Φανταστείτε ότι κάνετε μία υπαίθρια δραστηριότητα σε μία ζεστή ημέρα. Είστε μούσκεμα στον ιδρώτα και το αίσθημα της δίψας αρχίζει να σας καταβάλει. Πιάνετε το μπουκάλι νερού και πίνετε μια μεγάλη γουλιά και αμέσως αισθάνεστε το σώμα σας να γεμίζει ανακούφιση και ευφορία.
«Υπάρχει μια ηδονική αντίδραση σε αυτό», εξηγεί η Patricia Di Lorenzo, ομότιμη καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Binghamton της Νέας Υόρκης, μιλώντας στο Live Science. «Όταν διψάς πραγματικά και πίνεις νερό, σου φαίνεται τόσο ωραίο».
Αλλά γιατί η κατανάλωση νερού μας δίνει τόση ευχαρίστηση όταν διψάμε;
Διψάμε όταν ασκούμαστε έντονα, επειδή καθώς ιδρώνουμε, ο όγκος του αίματός μας μειώνεται. Οι περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου χωρίζονται από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, ένα στρώμα κυττάρων που εμποδίζει τις βλαβερές τοξίνες και τα παθογόνα από το να προσβάλλουν τον εγκέφαλο. Ωστόσο, ορισμένα μέρη του εγκεφάλου βρίσκονται εκτός αυτού του φραγμού, επιτρέποντας τον ταχύ εντοπισμό των αλλαγών στο αίμα μας. Όταν χάνουμε όγκο αίματος από την άσκηση ή την κατανάλωση αλμυρών τροφών, οι νευρώνες σε αυτά τα μέρη του εγκεφάλου στέλνουν σήμα για να ενεργοποιηθεί το αίσθημα της δίψας.
«Αυτή η γρήγορη αντίδραση είναι πολύ σημαντική για την επιβίωση», λέει ο Yuki Oka, καθηγητής βιολογίας στο Caltech. «Αν αργούσε πολύ, τότε θα μπορούσαμε να αφυδατωθούμε».
Υπάρχουν τρία μέρη του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τη δίψα (το SFO, το OVLT και το MnPO). Σε μια μελέτη του 2018 σε ποντίκια, ο Oka ανακάλυψε ότι ενώ όλες αυτές οι περιοχές διαθέτουν νευρώνες που όταν ενεργοποιούνται προκαλούν την επιθυμία για κατανάλωση νερού.
Χρειάζεται περίπου 30 λεπτά από τη στιγμή που καταπίνουμε το νερό για να απορροφηθεί και να κυκλοφορήσει στο σώμα μας, λέει ο Oka. Αλλά το σώμα μας αρχίζει να στέλνει σήματα στον εγκέφαλο ότι λαμβάνει νερό πολύ πριν ολοκληρωθεί η επαναϋδάτωση. Με την πρώτη γουλιά, ο εγκέφαλος απελευθερώνει μια έκρηξη της νευροδιαβιβαστής ντοπαμίνης. Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι η ντοπαμίνη ωθεί τα έμβια όντα να καταβάλλουν προσπάθεια σε ενέργειες που παρέχουν ανταμοιβή ή μας βοηθούν να επιβιώσουμε, όπως με το φαγητό και το νερό.
Αν η ντοπαμίνη απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς, «τα ζώα τείνουν να επαναλαμβάνουν αυτή τη συμπεριφορά», σημειώνει ο Oka. «Αυτό είναι ένα θετικό σήμα».
Ακριβώς το πώς η κατανάλωση νερού προκαλεί την απελευθέρωση της ντοπαμίνης παραμένει άγνωστο. Αλλά σε μια μελέτη του 2019 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neuron, ο Oka και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν ότι διψασμένα ποντίκια που έπιναν νερό απελευθέρωναν ντοπαμίνη, ενώ διψασμένα ποντίκια που λάμβαναν νερό απευθείας στο έντερο δεν απελευθέρωναν ντοπαμίνη. Αυτό υποδηλώνει ότι η πράξη της κατανάλωσης — και όχι η ικανοποίηση της δίψας — την απελευθερώνει.
