Η αλήθεια για τα μαλλιά μας

Τα μαλλιά είναι το πιο «εύπλαστο» κομμάτι του σώματος, και ίσως και το μοναδικό που επιδέχεται τόσο σημαντικές αλλαγές, οι οποίες συνοδεύονται από αντίστοιχα σημαντικές δυνατότητες ελέγχου της εμφάνισης του ατόμου. Η κόμμωση αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τρόπους έκφρασης του ατόμου, τόσο του άνδρα όσο και της γυναίκας, τόσο για τους ίδιους όσο και για την εικόνα που δημιουργούν οι άλλοι για αυτούς αλλά και ένα σημαντικότατο στοιχείο ελκυστικότητας και ατομικότητας.

Η αρχαιότερη μάλιστα Ιατρική συνταγή που έχει βρεθεί και συμπεριλαμβάνεται στους Παπύρους του Ebers στην Αρχαία Αίγυπτο (4000π.Χ.), δεν είναι για κάποιο παυσίπονο ή άλλο απαραίτητο φάρμακο αλλά για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης!

Στη σημερινή κοινωνία, που η φυσική εμφάνιση και η επιθυμία να δείχνει κανείς νέος και ενεργητικός παίζουν σημαντικότερη σημασία από οποτεδήποτε άλλοτε, η σημασία της υγιούς και πλούσιας εικόνας των μαλλιών είναι εξέχουσας σημασίας για την κοινωνική εικόνα και την αυτο-εικόνα.

Όσο θετικός είναι ο συμβολισμός της πλούσιας κόμης και για τα δυο φύλα, τόσο αρνητικός ήταν ο συμβολισμός της απώλειας των μαλλιών. Δεν είναι τυχαίο πως η Τριχόπτωση, οποιασδήποτε αιτιολογίας, έχει σημαντικότατο συναισθηματικό αντίκτυπο σε όποιον πάσχει από αυτή και μάλιστα εντυπωσιακό είναι το γεγονός πως η σημαντικότερη παρενέργεια που αναφέρουν οι ασθενείς που θα λάβουν Χημειοθεραπεία δεν είναι η κόπωση, οι πόνοι ή τα βαριά γαστρεντερικά ενοχλήματα, αλλά η προσωρινή απώλεια των μαλλιών που βιώνουν!

Η τριχόπτωση έχει πολλές αιτίες, αλλά στο 95% των περιπτώσεων, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, προκαλείται από την Ανδρογενετική Αλωπεκία, την κοινή φαλάκρα. Για το υπόλοιπο 5%, η τριχόπτωση είναι παροδική ή σχετίζεται με κάποιο νόσημα, που αν θεραπευτεί, τα μαλλιά ξαναβγαίνουν.

Ο όρος Ανδρογενετική Αλωπεκία (ΑΑ) συνοψίζει τη σύνθετη αιτιολογία της κατάστασης αυτής, καθότι το «άνδρο-» αναφέρεται στην ορμονική και το «γενετική-» στην κληρονομική παράμετρο της παθογένεσής της.

Πρώτος ο Αριστοτέλης παρατήρησε τον συσχετισμό της ΑΑ και της σεξουαλικής ωριμότητας, όπως αναφέρει στην πραγματεία του «Histοria Animalium», ότι αγόρια που ευνουχίστηκαν πριν την εφηβεία δεν παρουσίαζαν το τυπικό τρίχωμα άρρενος στο σώμα αλλά ούτε και ΑΑ. Το 1951, ο Αμερικάνος ανατόμος James Hamilton παρατήρησε και κατέγραψε με την σειρά του το ίδιο φαινόμενο και έθεσε τις βάσεις για την ορμονική θεωρία της αιτιολογίας της ΑΑ που ολοκληρώθηκε το 1974 με τη μελέτη της ενδοκρινολόγου Imperato-McGinley που απέδειξε πως η ορμόνη που τελικά προκαλεί την ΑΑ δεν είναι η Τεστοστερόνη, αλλά ένα παράγωγό της, η Διϋδρο-τεστοστερόνη (DHT), που παράγεται μέσω του ενζύμου 5-α-αναγωγάση. (5-αR)

Όσον αφορά το κληρονομικό κομμάτι της ΑΑ, μόλις πρόσφατα αποδείχθηκε ποια γονίδια σχετίζονται με την τριχόπτωση, ότι κληρονομούνται και από τους δύο γονείς και πως μπορεί πλέον κανείς με εξειδικευμένο Γονιδιακό Τεστ για τη Τριχόπτωση να μάθει αν ο ίδιος ή τα παιδιά του θα εμφανίσουν ΑΑ στο μέλλον.

