Η ετήσια καλοκαιρινή γιορτή του 16ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας έκρυβε φέτος μια μικρή και συνάμα συγκινητική έκπληξη. Στην πραγματικότητα φανέρωσε μια αλήθεια… Παρουσίασε το αληθινό πρόσωπο μιας ζωής δύσκολης μεν, συναρπαστικής δε, που αποφάσισαν να προσφέρουν δύο γονείς στο κωφό παιδί τους.

Όλα ξεκίνησαν όταν στη σχολική γιορτή μια μαθήτρια εκφώνησε τα τραγούδια που οι γονείς «θα …δουν και σίγουρα δε θα ακούσουν». Προς στιγμή οι παρευρισκόμενοι έδωσαν την ερμηνεία ότι η μαθήτρια έκανε λάθος στο ρήμα που χρησιμοποίησε. Η μαθήτρια, όμως, διατύπωσε σωστά την πρόταση και στα επόμενα δέκα λεπτά οι μαθητές των μικρών τάξεων του σχολείου μαζί με τον 11χρονο κωφό μαθητή Παναγιώτη δεν τραγούδησαν, αλλά νοημάτισαν δύο αγαπημένα τραγούδια του ελληνικού πενταγράμμου.

Τα παιδιά του νηπιαγωγείου νοημάτισαν το τραγούδι του Παντελή Θαλασσινού «Ν’ αγαπάς». Αμέσως μετά ο μαθητής της Δ΄ τάξης Παναγιώτης Ξανθόπουλος «τραγούδησε» μαζί με τους συμμαθητές του στη νοηματική το τραγούδι «Εγώ κι εσύ μαζί». Είναι η στιγμή που όλοι αποδέχτηκαν τον έναν, κι όλοι μαζί ως ομάδα, ως σύνολο, επικοινώνησαν μεταξύ τους, και με τους γονείς που παρακολουθούσαν. Μέσα από αυτά τα δρώμενα στάλθηκαν μηνύματα ζωής: «Δεν υπάρχει αναπηρία που δεν μπορεί να νικηθεί». «Η διαφορετικότητα δεν απομονώνει, δεν τρομάζει, δε διαχωρίζει, αλλά ενώνει». «Τίποτα δεν είναι αδύνατο, όταν υπάρχει θέληση, διάθεση, αγάπη και κυρίως πίστη σε αυτό που κάνουμε».

Ο Παναγιώτης Ξανθόπουλος, ο 11χρονος κωφός μαθητής της Δ’ τάξης του 16ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας, έγινε ο πρωταγωνιστής της αποχαιρετιστήριας γιορτής του σχολείου και ταυτόχρονα ο άνθρωπος που ενέπνευσε πολλούς συμμαθητές του!

Τρεις άνθρωποι πίσω από τον Παναγιώτη είναι το στήριγμά του. Οι γονείς του, η Θεοπούλα Φωτάκη και ο Σάββας Ξανθόπουλος, καθώς και η δασκάλα του στην παράλληλη στήριξη Βιλελμίνη Βαμβακίδου.

Η αναπηρία δεν είναι ντροπή

Η πρόταση για την κουβέντα μαζί τους διατυπώθηκε, αρχικά, με δισταγμό. Η αυθόρμητη, όμως, ανταπόκριση της μητέρας του και της δασκάλας του Παναγιώτη να μιλήσουν στο ΑΠΕ – ΜΠΕ προσέδωσε εξαρχής μια θετική αύρα στη συζήτηση που θ’ ακολουθούσε, όπου κυρίαρχο μήνυμα ήταν ένα: «Η αναπηρία δεν είναι ντροπή».

«Δεν ντράπηκα ποτέ για το παιδί μου», υπογραμμίζει, με σταθερή φωνή στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, η μητέρα του Παναγιώτη και συνεχίζει, «δεν φταίει αυτός που είναι κωφός, ούτε, όμως, κι εμείς. Αυτός είναι ο μαχητής, όχι εμείς, αυτός κάνει την προσπάθεια. Δεν έκρυψα ποτέ το παιδί μου, τολμώ να πω μάλιστα ότι το επέβαλα στην κοινωνία».

