«Και τώρα, τι να πιω;» ή «τι να παραγγείλω;». Είναι ένα ερώτημα που συχνά θέτουμε στον εαυτό μας, και, βέβαια, νιώθουμε άσχημα, επειδή ταλαιπωρούμε τους σερβιτόρους, μέχρι να αποφασίσουμε, κοιτάζοντας ξανά και ξανά τον κατάλογο σκεπτόμενοι το τι έχουμε όρεξη αλλά πολύ συχνά τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής μας.

Στις καφετέριες, σε νυχτερινές εξόδους, στα σουπερ μαρκετ στη δουλειά, ακόμη και στο σπίτι, έρχεται εκείνη η στιγμή που πρέπει να αποφασίσουμε τι θα πιούμε και η σκέψη μας κάνει πολλούς συνειρμούς και υπολογισμούς. Συχνά συγκρούεται μέσα μας το τι θέλουμε και το τι πρέπει. Η γεύση, η λογική, αλλά και η εποχή.  Τα αναψυκτικά είναι μια βασική επιλογή με δεκάδες επιμέρους επιλογές που η κάθε μία έχει την δική της ιστορία, αλλά και το δικό της μέλλον. Ας κάνουμε μία αναδρομή πριν πάμε στο μέλλον.

Το ερώτημα είναι πολύ παλιό!

Παρότι το νερό έχει τεράστια αξία δεν έχει γεύση και ο άνθρωπος, ανέκαθεν, αναζητούσε υγρά τα οποία, εκτός από την επιβίωση, να του προσφέρουν και απόλαυση.

Οι αρχαίοι Έλληνες έπιναν κυρίως οίνο (κόκκινο, λευκό ή ροζέ) αναμεμειγμένο με νερό, γάλα κατσίκας και υδρόμελι. Ορισμένες φορές το κρασί γινόταν γλυκύτερο με μέλι. Παρασκεύαζαν, επίσης, ένα ποτό που ονομαζόταν «κυκεών» (επρόκειτο για πλιγούρι κριθαριού στο οποίο πρόσθεταν νερό και βότανα), καθώς και την πτισάνη (αφέψημα από κριθάρι).

Με βάση νέα ευρήματα της Εποχής του Χαλκού, στο Αρχοντικό, στη Μακεδονία και στην Άργισσα, στη Θεσσαλία, κάτοικοι της Προϊστορικής Ελλάδας, εκτός από κρασί, παρασκεύαζαν και κατανάλωναν και μπίρα, από κατάλοιπα φυτρωμένων σπόρων δημητριακών και θραύσματα αλεσμένων δημητριακών.

Στην Αρχαιότητα έπιναν, επίσης, χυμούς, κυρίως από σέλινο, ρόδι, σίλφιο και διάφορα άλλα φρούτα και λαχανικά αλλά και τη «σουμάδα» – ένα λευκό αναψυκτικό, που προέρχεται από γαλάκτωμα αμυγδάλου- η οποία ήταν γνωστή στους Αρχαίους ως «θιάσιον» ή «θιάσον» («αθάσια» = αμύγδαλα) και στους Βυζαντινούς ως «θασόρροφον».

Τα πρώτα αναψυκτικά προήλθαν από την πρόσμιξη ποτών με φρούτα. Στη Μεσαιωνική Μέση Ανατολή, μια ποικιλία από αναψυκτικά φρούτων ήταν ιδιαίτερα δυνατά λόγω του αλκοόλ. Τα περισσότερα περιείχαν λεμόνι, μήλο, ρόδι, σουμάκ, μόσχο, μέντα και πάγο. Τα ποτά της Μέσης Ανατολής αργότερα έγιναν δημοφιλή στη Μεσαιωνική Ευρώπη. Άλλωστε, η λέξη «σιρόπι» προέρχεται από τα Αραβικά.

Τα αναψυκτικά της γιαγιάς

Ποιος δεν θυμάται την αγαπημένη λεμονάδα ή τη βυσσινάδα της γιαγιάς; Η λεμονάδα φτιαχνόταν συνήθως από νερό, χυμό λεμονιού και με μέλι ή ζάχαρη. Το βύσσινο ήταν άλλο ένα αγαπημένο φρούτο, το οποίο σερβιρόταν και μαζί με μαστίχα ή παγωμένη βανίλια. Τη βυσσινάδα πρόσφεραν οι παλιές οικοδέσποινες στους επισκέπτες τους.

Η σουμάδα ήταν επίσης συνηθισμένο σπιτικό αναψυκτικό, που παρασκευαζόταν από τα ξεφλουδισμένα αμύγδαλα, αφότου τα άλεθαν ή τα κοπανούσαν και τα άφηναν για κάποιο χρονικό διάστημα μέσα σε νερό το οποίο απορροφούσε τον χυμό τους.

Στους νεότερους χρόνους, τα σερμπέτια, τα ρασόλια, τα χειροποίητα σιρόπια που φτιάχνονταν από αρωματικά φυτά, από μούστο, χυμούς εσπεριδοειδών ή σακχαρωμένα φρούτα ήταν το φίλεμα των νοικοκυρών, ανακατεμένα με νερό. Μεγάλη πρόοδος συντελέστηκε με την προσθήκη της σόδας στα διάφορα ροφήματα.

Ωστόσο, υπήρχαν και αναψυκτικά που μοιράζονταν από πλανόδιους πωλητές. Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα εμφανίστηκαν οι πρώτες μικρές μονάδες παραγωγής αναψυκτικών, τα οποία κατασκευάζονταν σε χειροκίνητες μηχανές και διανέμονταν με γαϊδουράκια ή κάρα. Πρώτη ύλη των αναψυκτικών ήταν, φυσικά, τα φρούτα. Τη δεκαετία του 1950 εμφανίστηκαν οι πρώτες παστεριωμένες πορτοκαλάδες.

