατρική παρακολούθηση και να συμμορφωνόμαστε με τις ιατρικές οδηγίες, σε περίπτωση που έχει προηγηθεί εγκεφαλικό επεισόδιο» εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής Παθολογίας και υπεύθυνος Ιατρείου Υπέρτασης της Γ’ Πανεπιστημιακής Κλινικής του ΑΠΘ Βασίλειος Κώτσης.
