Οι εικόνες από τη λαοθάλασσα των «Αγανακτισμένων» της πλατείας Συντάγματος το καλοκαίρι του 2011 έκαναν τον γύρο του κόσμου. Τη σπίθα που άναψε τη φλόγα αποτέλεσε ένα σύνθημα στα χείλη των ισπανών διαδηλωτών, το αποκαλούμενο και κίνημα της 15ης Μαΐου, που χλεύαζε την απάθεια των Ελλήνων απέναντι στη λιτότητα. «Κάντε ησυχία μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες», έλεγαν οι συγκεντρωμένοι στην πλατεία Puerta del Sol της Μαδρίτης, προκαλώντας την υπερηφάνεια και τον εγωισμό του ελληνικού λαού.

Δεν άργησε η αντίδραση εκ μέρους των Ελλήνων, οι οποίοι απηύθυναν κάλεσμα αγανάκτησης μέσω facebook αλά… ισπανικά, το οποίο ξεπέρασε τα δεκάδες χιλιάδες shares σε σύντομο χρονικό διάστημα. Με σημαίες και πλακάτ στα χέρια, χτυπώντας κατσαρολικά και φυσώντας σφυρίχτρες, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έδωσαν το παρών έξω από το Κοινοβούλιο. «Ξυπνήσαμε» ανέγραφαν ορισμένα από τα πανό.

Κανείς δεν μπορούσε αρχικά να εκτιμήσει το μέγεθος της οργής. Η Βουλή βρέθηκε σε κλοιό διαδηλωτών με βασικό σύνθημα «Κλέφτες-κλέφτες», ενώ οι περίφημες «μούτζες» προς τους εκπροσώπους της εγχώριας πολιτικής σκηνής αποτέλεσαν τη χαρακτηριστική κίνηση έκφρασης της αγανάκτησης του συγκεντρωμένου πλήθους. Γρήγορα οι κινητοποιήσεις επεκτάθηκαν σε δεκάδες πόλεις της χώρας, στέλνοντας το μήνυμα στους κυβερνώντες πως οι πρώην ψηφοφόροι τους δεν ήταν διατεθειμένοι να ανεχτούν τη λιτότητα.

Όλα ξεκίνησαν στις 25 Μαΐου 2011 όταν πολλές χιλιάδες διαδηλωτών βρέθηκαν στην πλατεία Συντάγματος και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα στο facebook να διαδηλώσουν ειρηνικά, χωρίς κομματικές «ταμπέλες» ενάντια στα προωθούμενα μέτρα λιτότητας, στα πρότυπα των κινητοποιήσεων του ισπανικού κινήματος των «Αγανακτισμένων».

Παρά την καταρρακτώδη βροχή οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν και την επόμενη ημέρα, ενώ στο κάνω μέρος της πλατείας έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες σκηνές, όπου οι διαμαρτυρόμενοι διανυκτέρευαν. Χιλιάδες κόσμου, πιστό στο καθημερινό ραντεβού των 18:00, συνέρρεε στο Σύνταγμα, φωνάζοντας συνθήματα κατά του πολιτικού συστήματος και των εκπροσώπων του. Βρέφη, ηλικιωμένοι, ιερείς, οικογένειες, φοιτητές και έφηβοι συνέθεταν το ετερόκλητο πλήθος, το οποίο με ενθουσιασμό συμμετείχε στις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις που εξέπληξαν τη διεθνή κοινή γνώμη. Άνθρωποι που πιθανότατα ποτέ ως τότε δεν είχαν κατέβει σε διαδηλώσεις, έκλεισαν την τηλεόραση, σηκώθηκαν από τον καναπέ τους και πήγαν στο Σύνταγμα.

Καθώς οι μέρες περνούσαν, ο κόσμος και οι σκηνές αυξάνονταν, ενώ οι ίδιοι διαδηλωτές προχώρησαν και σε ποικίλες μορφές αυτοοργάνωσης, συγκροτώντας ομάδες καθαριότητας, νομικής υποστήριξης, ιατρείο. Το πρόγραμμα περιλάμβανε επίσης καλλιτεχνικά δρώμενα και συναυλίες, ενώ βασικό χαρακτηριστικό των συγκεντρώσεων ήταν οι λαϊκές συνελεύσεις και τα ψηφίσματα ενόψει της ψήφισης του Μνημονίου στις 15 Ιουνίου στη Βουλή. Από την πλευρά τους, τα συνδικάτα προκήρυξαν κινητοποιήσεις και συγκεντρώσεις, συμμετέχοντας στις μαζικές κινητοποιήσεις.