Η Θεοπούλα Φωτάκη είναι ένας άνθρωπος ιδιαίτερα εξωστρεφής και δραστήριος, που μαζί με τον σύζυγό της αφιέρωσαν τη ζωή τους στην ανατροφή των δύο παιδιών τους, του Παναγιώτη και της Βασιλικής. Με σοκαριστική ειλικρίνεια εξομολογείται στο ΑΠΕ – ΜΠΕ: «δεν είχαμε ιδιαίτερες γνώσεις προκειμένου ν’ αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα που ανέκυψε. Ο Παναγιώτης γεννήθηκε πρόωρα και είχε δύο ακούοντες γονείς. Χρειάστηκε να περάσουμε ατελείωτες ώρες στο διαδίκτυο, για να βρούμε πώς θα κάνουμε τη ζωή του καλύτερη. Χρειάστηκε να διαβάσουμε πολλά βιβλία και να μιλήσουμε με ειδικούς, ώστε να ενταχθεί ισότιμα σε ένα δημόσιο σχολείο. Τα παιδιά όπως το δικό μου δεν έχουν κάποια νοητική στέρηση που να τ’ απαγορεύει να ενταχθούν σ’ ένα σχολικό περιβάλλον. Πρωταρχικό μέλημα μας ήταν και είναι η αυτονομία του Παναγιώτη. Θέλω, όταν θα φύγω εγώ, το παιδί να μπορεί να ζει μόνο του ως ενήλικας έχοντας μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα, να μην εξαρτάται από ένα πενιχρό προνοιακό επίδομα».

Έλλειψη κατάλληλου πλαισίου στήριξης

Το λυπηρό σε όλη τη συγκλονιστική μαρτυρία της μητέρας του Παναγιώτη είναι ότι -όπως λέει- η Πολιτεία όλα αυτά τα χρόνια που έχει θεσπίσει την παράλληλη στήριξη και τα τμήματα ένταξης δεν παρέχει ολοκληρωμένη στήριξη στα κωφά παιδιά της επαρχίας, που φοιτούν ή επιθυμούν να φοιτήσουν στα δημόσια σχολεία. Επίσης, δεν έχει μεριμνήσει για τη δημιουργία μιας τάξης ένταξης για κωφά ή τυφλά παιδιά. Μετά την ολοκλήρωση της προσχολικής φοίτησης στη Σχολή Κωφών στη Θεσσαλονίκη, ο Παναγιώτης έπρεπε να επιστρέψει στην Καβάλα και να εγγραφεί στην Α’ Δημοτικού. Το αποτέλεσμα ήταν να μην υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο στήριξης. Η παράλληλη στήριξη που παρέχονταν από την πολιτεία είναι αποσπασματική, για τέσσερις με πέντε ώρες καθημερινά, με έναν δάσκαλο που αλλάζει κάθε χρόνο, με αντίκτυπο στο παιδί, και χωρίς συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο.

Η λύση σε όλα τα παραπάνω δόθηκε από τους ίδιους τους γονείς και την εθελοντική δράση της Βιλελμίνης Βαμβακίδου, απόφοιτης της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. και κατόχου της επάρκειας της νοηματικής γλώσσας. Είναι ο άνθρωπος που δύο χρόνια τώρα συνεργάζεται αποτελεσματικά και αρμονικά με τους δασκάλους του δημόσιου σχολείου, ώστε ο Παναγιώτης να τύχει μιας ίσης μεταχείρισης με όλα τα υπόλοιπα παιδιά και να ενταχθεί στην κοινότητα του σχολείου με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο!

