Πριν από περίπου 2.300 χρόνια ο Έλληνας γιατρός Ηρόφιλος από την Αλεξάνδρεια είχε πρώτος περιγράψει τον προστάτη ως ένα αδένα σε σχήμα και μέγεθος κάστανου που βρίσκονταν μπροστά από την κύστη, «προΐστατο της κύστης». Βέβαια χρειάστηκαν να περάσουν αρκετά χρόνια για να γίνει γνωστός ο ρόλος του προστάτη στην προστασία και συντήρηση της ζωτικότητας των σπερματοζωαρίων με τις ουσίες που παράγει στο προστατικό υγρό. Στην εφηβεία ο προστάτης έχει βάρος λίγων γραμμαρίων. Κατόπιν με την επίδραση της ανδρικής ορμόνης, της τεστοστερόνης, φτάνει το βάρος 20 περίπου γραμμαρίων. Τόσο διατηρείται για 20-25 χρόνια μέχρι να αρχίσει να μεγαλώνει εκ νέου από την ηλικία των 40-45. Ο προστάτης αδένας αναμένεται να είναι διογκωμένος στους μισούς άνδρες άνω των 60 και σε 8 στους 10 άνω των 80 ετών.
Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη
Η αύξηση του μεγέθους του προστάτη με την πρόοδο της ηλικίας ονομάζεται Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (ΚΥΠ). Οι παράγοντες εκδήλωση της είναι ηλικία και η παρουσία ανδρογόνων από καλά λειτουργούντες όρχεις. Η υπερπλασία του προστάτη δεν σχετίζεται με διαταραχές της σεξουαλικής ζωής. Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς ότι η ΚΥΠ δεν είναι καρκίνος ούτε οδηγεί στην εμφάνιση καρκίνου (ο οποίος μπορεί βέβαια να συνυπάρχει με την ΚΥΠ). Επειδή ο προστάτης περιβάλλει την ουρήθρα όταν μεγαλώνει αυτή «στραγγαλίζεται» προοδευτικά κάνοντας όλο και δυσκολότερη την διέλευση των ούρων. Για να υπερνικήσει η κύστη την δυσκολία αναγκάζεται να σπρώχνει δυνατότερα από πριν. Με τον χρόνο η κύστη αλλάζει καθώς το μυϊκό τοίχωμα της γίνεται παχύτερο ανταποκρινόμενο στην αυξημένη αντίσταση της ροής των ούρων μέσα από την στενωμένη ουρήθρα.
Συμπτώματα της Υπερπλασίας του Προστάτη
Αυτό το «στραγγάλισμα» της ουρήθρας, που περιγράψαμε παραπάνω, δυσκολεύει την ροή των ούρων. Ο άνδρας το βιώνει σαν καθυστέρηση έναρξης ούρησης, αργή ροή ούρων, διακοπτόμενη ούρηση και τελικά αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης. Η κατάσταση μπορέσει να εξελιχθεί σε πλήρη αδυναμία κένωσης κύστης, επίσχεση ούρων δηλαδή. Λόγω της ατελούς κένωσης της κύστης ο ασθενής αναγκάζεται να ουρεί συχνά ακόμα και να διακόπτει τον ύπνο του για να ουρήσει (νυκτουρία). Την ημέρα υπάρχει συχνουρία (πάνω από 10 φορές ημερησίως). Καθώς εξελίσσεται η νόσος η ούρηση γίνεται επιτακτική. Ο ασθενής δεν μπορεί να αναβάλλει την ούρηση και όταν το προσπαθεί τότε υπάρχουν επεισόδια ακράτειας. Αυτό συμβαίνει καθώς η κύστη ξεκινά την διαδικασία της ούρησης χωρίς την «συναίνεση» του ασθενούς. Χαρακτηριστική είναι η εμφάνιση εντονότατης επιθυμίας ούρησης όταν ο άνδρας πλένει τα χέρια του ή όταν βρίσκεται σε ψυχρό περιβάλλον. Μπορεί να υπάρχουν κατά καιρούς ενοχλήσεις όπως τσούξιμο στην ούρηση (καυσουρία), πόνος χαμηλά στην κοιλιά, που μπορεί να παρερμηνευθούν για ουρολοίμωξη. Ακόμη μπορεί να παρουσιαστεί σοβαρή ουρολοίμωξη με υψηλό πυρετό και ισχυρό πόνο κατά την ούρηση. Μεγάλο υπόλειμμα ούρων οδηγεί σε σχηματισμό ιζήματος το οποίο ενίοτε σχηματίζει μικρούς ή μεγάλους λίθους κύστης. Συνήθως οι άρρωστοι έχουν την τάση να αποδίδουν τα ενοχλήματά τους στην ηλικία και να μην δίνουν πρέπουσα σημασία.