Η πάνω και η κάτω πλατεία

Δεν άργησε επίσης ο διαχωρισμός των διαδηλωτών της «πάνω» και της «κάτω» πλατείας Συντάγματος. Όσοι διαμαρτύρονταν στα «ορεινά» της πλατείας χαρακτηρίστηκαν ως μέλη της «πατριωτικής δεξιάς», ενώ στο κάτω μέρος -όπου εξελίσσονταν οι λαϊκές συνελεύσεις- διαδήλωνε η Αριστερά. Κάπου στη μέση παρέμεναν οι… «ανεξάρτητοι».

Συνθήματα όπως «Ελλάς Ελλάς» επικρατούσαν στον χώρο μπροστά από τη Βουλή, όπου ήταν κυρίαρχη η εικόνα των ελληνικών σημαιών. Στην κάτω πλατεία με τις σκηνές, εντόπιζε κανείς κατά κύριο λόγο ανθρώπους από τον ΣΥΡΙΖΑ, την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αναρχικούς της Αντιεξουσιαστικής Κίνησης (Α/Κ) και άλλες ομάδες, φοιτητές, συνδικαλιστές…

Τα επεισόδια

Βίαια επεισόδια ξέσπασαν στη μεγαλειώδη διαδήλωση της 15ης Ιουνίου στην πλατεία Συντάγματος και στους γύρω δρόμους. Χημικά, φωτιές, συγκρούσεις σώμα με σώμα, σοβαρότατες υλικές ζημιές και συλλήψεις συνθέτουν την εικόνα του κέντρου της Αθήνας την ημέρα εκείνη. Στους τραυματίες των επεισοδίων ήταν και ο δημοσιογράφος Μανώλης Κυπραίος, ο οποίος έχασε την ακοή του εξαιτίας μιας χειροβομβίδας κρότου-λάμψης που έσκασε δίπλα του ενώ κάλυπτε τα γεγονότα.

Η ειρηνική συνύπαρξη διαδηλωτών και αστυνομικών έλαβε τέλος εκείνη την ημέρα, ενώ την εμφάνισή του έκανε μπροστά από τη Βουλή ο σιδερένιος φράχτης.

Παρόμοιο ήταν το σκηνικό λίγες ημέρες αργότερα και κατά την έγκριση από τη Βουλή του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Συγκρούσεις διαδηλωτών με ΜΑΤ, καταστροφές και δεκάδες τραυματισμοί. Η Αθήνα θύμιζε στην κυριολεξία ένα βομβαρδισμένο τοπίο.

Οι Αγανακτισμένοι πάνε… διακοπές

Τις επεισοδιακές διαδηλώσεις του Ιουνίου ακολούθησαν οι ειρηνικές κινητοποιήσεις του Ιουλίου. Πλήθος κόσμου συνέχιζε να συρρέει στις πλατείες, ο αριθμός τους όμως διαρκώς μειωνόταν καθώς μπαίναμε στην καρδιά του καλοκαιριού. Τα πανό και οι σκηνές παρέμεναν πάντως στην κάτω πλατεία, όπου άνθρωποι διέμεναν πλέον μόνιμα!

Τα ξημερώματα της 30ης Ιουλίου, έπειτα από εισαγγελική παρέμβαση και με εντολή του Γιώργου Καμίνη, απομακρύνθηκαν οι κατασκηνωτές της πλατείας. Τα ΜΑΤ ξήλωσαν τις σκηνές και τα κιόσκια, κατέβασαν τα πανό και άδειασαν το Σύνταγμα. Μερικές εκατοντάδες διαδηλωτές έκαναν την εμφάνισή τους για να διαμαρτυρηθούν για την επέμβαση.