Τμήματα ένταξης παιδιών με αναπηρίες

Μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, η Βιλελμίνη Βαμβακίδου αναφέρεται σε αυτήν την ιδιαίτερη και πολύ σημαντική σχέση που έχει αναπτυχθεί με τον Παναγιώτη και την οικογένειά του. «Θέλω ο Παναγιώτης», τονίζει, «να μάθει ό,τι όλοι οι συμμαθητές του μέσα στο τμήμα. Η ευθύνη είναι μεγάλη, χρειάζεται πολλή προσωπική δουλειά, ώστε να μπορώ να κάνω το μάθημα ενδιαφέρον και όσο γίνεται καλύτερα. Για το λόγο αυτό αναζητώ συνεχώς νέα βιβλία και εκπαιδευτικές μεθόδους. Με τον Παναγιώτη μέσα στο τμήμα κάνουμε ένα διαφοροποιημένο μάθημα. Βασικός σκοπός μας στο τέλος της χρονιάς είναι ο Παναγιώτης να έχει μάθει ό,τι και τα υπόλοιπα παιδιά, αλλά με διαφορετική μέθοδο, αφού στη δική μας περίπτωση το μάθημα πραγματοποιείται με οπτικό υλικό κυρίως και βέβαια στη νοηματική».

Η κ. Βιλελμίνη επισημαίνει ότι, δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο από την Πολιτεία για την παράλληλη στήριξη σε ένα κωφό παιδί στο δημόσιο σχολείο. Θεωρεί πως είναι επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί ένα τμήμα ένταξης κωφών, τυφλών παιδιών σε ένα γενικό σχολείο σε κάθε νομό. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά αυτά, που έχουν τη νοητική ωριμότητα να παρακολουθήσουν τα μαθήματα του σχολείου, θα κοινωνικοποιηθούν και κατ’ επέκταση θα ενταχθούν ομαλά μέσα στην κοινωνία. Εξομολογείται «είναι μεγάλο προτέρημα να είσαι μέλος της κοινότητας των κωφών! Δίνεις και παίρνεις πολλή αγάπη… Γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος!».

Η κ. Φωτάκη δεν κρύβει ότι χρειάστηκε χρόνος και προσπάθεια, προκειμένου τα παιδιά και η σχολική κοινότητα να αποδεχθούν τον Παναγιώτη. Υπογραμμίζει πως, όταν ο Παναγιώτης, χρειάστηκε να αλλάξει σχολείο, η δασκάλα της Δ’ τάξης του 16ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας φρόντισε να προετοιμάσει τα παιδιά για την έλευση του. Το αποτέλεσμα αυτής της προετοιμασίας φάνηκε στο τέλος της χρονιάς, όπου ο Παναγιώτης όχι μόνο έγινε αποδεκτός, αλλά τα παιδιά ζητάνε την παρέα του.

 «Να δίνουμε χρόνο στους άλλους να μας γνωρίσουν»

«Πρέπει», σημειώνει η κ. Βιλελμίνη, «να δίνουμε χρόνο στους άλλους να μας γνωρίσουν καλύτερα. Να δουν τι θέλουμε. Κι εμείς να διακρίνουμε τι θέλουν από εμάς. Χρειάζεται χρόνος να αποδείξουμε ποιοι είμαστε! Ότι δηλαδή μπορούμε να συμμετέχουμε ισότιμα σε κάθε μάθημα, εκδήλωση, εκδρομή. Ότι θέλουμε να κάνουμε παρέες… Τη χρονιά που πέρασε πραγματοποιήσαμε ένα πρόγραμμα, κατά το οποίο ο Παναγιώτης σε ρόλο δασκάλου έδειχνε νοήματα στα παιδιά του νηπιαγωγείου. Χάρη στον Παναγιώτη, λοιπόν τα μικρά παιδάκια, καθώς και τα παιδιά του τμήματος και κατ’ επέκταση όλου του σχολείου, μαζί και με τους δασκάλους τολμώ να πω, έμαθαν να μιλούν άψογα στη νοηματική, να νοηματίζουν τραγούδια και να μπορούν να επικοινωνούν με τον Παναγιώτη. Θα ήθελα, επιπρόσθετα, ν’ αναφερθώ σε κάποιες σημαντικές δράσεις στις οποίες λάβαμε μέρος. Με τον Παναγιώτη συμμετείχαμε στην εκδήλωση “Λάχανα και Χάχανα”, στην οποία τα παιδιά της ΣΤ΄ τάξης μαζί με ένα παιδί της Δ’ τάξης και τον Παναγιώτη νοημάτισαν δύο τραγούδια. Μετά από περίπου ένα μήνα λάβαμε μέρος στους “Άδοντες και ψάλλοντες εν τη καρδία”. Στο δρώμενο αυτό ο Παναγιώτης συμμετείχε στο σποτ που προβλήθηκε από την ΕΡΤ και δείξαμε σε παραπάνω από 500 παιδιά το μήνυμα του Αποστόλου Παύλου, το οποίο νοημάτισαν στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων. Επιτρέψτε μου, σε αυτό το σημείο, να ευχαριστήσω προσωπικά τον καθένα ξεχωριστά για τη βοήθεια και τη συνεργασία, δασκάλους και των δύο σχολείων, διευθυντές που στάθηκαν δίπλα μας και μάς βοήθησαν και μάς βοηθάνε, ο καθένας με τον τρόπο του, όλο το διάστημα. Στόχος είναι εκτός από τη ένταξη του παιδιού στο σχολείο και στην κοινωνία, εκτός από τη δημιουργία σχέσεων, ο Παναγιώτης να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να νιώθει περήφανος για την ταυτότητά του!».