Γιατί πρέπει να υπάρχει αξιολόγηση των ασθενών
Η αξιολόγηση των συμπτωμάτων είναι σημαντική για δύο λόγους: Αφενός μπορεί προοδευτικά να γίνουν πολύ ενοχλητικά αλλά και να βλάψουν άλλα όργανα. Κατακράτηση των ούρων στην ουροδόχο κύστη ευνοεί τις σοβαρές ουρολοιμώξεις. Είναι δυνατό να προκληθεί νεφρική ανεπάρκεια, λόγω της στάσης των ούρων στο ανώτερο ουροποιητικό σύστημα. Αφετέρου διότι μπορεί να υποκρύπτουν άλλες, πιο σοβαρές παθήσεις, όπως ο καρκίνος του προστάτη ή της κύστης όπου πρώιμη διάγνωση σημαίνει πλήρη θεραπεία. Κάθε άνδρας που πλησιάζει την ηλικία των 50 ετών, με ή χωρίς ενοχλήματα πρέπει να ελέγχεται και να εκτιμάται προσεκτικά.
Οι απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις
Βασική εξέταση είναι η δακτυλική εξέταση του προστάτη από το ορθό. Δεν είναι ευχάριστη στους περισσότερους άνδρες, αν και αυτό είναι υποκειμενικό. Πληρέστερη εξέταση είναι το Υπερηχογράφημα Κύστεως και Προστάτου. Δίνει πολύ καλή εικόνα του εσωτερικού της κύστης, γίνεται μέτρηση των διαστάσεων του προστάτου και προσδιορισμός του υπολείμματος ούρων στην κύστη μετά την ούρηση. Επιπλέον, ο προστάτης επισκοπείται για παρουσία υπόπτων περιοχών. Η μέθοδος είναι απλή, ανώδυνη, γίνεται στο ιατρείο στο πλαίσιο της αρχικής επίσκεψης. Ο βασικός έλεγχος ολοκληρώνεται με κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις, όπως εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας (ουρία – κρεατινίνη), γενική εξέταση ούρων/καλλιέργεια ούρων και μέτρηση του ΡSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο) στο αίμα. Η μέτρηση του PSA είναι πολύ σημαντική γιατί μπορεί να ανακαλύψει έγκαιρα καρκίνο του προστάτη όταν αυτός είναι απόλυτα θεραπεύσιμος, σώζοντας κυριολεκτικά την ζωή του ασθενούς.
Θεραπεία
Εάν τα συμπτώματα δεν είναι έντονα και δεν προβλέπεται επιδείνωση, η έναρξη θεραπείας μπορεί να καθυστερήσει και ο ασθενής παρακολουθείται τακτικά. Αν ο ασθενής με έντονα συμπτώματα αναζητά ανακούφιση υπάρχουν δύο τρόποι προσέγγισης του προβλήματος.
Φαρμακευτική λύση
α) Φάρμακα που στοχεύουν στην χαλάρωση του προστάτη γύρω από την «στραγγαλισμένη» ουρήθρα. Η ανακούφιση επέρχεται μέσα σε λίγες μέρες εφόσον είναι επιτυχής. β) Φάρμακα που στοχεύουν να μειώσουν το μέγεθος του αδένα αποσυμπιέζοντας και ελευθερώνοντας σταδιακά την ουρήθρα. Αυτά χρειάζονται περισσότερο χρόνο συνήθως 3 μήνες για να δουλέψουν. Τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται εφ όρου ζωής και υπό παρακολούθηση καθώς μπορεί πάψουν να δουλεύουν στο μέλλον.
Χειρουργική λύση
Οι γιατροί στο παρελθόν ήταν απρόθυμοι να προτείνουν χειρουργική θεραπεία στα αρχικά στάδια της νόσου. Ο λόγος ήταν ότι οι διαθέσιμες τεχνικές δεν ήταν 100% ασφαλείς. Τώρα με την εξάπλωση των διουρηθρικών τεχνικών εξάχνωσης του προστάτη που εξασφαλίζουν 100% ασφάλεια και αποτελεσματικότητα με αποτέλεσμα σε όλο και περισσότερους ασθενείς να δίνεται χειρουργική λύση. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον κο Mπαφαλούκα Νικόλαο, Χειρουργός Ουρολόγος , Εκπαιδευτής της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας του τμήματος Ενδοουρολογίας, τηλ.: 2106994100 & 6944671969. Εναλλακτικά μπείτε στο www.ourologia.eu
