Σήμερα, επέτειο της κατάληψης των Ιωαννίνων από τα ελληνικά στρατεύματα, είναι η σωστή ημέρα για να αναφερθούμε πως ο Ελληνικός στρατός κατάφερε μετά 3μηνη πολιορκία, να καταλάβει την πρωτεύουσα της Ηπείρου που την υπερασπίζονταν οι Οθωμανοί.
Η κατάληψη αυτή βέβαια δεν θα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί, αν δεν έπεφτε το θρυλικό οχυρό του Μπιζανίου.
Πώς όμως άνοιξε ο δρόμος για την πτώση του «απόρθητου» υψώματος; Κυρίως από το Πυροβολικό που για να φτάσει εκεί, χρειάστηκε η σκληρή δουλειά ενός άλλου σώματος, του Μηχανικού.
Οι δρόμοι που άνοιξαν οι άνδρες του Μηχανικού, ώστε το Πυροβολικό να φτάσει σε θέση βολής στο Μπιζάνι, αποδείχτηκαν καθοριστικοί για τη νίκη. Έτσι, επιβεβαιώνεται η άποψη ότι οι οδεύσεις προηγούνται συχνά πυκνά των οχημάτων.
Και αντίστροφα: δρόμοι ανοίγονται για να κυλήσουν οι τροχοί. Η εμπειρία από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και εδώ αποδείχτηκε καθοριστική, όταν η χώρα, ύστερα από τους Βαλκανικούς, επείγετο να εκσυγχρονιστεί, με τις Νέες χώρες ενσωματωμένες στον εθνικό χώρο.
Στο Μπιζάνι πρόσβαση επέτρεπαν δύο δρόμοι, από τους οποίους ο ένας άφηνε την οδό Ιωαννίνων-Πρέβεζας «στο Χάνι Μπιζάνι» και ο άλλος, καλύτερα καλυμμένος και με περισσότερο ομαλές κλίσεις διακλαδιζόταν στον δρόμο από τον Κατσικά.
Το συνολικό μήκος των οδεύσεων που εξυπηρετούσαν την οχυρά θέση ανέρχονταν σε 18-20 χλμ. Όπου οι υπάρχουσες οδεύσεις δεν επαρκούσαν, το Μηχανικό του Ελληνικού Στρατού έκανε θαύματα.
«Οι Έλληνες μηχανικοί είναι αξιωματικοί σπάνιας ικανότητας και κατασκευάζουν δρόμους για το Πυροβολικό σε φαινομενικά αδιάβατες περιοχές», έγραφε ένας Αμερικανός εθελοντής στις αναμνήσεις του.
Λόγου χάριν, στις 23 Μαρτίου 1913 ο Λόχος Μηχανικού της 8ης Μεραρχίας επισκεύασε την αμαξιτή οδό από τη Μεσογέφυρα μέχρι την Κλεισούρα και την ημιονική από την Πρεμετή στη Φράσσαρη.
Στις 17 Απριλίου, πάλι, το Μηχανικό της 3ης Μεραρχίας αποκατέστησε τη συγκοινωνία στους δρόμους Ιωάννινα-Κόνιτσα και Πρεμετή-Λεσκοβίκι, επισκευάζοντας τρεις λιθόκτιστες γέφυρες επί του Αώου και του Σαρανταπόρου.
Επίσης, το Μηχανικό της 8ης Μεραρχίας, με τη βοήθεια «πεζικάριων», κατασκεύασε έναν δρόμο από την κορυφή της Αετοράχης, κρυμμένο σε φαράγγι βαθύ, έτσι ώστε δύο μοίρες Πυροβολικού να εγκατασταθούν.
Για ολοκληρωθεί η όλη κατασκευή, απαιτήθηκαν τέσσερις μέρες. Τα πυροβόλα μεταφέρονταν στις θέσεις τους συρόμενα από άνδρες που είχαν ζευχθεί τους ιμάντες των κιλλιβάντων, ενώ τα βλήματα μεταφέρονταν με φορτηγά μέχρι του σημείου της οδού του πλησιέστερου προς τις πυροβολαρχίες και από εκεί στον τελικό τους προορισμό με μουλάρια ή από άνδρες πεζή.
‘Ετσι, η διάνοιξη οδών επέτρεψε την εντελέστερη δυνατή χρήση των αυτοκινήτων. Εμπειρία πολύτιμη για το μέλλον.
Ηλίας Καφάογλου