Το σημαντικό να καταλάβει κανείς είναι πως και τα δύο στοιχεία, ορμόνες και γονίδια πρέπει να συνυπάρξουν στην τριχόπτωση από ΑΑ. Όσες ορμόνες και να πάρει κάποιος χωρίς γονίδια για ΑΑ, δεν θα χάσει τα μαλλιά του, ενώ όσο έχει ορμόνες κάποιος με γονίδια για ΑΑ, θα χάνει μαλλιά.

Άλλες παράμετροι που συχνά κατηγορούνται, όπως το σμήγμα των αδένων, μικρόβια, άγχος, διατροφή, κάπνισμα κτλ, έχουν ελάχιστη επίδραση και απλά μπορεί να επισπεύσουν λίγο την εκδήλωση της ΑΑ.

Στους άνδρες η ΑΑ ξεκινάει ως μια σχεδόν ομοιόμορφη, συμμετρική αραίωση κατά μήκος της μετωπιαίας γραμμής και των κροτάφων που ακολουθείται από αραίωση στην κορυφή του κεφαλιού. Σταδιακά και με την πάροδο του χρόνου, οι άδειες περιοχές, συχνά ενώνονται και δίνουν την εικόνα της εκτενούς-πλήρους ΑΑ με μόνον μια «λωρίδα» μαλλιών να παραμένει στα πλαϊνά και στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

Η εικόνα και η πορεία εξέλιξης της γυναικείας ΑΑ είναι διαφορετική και ξεκινάει διάχυτη αραίωση της τριχοφυΐας στο πάνω μέρος του κεφαλιού ενώ σχεδόν πάντοτε οι γυναίκες με ΑΑ διατηρούν την μετωπιαία τριχοφυΐα τους.

Η ΑΑ είναι εξαιρετικά συχνή και μάλιστα ανά δεκαετία ζωής, αντίστοιχο ποσοστό ανδρών πάσχουν από εμφανή ΑΑ, δηλαδή στα 20 έτη πάσχει το 20%, στα 30 έτη πάσχει το 30% κ.ο.κ. Στις γυναίκες, τα ποσοστά είναι σαφώς χαμηλότερα μέχρι την εμμηνόπαυση, στην 5η δεκαετία, που απότομα, δυστυχώς το 50% των γυναικών θα εμφανίσουν ΑΑ, αφού σταματάει η παραγωγή των γυναικείων ορμονών, που δρουν προστατευτικά στα τριχοθυλάκια.

Το χαρακτηριστικό της ΑΑ και στα δυο φύλα είναι η σταδιακή σμίκρυνση των τριχοθυλακίων και η διαταραχή των χαρακτηριστικών των τριχών. Τα σμικρυμένα τριχοθυλάκια παράγουν λεπτότερες, άχρωμες τρίχες, ο ρυθμός ανάπτυξης της τρίχας μειώνεται δραματικά, οι τρίχες παραμένουν όλο και λιγότερο διάστημα στο τριχωτό, με αποτέλεσμα να αρχίζει να εμφανίζεται σταδιακά το δέρμα του κεφαλιού ανάμεσα από τα λεπτότερα και λιγότερα μαλλιά, οπότε και μιλάμε για την αραίωση.

Αξίζει να σημειωθεί πως η αραίωση ΔΕΝ γίνεται αντιληπτή από το ανθρώπινο μάτι, πριν χαθεί τουλάχιστον το 50% της μάζας των μαλλιών σε μια περιοχή, συνεπώς αντιλαμβάνεται κανείς τη σπουδαιότητα της έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης.

