Χωρίς να αναγκαστούμε να ανατρέξουμε σε παλαιότερες χρονιές, η χώρα μας, από τον καλοκαίρι του 2020 και μετά επηρεάστηκε από πολύ έντονα καιρικά φαινόμενα. Η κακοκαιρία Θάλεια τον Αύγουστο του 2020 προκάλεσε το θάνατο οκτώ συμπολιτών μας και εκτεταμένες καταστροφές στην Εύβοια.
Γράφει ο Δρ. Κώστας Λαγουβάρδος*
Ο μεσογειακός κυκλώνας Ιανός τον Σεπτέμβριο του 2020 προκάλεσε τον θάνατο τεσσάρων συμπολιτών μας και ανυπολόγιστες καταστροφές σε Ιόνιο και Θεσσαλία. Ισχυρές βροχοπτώσεις τον Οκτώβριο αλλά και τον Νοέμβριο του 2020 στην Κρήτη προκάλεσαν πλημμύρες, κατολισθήσεις, ροή φερτών υλικών και σημαντικά προβλήματα σε υποδομές σε τμήματα των νομών Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων. Πλημμύρες στην Αλεξανδρούπολη στις αρχές του Φεβρουαρίου 2021 προκάλεσαν τον πνιγμό ενός πυροσβέστη, ενώ η κακοκαιρία Μήδεια στα μέσα του ίδιου μήνα προκάλεσε τον θάνατο δύο συμπολιτών μας και εκτεταμένες ζημιές στο σύστημα ηλεκτροδότησης στη Βόρεια Αττική, με πολυήμερες διακοπές ρεύματος.
Είμαστε ως χώρα όμως ανοχύρωτοι απέναντι σε τέτοια φαινόμενα; Η απάντηση είναι όχι. Η επιστημονική γνώση στον τομέα της μετεωρολογίας, η ανάπτυξη εργαλείων παρατήρησης και πρόγνωσης βελτιώνονται καθημερινά αλλά δυστυχώς μόνο μέρος αυτής της εξέλιξης βρίσκει ανταπόκριση στην καλύτερη προετοιμασία των αρχών πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ενός δυνητικά επικίνδυνου καιρικού φαινομένου. Επομένως τονίζεται για μια ακόμα φορά η ανάγκη λειτουργίας πυκνών μετρητικών δικτύων και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για την εκδήλωση έντονων καιρικών φαινομένων. Τα συστήματα αυτά πρέπει α) να είναι αξιόπιστα μεν αλλά σχετικά χαμηλού κόστους ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα τους και β) να σχεδιαστούν με τέτοιο τρόπο ώστε αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες η πληροφόρηση να φθάνει εύκολα, όχι μόνο στις αρχές αλλά και στους πολίτες.
Μία σημαντική ευκαιρία για την θωράκιση των τοπικών κοινωνιών δίνεται από εθνικά προγράμματα, όπως για παράδειγμα το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» του Υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο προβλέπει χρηματοδότηση για δράσεις παρακολούθησης των καιρικών φαινομένων και για τη λειτουργία συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Ο επιστημονικοί φορείς, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές μπορούν να δημιουργήσουν και να λειτουργήσουν επιχειρησιακά τέτοια χαμηλού κόστους συστήματα, τα οποία καταγράφουν τα καιρικά φαινόμενα και προβλέπουν την εξέλιξή τους, προσφέροντας υπηρεσίες για την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των αρχών αλλά και των πολιτών κατά τη διάρκεια εξέλιξης ενός έντονου καιρικού επεισοδίου.
Ο συνδυασμός της γνώσης και επιχειρησιακής εμπειρίας των επιστημονικών φορέων που επιτρέπει την απρόσκοπτη λειτουργία των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης με την γνώση των τοπικών φορέων οι οποίοι γνωρίζουν τους κινδύνους που απειλούν μια περιοχή μπορούν να δημιουργήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα εξειδικευμένες υπηρεσίες για την καλύτερη ενημέρωση του συνόλου της κοινωνίας όταν ένα επικίνδυνο για τη ζωή και την περιουσία μας καιρικό επεισόδιο αναμένεται να πλήξει περιοχές της χώρας μας.
Τα έντονα καιρικά φαινόμενα θα γίνονται στο μέλλον όλο και συχνότερα και πιθανόν και βιαιότερα. Μόνο η στενή συνεργασία επιχειρησιακών και επιστημονικών φορέων μεταξύ τους αλλά και με τις τοπικές αρχές/κοινωνίες θα μπορέσει να εξασφαλίσει ένα πλέγμα προστασίας της ζωής και της περιουσίας των πολιτών.
* Δρ. Κώστας Λαγουβάρδος, Μετεωρολόγος – Διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
