Νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων στο δημόσιο

Απαντώντας σε δώδεκα ερωτήσεις, το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης προσπαθεί να εξηγήσει τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου συστήματος επιλογής προϊσταμένων στο δημόσιο.

Στο νέο σύστημα, το υπουργείο εισάγει καινοτομίες, όπως η συνέντευξη, η άμεση εμπλοκή του ΑΣΕΠ, οι γραπτές εξετάσεις και η συμμετοχή στελεχών του ιδιωτικού τομέα ως αξιολογητές.

Επίσης, με το νέο σύστημα επιλογής, καταργείται η «στείρα επετηρίδα» και τα μόρια.

Οι ερωτήσεις και απαντήσεις του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης, σύμφωνα με το ΑΜΠΕ, έχουν ως εξής:

1. Ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό του προτεινόμενου συστήματος;

Με το προτεινόμενο σύστημα η διαδικασία επιλογής προϊσταμένων εκλογικεύεται, καθώς το κέντρο βάρους μετατίθεται από το προφίλ του υποψηφίου στο προφίλ της προκηρυσσόμενης θέσης, με βάση το περίγραμμα θέσης. Από τη στείρα επετηρίδα περνάμε στην αξιοκρατία και στην ανάδειξη των χαρακτηριστικών του υποψηφίου που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή προϊσταμένων.

2. Όλη αυτή η αλλαγή και οι μεταρρυθμίσεις – αναδιοργάνωση δομών του κράτους και νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων, είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα; Πώς θα συντονιστούν όλα αυτά;

Έχει γίνει η κατάλληλη προετοιμασία και έχει προβλεφθεί βήμα-βήμα όλη η διαδικασία συντονισμού των μεταρρυθμίσεων αυτών. Η σύνταξη των προεδρικών διαταγμάτων με τα νέα οργανογράμματα των υπουργείων έχει ολοκληρωθεί και πλέον υπάρχουν σαφή περιγράμματα των θέσεων ευθύνης στο δημόσιο.

3. Πώς διασφαλίζεται από το νέο σύστημα ότι θα επιλεγεί ο καταλληλότερος;

Η έννοια «καταλληλότερος» ορίζεται σε σχέση με τις απαιτήσεις κάθε συγκεκριμένης θέσης ευθύνης, όπως ορίζεται στο περίγραμμα θέσης.

Αναλυτικά κριτήρια επιλογής (στατικά/δυναμικά) διαμορφώνονται ανάλογα με τη θέση ευθύνης από τα περιγράμματα θέσης, αλλά και από το Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής Προϊσταμένων (ΕΙΣΕΠ).

Τα εργαλεία αξιολόγησης (γραπτές εξετάσεις, συνέντευξη, πίνακες αξιολόγησης) προσαρμόζονται στα αναλυτικά κριτήρια που προσδιορίζονται για τους προϊσταμένους.

Τα τρία στάδια επιλογής αξιολογούν υποψηφίους με βάση τα αναλυτικά αυτά κριτήρια.

4. Γιατί καταργείτε τα μόρια;

Γιατί αυτά αποτιμούν μόνο στατικά χαρακτηριστικά ενός υποψηφίου και ακόμα και αυτό το κάνουν ανεπαρκώς. Μπορείτε να αντιληφθείτε εύκολα πως ένας υποψήφιος μπορεί να συγκεντρώνει πάρα πολλά μόρια, αλλά να είναι ακατάλληλος για να γίνει προϊστάμενος, είτε γιατί η προϋπηρεσία ή η εκπαίδευση του δεν σχετίζονται με τη θέση, είτε γιατί η θέση απαιτεί και άλλα δυναμικά χαρακτηριστικά που δεν εξετάζονται μέχρι σήμερα. Το ισχύον πάγιο σύστημα ίσως να ήταν πρόσφορο για ακαδημαϊκή καριέρα, αλλά όχι για διοικητική, καθώς έχει αποδειχθεί ότι οι τίτλοι σπουδών δεν συνάδουν απαραίτητα και με την ικανότητα διοίκησης.

Επιπλέον, στην πράξη, η άγρα μορίων δημιουργεί εν μέρει και μία αδικία εις βάρος των υπαλλήλων που δεν είχαν πρόσβαση σε «μοριοδοτικούς μηχανισμούς», όπως πχ σεμινάρια επιμόρφωσης.

Τα κριτήρια επιλογής που εισάγει το νέο σύστημα εστιάζουν στην ανάδειξη των ηγετικών και διοικητικών δεξιοτήτων των προϊσταμένων στοχεύοντας στην ίαση μιας χρόνιας ανεπάρκειας της διοίκησης, όπως ανέδειξε με σαφήνεια και η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ.

5. Γιατί δεν εφαρμόστηκε ποτέ το σύστημα που προέβλεπε ο νόμος Ραγκούση και τι εγγυάται ότι το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί;

Καταρχήν το νέο σύστημα έρχεται να αντιμετωπίσει νέες ανάγκες. Η αναδιοργάνωση των φορέων αφενός περιορίζει τις θέσεις ευθύνης και αφετέρου αυξάνει το εύρος της ευθύνης κάθε θέσης. Αυτό συνεπάγεται των ανάγκη επιλογής προϊσταμένων με αυξημένες δεξιότητες.