Το σίγουρο είναι, πως αν δεν αντιμετωπιστεί με κάποιον τρόπο η ΑΑ, θα συνεχίσει κανείς να χάνει μαλλιά. Λανθασμένα πιστεύουν πολλοί πως χάνουν μαλλιά μέχρι κάποια ηλικία και μετά σταματάει η τριχόπτωση. Απλά δείτε φωτογραφίες ηθοποιών μέσα στα χρόνια και θα δείτε πως όσοι είχαν ΑΑ στα νιάτα τους, κατέληξαν με ελάχιστα μαλλιά με την πάροδο των ετών.

Φυσικά, οι ηθοποιοί έχουν και άλλα…μυστικά προκειμένου να δείχνουν πάντα όμορφοι και με πυκνά μαλλιά, όπως προϊόντα από Νανοΐνες Κερατίνης, που καλύπτουν την αραίωση και δίνουν μια απόλυτη φυσική εικόνα πύκνωσης. Τέτοια προϊόντα δεν είναι πλέον προνόμιο των διασήμων και του Hollywood και έχουν γίνει εξαιρετικά διάσημα και στους καθημερινούς ανθρώπους.
Αν όμως θέλει κανείς να αντιμετωπίσει ουσιαστικά την ΑΑ τι πρέπει να κάνει;

Το πιο σημαντικό είναι να καταλάβει πως ΔΕΝ υπάρχει οριστική θεραπεία για την ΑΑ και πως ΟΤΙ και να χρησιμοποιήσει ως αγωγή για την ΑΑ θα πρέπει να συνεχίσει να το χρησιμοποιεί για όσο καιρό τον ενδιαφέρουν τα μαλλιά του.

ΔΕΝ υπάρχουν…θεραπείες μηνών που μετά κανείς…γίνεται καλά, δεν πρέπει ποτέ κανείς να διακόπτει κάποια αγωγή με την εξήγηση, πρόσχημα καλύτερα, πως πρέπει να «ξεκουραστεί» το δέρμα, δεν πρέπει κανείς να χρησιμοποιεί την όποια αγωγή του …όποτε το θυμηθεί.
Αν αποφασίσει κανείς πως θα πάρει το θέμα των μαλλιών του σοβαρά, υπεύθυνα και ώριμα μόνο τότε αξίζει να ασχοληθεί και μόνο τότε θα ανταμειφθεί για την προσπάθειά του. Όλοι όσοι ακολουθούν μια σωστά καταστρωμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση της ΑΑ, σώζουν τα μαλλιά τους, ή τουλάχιστον καθυστερούν για πολλά χρόνια την αραίωση.

Ο στρατηγός είναι ο ιατρός που αναλαμβάνει έναν ασθενή με ΑΑ και καταστρώνει ένα ρεαλιστικό σχέδιο Τριχογενετικής αγωγής. Ο ιατρός πρέπει να είναι γνώστης όλων των πραγματικών λύσεων, και κυρίως των ψεύτικών λύσεων που πλήθος επιτήδειων υπόσχεται, εξαπατώντας τον κόσμο, εκμεταλλευόμενοι την επιθυμία του να παραμείνει νέος και όμορφος/η. Τέλος, ο ιατρός πρέπει να μπορεί να ξεχωρίσει τις σπάνιες φορές που ο ενδιαφερόμενος έχει ιδιαίτερα «δυνατά» γονίδια ΑΑ και να τον αποτρέψει από το να ασχοληθεί άδικα με μια μάχη, που είναι εξαρχής χαμένη. Μην ξεχνάτε, η ομορφιά ΔΕΝ είναι επιφανειακή.

Για το 95% των ατόμων με τριχόπτωση, αίτιο είναι η ΑΑ. Ξεχάστε ΕΝΤΕΛΩΣ βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, βότανα και γενικά κάθε συμπλήρωμα διατροφής!