Η ανακάλυψη του ανθρακικού

Στα τέλη του 18ου αιώνα, οι επιστήμονες σημείωσαν σημαντική πρόοδο στην παραγωγή φυσικών ανθρακούχων μεταλλικών νερών. Το 1767, στο Λιντς της Αγγλίας  ο J. Priestley ανακάλυψε μια μέθοδο έγχυσης νερού με διοξείδιο του άνθρακα, για να δημιουργήσει ανθρακούχο νερό. Το ανθρακούχο νερό (γνωστό και ως ανθρακικό νάτριο) ήταν το κυριότερο και καθοριστικό συστατικό των περισσότερων αναψυκτικών.

Ο Σουηδός χημικός Torbern Bergman εφηύρε μια συσκευή η οποία έφτιαχνε το ανθρακούχο νερό από κιμωλία με τη χρήση θειικού οξέος. Η συσκευή του Bergman επέτρεψε την παραγωγή μεταλλικού νερού σε μεγάλες ποσότητες. Ο Σουηδός χημικός Jöns Jacob Berzelius άρχισε να προσθέτει γεύσεις (μπαχαρικά, χυμούς και κρασί) σε ανθρακούχο νερό στα τέλη του 18ου αιώνα, ενώ ο Τhomas Henry, φαρμακοποιός από το Μάντσεστερ, ήταν ο πρώτος που πουλούσε τεχνητά μεταλλικά νερά στο ευρύ κοινό για ιατρικούς σκοπούς.

Το ίδιο χρονικό διάστημα βρέθηκε  μια παρόμοια διαδικασία για την παραγωγή ανθρακούχου μεταλλικού νερού, ενώ πολύ πριν είχε ανακαλυφθεί η ανθρακούχα μπίρα πιπερόριζας!

Φοβού τα αναψυκτικά;

Τον 20ό αιώνα, τα αναψυκτικά έγιναν η πιο αγαπημένη συνήθεια σχεδόν σε όλον τον κόσμο. Μερικές φορές αναμειγνύονται με αλκοολούχα ποτά, για τη δημιουργία ενός κοκτέιλ.

Παρότι, όμως, τα αναψυκτικά έγιναν μέρος της καθημερινότητάς μας, οι επιστήμονες εγείρουν πολλές επιφυλάξεις σε σχέση με τις παρενέργειές τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Λόγω της καφεΐνης που μερικά περιέχουν, συνδέθηκαν με το άγχος, τη διακοπή του ύπνου και την υπερκινητικότητα, ενώ οι ειδικοί ανησυχούν και για  τις επιπτώσεις τους στην υγεία λόγω των τεχνητών γλυκαντικών.

Αμερικανοί, κυρίως, επιστήμονες συνδέουν την υπερβολική κατανάλωση αναψυκτικών  με την παχυσαρκία, καθώς και με άλλες ασθένειες που σχετίζονται με το βάρος, όπως το μεταβολικό σύνδρομο, και την αυξημένη αρτηριακή πίεση, την  κακή στοματική υγεία, της υποκαλιαιμίας (χαμηλά επίπεδα καλίου). Τέλος, το φωσφορικό οξύ που βρίσκεται σε είδη τύπου cola, έχει παρατηρηθεί ότι βλάπτει τα οστά και αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων σε μεγαλύτερες ηλικίες -ειδικά στις γυναίκες.

Νέα Γενιά αναψυκτικών

Τα αναψυκτικά δροσίζουν, ξεδιψούν και ευχαριστούν τον ουρανίσκο μας με τη γλυκιά τους γεύση. Και, το σημαντικότερο; Υπάρχουν πλέον και αθώα αναψυκτικά, χωρίς χρωστικές, ζάχαρη, ασπαρτάμη, σουκραλόζη ή άλλα τεχνητά γλυκαντικά, δίχως φωσφορικό οξύ και με εκπληκτική γεύση.

Η Λουξ παρουσίασε πρόσφατα  τα μόνα και πρώτα αναψυκτικά αποκλειστικά με φυσικά γλυκαντικά. Τα ονόμασε λουξ plus ‘n light και έχουν 0% ζάχαρη, 100% φυσικά γλυκαντικά, υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C στην πορτοκαλάδα και στη λεμονάδα, 60% λιγότερες θερμίδες και προέρχονται από 100% φυσικό χυμό ελληνικών πορτοκαλιών και λεμονιών. Επιπλέον, η λουξ cola plus ‘n light δεν περιέχει καφεΐνη ούτε φωσφορικό οξύ, το οποίο έχει αντικαταστήσει με χυμό λεμονιού για να αποδοθεί με φυσικό τρόπο η απαιτούμενη οξύτητα. Όλα τα αναψυκτικά της σειράς λουξ plus ‘n light είναι πολύ γευστικά και δεν θυμίζουν τα συνηθισμένα light προϊόντα, ενώ ο χαμηλός γλυκαιμικός τους δείκτης τα καθιστά ασφαλή για τους διαβητικούς.

Συνεπώς, πολλές φορές η τεχνολογία δίνει το πρόβλημα αλλά δίνει και την λύση ενώ τα αναψυκτικά έχουν μεγάλη ιστορία αλλά και μέλλον. Στην συγκεκριμένη περίπτωση ο συνδυασμός παράδοσης και ελληνικής καινοτομίας έδωσε μια εναλλακτική που πρόκειται να αλλάξει την αντίληψη για τα αναψυκτικά.