Πριν από μερικές ημέρες η Ιωάννα Μαρία Γκέρτσου, αποχαιρέτισε τη σκυλίτσα της τη Μέη η οποία μετά από πολλούς μήνες, έχασε τη ζωή της από καρκίνο. Η Μέη υπήρξε για πολλά χρόνια ο οδηγός της Ιωάννας, αφού παρέλαβε τη σκυτάλη από τον πρώτο σκύλο- οδηγό για ανθρώπους με προβλήματα όρασης στην Ελλάδα, τη Λάρα. Η τελευταία, είχε δώσει το όνομα της και στη σχολή που εκπαιδεύει αυτούς τους σκύλους.
Της Δήμητρας Τριανταφύλλου
Το καλοκαίρι η Ιωάννα είχε δώσει μια μεγάλη συνέντευξη στο Newsbeast για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης (ολικά, μικρότερα ή μεγαλύτερα) στη χώρα μας, για την καθημερινότητά τους αλλά και για τη μεγάλη σημασία που έχουν στην αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους οι σκύλοι οδηγοί.
Η ίδια θέλει κατ’ αρχάς να αποχαιρετίσει με τον τρόπο που ίδια αισθάνεται ότι της πρέπει τη Μέη. «Με τη Μέη, ζήσαμε τα πιο σημαντικά και παραγωγικά χρόνια της μικρής μου ζωής. Όλη τη “σύγχρονη ιστορία” μου! Ήμασταν “ένα”. Νιώθω σαν να έχω χάσει ένα μέλος από το ίδιο μου το κορμί.
Μαζί, αναπτύξαμε τη σχολή σκύλων-οδηγών που ξεκίνησα με τη Λάρα, την 1η μου σκυλίτσα-οδηγό. Μαζί εκπαιδεύσαμε την ελληνική κοινωνία για τους σκύλους-οδηγούς τυφλών κι όχι μόνο, μαζί της διορίστηκα στο ΕΣΥ, ταξίδεψα, έκλαψα, έφτασα στα όριά μου, τα ξεπέρασα, επανήλθα. Μαζί βιώσαμε το άγχος, τις ανησυχίες και την μοναξιά της καραντίνας. Επί covid19, η Μέη, έμαθε να περιμένει πίσω από την κίτρινη γραμμή που σηματοδοτεί την αποστασιοποίηση. Η Μέη, γνώριζε τα πάντα για εμένα: που μου αρέσει να πηγαίνω για φαγητό, τις συνήθειες μου, γιατί κλαίω, ακόμα και την αεροπορική εταιρία που ταξιδεύω αφού στα αεροδρόμια ανά την Ευρώπη, πάντα με πήγαινε στο σωστό γκισέ!»
Ο θάνατος της Μέη οδήγησε, αναπόφευκτα την Ιωάννα και σε έναν απολογισμό της έως τώρα πορείας της στον αγώνα που ίδια υπηρετεί συστηματικά και στην πράξη για τα δικαιώματα των ανθρώπων με προβλήματα όραση. Όπως μας λέει η ίδια: «Όταν χάνουμε κάποιο σημαντικό πρόσωπο που σημάδεψε τη ζωή μας, ακόμα κι αν αυτό, είναι ένας σκύλος, κάνουμε αναπόφευκτα τον απολογισμό μας. Εγώ τώρα, νιώθω πολύ παράξενα. Νιώθω σαν να ξεκινάει η “μετά Μέη εποχή” κι αισθάνομαι σαν να κολυμπάω μέσα σε έναν κόσμο που έχει διαφορετική αίσθηση από πριν.
Της οφείλω της Μέη, να αξιοποιήσω στο έπακρο τα όσα μου δίδαξε και τα όσα τόσο γενναιόδωρα μου χάρισε. Ελπίζω λοιπόν να γίνω καλύτερος και δυνατότερος άνθρωπος, να ηρεμήσω και να κατασταλάξω διότι οι συνθήκες της ζωής μου στην Ελλάδα, είναι αν μη τι άλλο δύσκολες, οι απαιτήσεις που έχω από τον εαυτό μου και οι ικανότητές μου, απεριόριστες, οι αναζητήσεις μου, ατελείωτες και το έργο που έχουμε μέχρι σήμερα καταφέρει, τεράστιο. Θέλω λοιπόν να συνέλθω από το σοκ που μου προκαλεί η απώλειά της και η παρακαταθήκη της, να σηματοδοτήσει για εμένα, ένα ψυχικό λιμάνι».