Ραντεβού το Σεπτέμβριο

Μετά το καλοκαιρινό διάλειμμα, οι «Αγανακτισμένοι» επέστρεψαν στην πλατεία Συντάγματος, οι διαδηλώσεις των προηγούμενων μηνών όμως φαίνεται πως ανήκουν στο παρελθόν. Οι μικρές σε μέγεθος συγκριτικά με εκείνες του Ιουνίου και του Ιουλίου καταστέλλονται σε καθημερινή σχεδόν βάση από τις αστυνομικές δυνάμεις, που δεν δείχνουν διατεθειμένες να επαναληφθούν οι εικόνες του καλοκαιριού. Μετά από απουσία μηνών, νέο ραντεβού δόθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2012, όπου εκατοντάδες πλέον πολίτες συγκεντρώθηκαν ξανά στο Σύνταγμα για να φωνάξουν ενάντια στη λιτότητα.

Οι κινητοποιήσεις στην πρωτεύουσα και στην υπόλοιπη χώρα συνεχίστηκαν. Χαρακτηριστικά είναι τα γεγονότα που σημειώθηκαν ένα περίπου μήνα μετά, στις 12 Φεβρουαρίου, η ελληνική Βουλή υπερψήφιζε το Μνημόνιο Νο.2, τη δανειακή σύμβαση με το περίφημο τότε PSI. Εκείνη τη μέρα η Αθήνα παραδόθηκε στο χάος. Καταστήματα και ιστορικά κτίρια κάηκαν, ενώ στις φλόγες τυλίχθηκε και ο ιστορικός κινηματογράφος «Αττικόν». Τρομοκρατημένοι άνθρωποι, που βρίσκονταν μέσα σε αυτόν εγκαταλείπουν το χώρο πανικόβλητοι.

Από τα επεισόδια που σημειώθηκαν καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές πάνω από 90 κτίρια, τα οποία βρίσκονται κυρίως στις οδούς Σταδίου, Πανεπιστημίου, Ακαδημίας, Ερμού, Αιόλου και Αθηνάς. Ανάμεσά τους, σοβαρές ζημιές υπέστησαν εννέα ιστορικά κτίρια του κέντρου της Αθήνας.

Στην επέτειο του ενός χρόνου, το κάλεσμα προς τους «Αγανακτισμένους» επαναλήφθηκε, ωστόσο η γενέθλια συγκέντρωση δεν θύμιζε σε καμία περίπτωση τα παλιά.

Τέσσερα χρόνια μετά

Πέντε χρόνια μετά το μνημόνιο και τέσσερα μετά την εμφάνιση του κινήματος των «Αγανακτισμένων», οι διαδηλώσεις στην Ελλάδα φαίνεται να έχουν χάσει τη δυναμική των πρώτων μνημονιακών ετών. Παρά τη συνεχιζόμενη λιτότητα, ο κόσμος φαίνεται να έχει χάσει την πίστη του σε αυτή τη μορφή διεκδίκησης. Εργατολόγοι αποδίδουν την εξέλιξη και στο γεγονός ότι οι πολίτες έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στα συνδικάτα, ενώ οι περισσότεροι απαισιόδοξοι βλέπουν έναν κουρασμένο από τη λιτότητα λαό που δεν έχει πλέον ούτε την αντοχή να αντιδράσει…

«Υπάρχει μια συνολική κοινωνική απογοήτευση και γι’ αυτό το λόγο από τη μία πλευρά έχουμε διόγκωση της ανεργίας και από την άλλη πλήρη αδιαφορία στις κινητοποιήσεις των συνδικάτων. Ο κόσμος δεν πιστεύει ότι τα συνδικάτα μπορούν να του δώσουν λύση και σε πολλές περιπτώσεις πιστεύει ότι τα συνδικάτα είναι υπεύθυνα για την πολιτική που εφαρμόζεται σήμερα. Και δεν έχει καθόλου άδικο», δήλωνε το 2013 ο εργατολόγος Γιώργος Ρωμανιάς.

Δείτε το φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του newsbeast.gr

Δείτε τη σχετική ενότητα που είχε δημιουργήσει εκείνη την περίοδο του newsbeast.gr