Αν δεν είστε έγκυος ή θηλάζουσα μητέρα ή πρωταθλητής ή έφηβος στην ανάπτυξη (αυξημένες ανάγκες), αν δεν είστε αυστηρός χορτοφάγος βίγκαν, παραμελημένος ηλικιωμένος ή ασθενής ή άτομο με ειδικές ανάγκες που χρειάζεται φροντίδα, αλκοολικός ή χρήστης ναρκωτικών ουσιών ή δεν πάσχετε από νευρική ή άλλου είδους ανορεξία (μειωμένη πρόσληψη-υποσιτισμός), αν δεν πάσχετε από σύνδρομο γαστρικής και εντερικής δυσαπορρόφησης, (μειωμένη απορρόφηση) ή από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, χρόνιες διάρροιες ή νεφρική ανεπάρκεια (αυξημένες απώλειες) ΔΕΝ χρειάζεστε κανένα συμπλήρωμα διατροφής!

Τίποτα δεν λείπει από τον οργανισμό σας ή τα τριχοθυλάκιά σας, όσο και αν προσπαθούν να σας πείσουν εταιρείες για το αντίθετο. Αν πάλι ανήκετε σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες, χρειάζεστε πιθανόν κάποια ειδική δίαιτα ή συμπλήρωμα διατροφής, αλλά μαλλιά μην περιμένετε να βγάλετε!

Φάρμακα για την ΑΑ υπάρχουν 2 εγκεκριμένα από το Αμερικάνικο FDA, τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων, η ουσία Minoxidil και η ουσία Finasteride.

Η Minoxidil κυκλοφορεί σε τοπικό διάλυμα 5% και έχει αποδειχθεί σε δεκάδες σοβαρές μελέτες σε χιλιάδες ασθενείς παγκοσμίως να αναστέλλει ικανοποιητικά την τριχόπτωση στο 60% των νεώτερων σε ηλικία ασθενών και να βγάζει μαλλιά στους μισούς από αυτούς. Η Finasteride έχει αντιανδρογονική δράση και είναι ακόμα πιο αποτελεσματική, καθότι 9 στους 10 άνδρες θα δουν αναστολή της τριχόπτωσης και οι 6 από αυτούς θα δουν και ανάπτυξη μαλλιών.

Φυσικά, πολλά ακούγονται για τα φάρμακα αυτά, αλλά η αλήθεια είναι πως είναι εξαιρετικά ασφαλή, όπως έχει αποδειχθεί εδώ και 20 χρόνια, οι παρενέργειες δεν είναι ούτε συχνές, ούτε σοβαρές και είναι πλήρως αναστρέψιμες με τη διακοπή της αγωγής ενώ σημαντικό είναι ο Ιατρός σας να είναι ενήμερος διεξοδικά και εκτενώς για τα φάρμακα αυτά.

Καλλυντικές αγωγές υπάρχουν, και αν εξαιρέσει κανείς μόλις μία αγωγή παγκοσμίως που έχει σχεδιαστεί από Δερματολόγο και έχει βασιστεί σε εργαστηριακή και κλινική μελέτη ασφάλειας αποτελεσματικότητας, όλες οι άλλες υποτιθέμενες αγωγές είναι σαφώς υποδεέστερες από τα φάρμακα.

Όσον αφορά προϊόντα περιποίησης, σαμπουάν, βότανα, conditioner, μάσκες κτλ, μην ασχοληθείτε καν. Χάνετε χρόνο, χρήμα και κυρίως απογοητεύεστε χωρίς λόγο. Αν είναι να κάνετε κάτι, κάντε το σωστά και μην ακούτε φίλους, ειδικούς, κομμωτές, φαρμακοποιούς και διαφημιστές. Μιλήστε με τον ιατρό σας.

Μια ακόμα μέθοδος με αποτελεσματικότητα, με την προϋπόθεση πως όπως πάντα, η αγωγή θα συνεχιστεί επ΄ αόριστον, είναι η Ενεργοτριχογένεση με LASERs. Το 2008, το FDA ενέκρινε τη συγκεκριμένη αγωγή για την τριχόπτωση και μάλιστα δεν χρειάζεται κανείς να πηγαίνει σε κλινικές για την Ενεργοτριχογένεση, αφού υπάρχουν εξαιρετικές ατομικές συσκευές ατομικής χρήσης για εφαρμογή στο σπίτι, με άριστα αποτελέσματα.