Ο προβληματικός νέος νόμος για τα ζώα συντροφιάς
Την ίδια στιγμή η ζωή συνεχίζεται όπως και ο αγώνας για τη βελτίωση της. Για την Ιωάννα, ο νέος νόμος για τα ζώα συντροφιάς (4830/21 ΦΕΚ 169/Α/18/9/21) που ψηφίστηκε πρόσφατα, φαίνεται να έχει αρκετά προβλήματα. Η ίδια μας αναφέρει συνοπτικά κάποια από αυτά:
• Τα κιλά των ζώων που θα επιτρέπονται στα μέσα μαζικής μεταφοράς, πλέον ορίζονται μέχρι 10. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη μετακίνηση των ζώων άνω των 10 κιλών, όπως υπήρχε στον προηγούμενο νόμο.
• Ο προηγούμενος νόμος, απαγόρευε ρητά την μετακίνηση όλων των ζώων στις σκευοφόρους των ΚΤΕΛ. Βάσει αυτού, απαγορεύεται αποκλειστικά η μεταφορά των ζώων συντροφιάς, αποκλείοντας όλα τα υπόλοιπα είδη ζώων πχ πτηνά και παραγωγικά ζώα. Επίσης, όσον αφορά τα ΚΤΕΛ, όταν πχ ένας σκύλος μεταφέρεται παράνομα στη σκευοφόρο, οι οδηγοί και οι ιδιοκτήτες του οχήματος, απαλλάσσονται κάθε ευθύνης, εάν ισχυριστούν πως δεν γνώριζαν την ύπαρξή τους ή τη συγκεκριμένη παράβαση του νόμου.
• Για τη μεταφορά στα καράβια, αναφέρεται πως εάν ένας σκύλος ή γάτα μέχρι 10 κιλών μεταφέρεται σε ειδικό κλουβί στους κοινόχρηστους χώρους και διαμαρτυρηθεί κάποιος άλλος επιβάτης, ο πλοίαρχος, καλείται να αποφασίσει εάν το κατοικίδιο θα παραμείνει εντός του χώρου.
• Μέχρι σήμερα, απαγορευόταν ρητά κάτι το οποίο υλοποιεί ο νόμος αυτός, να επιτρέπει δηλαδή στους δήμους τον μόνιμο εγκλεισμό των αδέσποτων ζώων μέσα στα κυνοκομεία. Επίσης, η πενταμελής επιτροπή στον προηγούμενο νόμο είχε καθοριστικό ρόλο σε σχέση με την επανατοποθέτηση των ζώων. Τώρα, ο ρόλος της είναι διακοσμητικός και την απόφαση για το που θα επανατοποθετούνται τα ζώα, την παίρνει η εκτελεστική επιτροπή των δήμων, η οποία αποτελείται από τον δήμαρχο και τους αντιδημάρχους.
• Δεν προβλέπονται ποινικές ή διοικητικές κυρώσεις για τους δήμους που δεν εφαρμόζουν προγράμματα που αφορούν τα αδέσποτα ζώα (στείρωση, περίθαλψη, σίτιση κλπ).
• Νομιμοποιούνται διάφορες κακοποιητικές παραδόσεις, όπως πχ η περιφορά των ταύρων σε πανηγύρια στη Λέσβο.
• Προβλέπεται ότι πρέπει να εκδοθούν 18 Υπ. Αποφάσεις οι οποίες θα διευκρινίζουν διάφορα θέματα του νόμου μα είναι άγνωστο πότε θα γίνει αυτό.