Ο 11χρονος Παναγιώτης δε διαφέρει σε τίποτα από τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του. Έχει αδυναμία στη σύγχρονη τεχνολογία, αγάπη για το παιχνίδι, αποζητάει την επικοινωνία με τους συνομηλίκους του, χαίρεται με ό,τι χαίρονται όλα τα παιδιά της ηλικίας του. Το πρωταρχικό μέλημα της οικογένειας ήταν ν’ αποτρέψει την ιδρυματοποίηση του παιδιού τους και αυτό να ενταχθεί ισότιμα μέσα στην κοινωνία. Αυτό έγινε εφικτό, απέδωσε καρπούς και συνεχίζεται με πολύ προσπάθεια και κόπο σε όλα τα επίπεδα.

 «Κανένα παιδί με αναπηρία δεν πρέπει να νιώθει μόνο του»

«Στο σπίτι», επισημαίνει η μητέρα του, «δεν συμπεριφερόμαστε στον Παναγιώτη ως ένα κωφό παιδί που χρίζει ειδικής μεταχείρισης. Ζει και συμμετέχει ισότιμα μαζί με όλη την οικογένεια του. Χάρη στον Παναγιώτη βγήκαμε πιο δυνατοί ως οικογένεια! Μάθαμε να μιλούμε τη νοηματική και προσπαθούμε να πούμε στον Παναγιώτη ότι η διαφορετικότητα του δεν είναι ντροπή. Του μαθαίνουμε να αποδέχεται τον εαυτό του, να μη ντρέπεται να χρησιμοποιεί τα χέρια του για να μιλήσει στους άλλους. Δεν θέλω να το λυπούνται το παιδί μου, δεν δέχομαι τον όρο καημένο. Είναι σημαντικό για τον ίδιο τ’ άλλα τα παιδιά να τον πλησιάζουν και να του ζητάνε να παίξουν. Αυτό το κατάφερε ο ίδιος του, γιατί είναι αγωνιστής και γιατί θέλει να επικοινωνεί με τα παιδιά. Όλα αυτά τα χρόνια που προσπαθώ βρήκα μεγάλο τοίχο, λόγω της γραφειοκρατίας, βρήκα, όμως, και πολλή αγάπη και αποδοχή από τους ανθρώπους και τους ευχαριστώ γι’ αυτό».

Η κ. Φωτάκη αναφέρεται και στους λόγους που δέχθηκε να γίνει αυτή η συζήτηση: «αν καταφέρω δημοσιοποιώντας την υπόθεση του Παναγιώτη έστω και μία μητέρα να έρθει και να μου πει ότι και το δικό της παιδί είναι κωφό και επιθυμεί να γνωριστούμε, να μιλήσουμε, να συστηθούν τα παιδιά μας, να επικοινωνήσουν, τότε νομίζω πως έχω επιτύχει τον σκοπό μου. Είναι σημαντικό τα παιδιά να επικοινωνούν με παιδιά είτε είναι ακούοντα είτε κωφά είτε έχουν οποιαδήποτε μορφή αναπηρίας. Δεν πρέπει κανένα παιδί με αναπηρία να νιώθει μόνο του, να νιώθει αποκομμένο ή να κρύβεται!».

(Η φωτογραφία παραχωρήθηκε από το Αθηναϊκό Πρακτορείο)