Το σύστημα Ραγκούση/Ρέππα αφενός έδινε μεγάλη έμφαση στην αποτίμηση στατικών χαρακτηριστικών των υποψηφίων και αφετέρου εφαρμόστηκε μόνο ως προς τις προβλέψεις των μεταβατικών του διατάξεων. Για άλλη μια φορά επιβεβαιώθηκε το «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού».

Έστω και αν προβλέφθηκε επί υπουργίας του κ. Ρέππα η όλη διαδικασία σχετικά με τη γραπτή εξέταση, ωστόσο, λόγω κυρίως δημοσιονομικών περιορισμών, δεν ενεργοποιήθηκε η εφαρμογή του σταδίου αυτού και κατ’ επέκταση ούτε και η προφορική συνέντευξη.

Το προτεινόμενο σύστημα δεν έχει μεταβατικές διατάξεις. Η εφαρμογή του ξεκινά άμεσα και εις ολόκληρον.

6. Αν το σύστημα του κ. Ραγκούση δεν εφαρμόστηκε για λόγους δημοσιονομικούς, πώς θα εφαρμοστεί το νέο σύστημα; Έχουν διασφαλιστεί οι απαιτούμενοι πόροι;

Ναι, και έχει γίνει και μελέτη για την ένταξή του ως πιλοτικού προγράμματος στο ΕΣΠΑ.

7. Μήπως οι γραπτές εξετάσεις είναι υπερβολικά πολλές;

Είναι όσες χρειάζονται για να μπορούμε να επιλέξουμε με βάση τα περιγράμματα και τα προφίλ συγκεκριμένων θέσεων ευθύνης. Άλλωστε το είδος και το περιεχόμενο της γραπτής εξέτασης, ως στάδιο της διαδικασίας επιλογής, θα διαφοροποιείται ανάλογα με το επίπεδο θέσης ευθύνης και τη συγκεκριμένη θέση, στοχεύοντας έτσι στην ανάδειξη των απαιτούμενων κάθε φορά ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Όσο πιο συγκεκριμένη είναι η στόχευση τόσο πιο αναλυτικά εργαλεία χρειάζονται για να επιτευχθεί. Το ΕΙΣΕΠ πάντως έχει την ευελιξία να ομαδοποιήσει γραπτές εξετάσεις αν το θεωρήσει σκόπιμο.

8. Πώς διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα και η διαφάνεια του συστήματος;

Με την εμπλοκή του ΑΣΕΠ σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εμφιλοχωρήσει πολιτική (ή άλλη) παρέμβαση. Όλα τα στάδια της διαδικασίας (προφίλ θέσης, κριτήρια αξιολόγησης, αποτελέσματα) θα είναι αναρτημένα στο διαδίκτυο.

9. Γιατί δίδεται τόση σημασία στη συνέντευξη;

Η διεθνής πρακτική αποδεικνύει ότι με δομημένη συνέντευξη μπορούν να αξιολογηθούν τα «δυναμικά» χαρακτηριστικά ενός υποψηφίου προϊστάμενου. Οι 12 από τις 13 ικανότητες/δεξιότητες, που ιδεατά χαρακτηρίζουν έναν κατάλληλο προϊστάμενο, μπορούν να αξιολογηθούν κυρίως μέσω δομημένης συνέντευξης.

Η συνέντευξη προβλέπεται στο υφιστάμενο σύστημα, αλλά δεν εφαρμόστηκε. Η συνέντευξη ως κριτήριο επιλογής εφαρμόζεται και κατά την επιλογή επιθεωρητών-ελεγκτών και κατά την επιλογή από το ΑΣΕΠ του Ειδικού Επιστημονικού Προσωπικού. Η μορφή της συνέντευξης στο νέο σύστημα θα είναι διαφορετικής φιλοσοφίας, δομημένη, και θα διενεργείται από πιστοποιημένους σε αυτό τον τομέα ανθρώπους.

10. Πώς διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα στη συνέντευξη;

Αυτό επιτυγχάνεται διασφαλίζοντας δύο βασικές προϋποθέσεις:

– Να είναι δομημένη (να αξιολογεί με ενιαίο τρόπο συγκεκριμένες δεξιότητες, όπως προκύπτουν από το βιογραφικό του υποψηφίου και από τη δήλωση ενδιαφέροντος).

– Να διεξάγεται από έμπειρους και πιστοποιημένους (από το ΕΣΔΔΑ) συνεντευξιαστές, προτεινόμενους από το ΑΣΕΠ.

11. Γιατί συμμετέχουν εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα στα ΕΙΣΕΠ και στα Συμβούλια Συνέντευξης;

Για δύο βασικούς λόγους:

– Μεταφορά σχετικής τεχνογνωσίας από τον ιδιωτικό τομέα στο κράτος.

– Περαιτέρω διασφάλιση της διαφάνειας και της αντικειμενικότητας.

12. Είναι το ΑΣΕΠ σε θέση να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις του νέου συστήματος;

Το ΑΣΕΠ αναβαθμίζεται, ενισχύεται και θα συνεχίσει να ενισχύεται για τον σκοπό αυτό. Ούτως ή άλλως έχει την τεχνογνωσία και από τη διαδικασία των διαγωνισμών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το ΑΣΕΠ και συμμετείχε ενεργά στη διαμόρφωση του νέου συστήματος και είναι ικανό να ανταποκριθεί επαρκώς στις προκλήσεις που το αφορούν.