Όπως εξηγεί περαιτέρω η Ιωάννα: «Προσωπικά σε εμένα, το έργο μου και στους υπόλοιπους ανθρώπους με βλάβη στην όραση που έχουμε σκύλους-οδηγούς, μεγάλο πρόβλημα μας δημιουργεί το άρθρο 21 του Ν.4830/21, το οποίο αναφέρει πως “οι σκύλοι βοηθείας, επιτρέπονται όπου μπορούν να πάνε οι χειριστές τους (σε σχολεία, νοσοκομεία, εστιατόρια, εκκλησίες κ.λπ.) εφόσον το επιτρέπουν το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά τους”. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι, ο οποιοσδήποτε άνθρωπος που καθίσταται υπεύθυνος του εκάστοτε χώρου με την οποιαδήποτε δικαιοδοσία, θα έχει το δικαίωμα να αρνηθεί την πρόσβαση στους σκύλους-οδηγούς μας, βάσει προτύπων και χαρακτηριστικών που δεν ορίζονται πουθενά στον εν λόγω νόμο και προσδιορίζονται αποκλειστικά στις προσωπικές, στερεοτυπικές ή όχι γνώσεις ή πεποιθήσεις του κάθε υπευθύνου, μην επιτρέποντας καμία διεκδίκηση από μέρους μας και καμία υποστήριξη από το “κράτος δικαίου”».
Οι παλαιότερες νομοθεσίες (Αρ. 16 του Ν.3868/10, Αρ. 32 & 33 του Ν. 4238/14 και αρ.46 του Ν. 4235/14), που ήταν νόμοι του Υπ. Υγείας και δεν αποτελούσαν μέρος νομοθεσίας για τα ζώα συντροφιάς (αφού οι σκύλοι-οδηγοί δεν είναι ζώα συντροφιάς), διευκρίνιζαν πως οι σκύλοι οδηγοί, ανεξαρτήτως μεγέθους, επιτρέπονται παντού, χωρίς να χρειάζεται να είναι σε κλουβί ή να φέρουν φίμωτρο και αυτά ισχύουν και για τους εκπαιδευόμενους σκύλους-οδηγούς».
Η Ιωάννα χαρακτηρίζει εν τέλει το αρ. 21 του Ν.4830/21 ως μισαναπηρικό και καταλήγει: «είναι ένας νόμος που εισάγει το “face control”στους σκύλους-οδηγούς. Πουθενά στον κόσμο δεν έχει ξαναϋπάρξει ανάλογο νομοθετικό πλαίσιο».
Το μέλλον της σχολής Λάρα
Με όλες αυτές τις εξελίξεις, η Ιωάννα θεωρεί πιο επιτακτική παρά ποτέ τη συνέχιση του έργου της «Σχολής Οδηγών Λάρα». «Η σχολή βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο αυτή τη στιγμή και δικαίως, ύστερα από 14 χρόνια ανιδιοτελούς προσπάθειας, παρουσίας και έργου» μας λέει η ίδια και προσθέτει: «Είναι πολύ σημαντικό που μεγάλες εταιρίες και ιδρύματα, συνδράμουν πλέον ώστε να μπορούμε να παρέχουμε δωρεάν σκύλους-οδηγούς, εδραιώνοντας τους έτσι ως μια απαραίτητη κοινωνική πρόνοια και ως μια εξειδικευμένη υπηρεσία προς τους ανθρώπους με βλάβη στην όραση.
Εμείς, τα ιδρυτικά της μέλη, το προσωπικό, οι εθελοντές και το διοικητικό της συμβούλιο, έχουμε πλέον την εμπειρία και την τεχνογνωσία – που οι ίδιοι εισάγαμε στην Ελλάδα ώστε να συνεχίζουμε δυναμικά το έργο μας και να το εξελίσσουμε, εξελίσσοντας παράλληλα και τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Ήδη εκπαιδεύουμε μια πολλά υποσχόμενη σκυλίτσα οδηγό με έναν πιστοποιημένο εκπαιδευτή σκύλων-οδηγών που εμείς καταρτίσαμε στο εξωτερικό, ετοιμαζόμαστε να εισάγουμε στο πρόγραμμά μας, άλλα τρία κουταβάκια και να διοργανώσουμε τον Μάιο του 2022, το συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σκύλων-Οδηγών στην Αθήνα. Η Σχολή Λάρα, ο αγώνας μας τόσα χρόνια, κι ο μικρός Μπάμπου, ο 3ος μου σκύλος-οδηγός, μετατρέπουν τη θλίψη μου για τη Μέη σε κινητήρια δύναμη».
*φωτογραφία εξωφύλλου: προσωπικό αρχείο Ιωάννας Μαρίας Γκέρτσου