Η μεταμόσχευση τριχθυλακίων (ΜΕΤ) είναι το τελευταίο όπλο που απομένει σε κάποιον για την αντιμετώπιση της ΑΑ. Είναι μια μέθοδος που πλέον έχει φτάσει στην τελειότητα της τεχνικής της εξέλιξης και στα κατάλληλα χέρια τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά, απόλυτα φυσικά και μόνιμα. Τα τριχοθυλάκια μεταφέρονται από την οπίσθια περιοχή μόνιμης τριχοφυΐας στις περιοχές με αραίωση, και αναπτύσσονται εκεί χωρίς ποτέ όμως να πέσουν ξανά, διότι ο γονιδιακός προγραμματισμός αυτών των γονιδίων είναι τέτοιος ώστε να μην επηρεάζονται από τις ορμόνες, όπου και αν τα τοποθετήσει κανείς.

Δεν είναι φυσικά όλοι ιδανικοί υποψήφιοι για ΜΕΤ και συχνά ο ιατρός θα πρέπει να αρνηθεί να επέμβει σε κάποιον που η ΜΕΤ δεν θα άλλαζε πραγματικά την εικόνα του, όπως σε κάποιον ασθενή με εκτενή αραίωση και μικρό αριθμό τριχοθυλακίων για μεταφορά. Η ΜΕΤ απαιτεί τεχνική τελειότητα από τον ιατρό, υψηλή καλλιτεχνική αντίληψη για το σχεδιασμό και την τοποθέτηση των μοσχευμάτων και μια έμπειρη ομάδα ατόμων που θα αναλάβουν την επέμβαση, που όμως μπορεί πραγματικά να αλλάξει την εμφάνιση του ασθενούς προς το καλύτερο.

Από τη μεριά του ασθενούς, είναι σημαντικό να έχει ρεαλιστικές προσδοκίες, να μην απαιτεί να δείξει ξανά 18 ετών και να θυμάται πως το αποτέλεσμα της ΜΕΤ είναι μόνιμο.
Τέλος, αυτά που ακούγονται ή γράφονται για βλαστοκύτταρα, γονιδιακή θεραπεία και κλωνοποίηση είναι δυστυχώς σενάρια επιστημονικής φαντασίας.

Είμαστε δυστυχώς μακριά από την κλινική εφαρμογή τέτοιων τεχνικών. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ επιστημονική μελέτη που να έχει δημοσιευτεί σε έγκυρο Ιατρικό περιοδικό ή να έχει ανακοινωθεί σε συνέδριο παγκοσμίως που να αναφέρει εφαρμογή τέτοιων τεχνικών σε ανθρώπους. Η αποτελεσματικότητα είναι μηδαμινή, η ασφάλεια άγνωστη, καθότι οι μέθοδοι αυτές σχετίζονται με εμφάνιση όγκων ενώ εκκρεμούν ζητήματα κόστους, που ακόμα είναι αστρονομικό ακόμα και σε πειραματικό επίπεδο.

Και φυσικά, μην περιμένετε πως μόνον ο τάδε ιατρός ξέρει ένα μυστικό που δεν το ξέρει κανείς άλλος. Στη εποχή της παγκοσμιοποίησης η επιστημονική γνώση διασπείρεται αστραπιαία και κάθε αξιόλογη ανακάλυψη εντός εβδομάδων γίνεται κτήμα όλων.

Προσοχή λοιπόν στις υποσχέσεις, όσο διάσημος και αν είναι αυτός που σας υπόσχεται κάτι. Καλό είναι να θυμάστε πως όποιος υπόσχεται κάτι πολύ καλό για να είναι αληθινό, τελικά ποτέ δεν είναι.

Κωνσταντίνος Κ. Αναστασάκης, MD, PhD
Χειρουργός Κεφαλής & Τραχήλου
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου