Ήχοι σαξόφωνου και η εντυπωσιακή φωνητική τεχνική «beatbox» από τον Θεσσαλονικιό μουσικό Νίκο Δημηνάκη στο… «one man show» της χθεσινοβραδινής λιτής τελετής έναρξης, μια ταινία-κολάζ φωτογραφιών της πόλης από την … πυρκαγιά που την κατέκαψε προ 100ετίας και την… αναμόρφωσε αργότερα, μια ολιγόλεπτη- ενημερωτική εισήγηση από το «διευθυντικό ντουέτο» των Ορέστη Ανδρεαδάκη και Ελίζ Ζαλαντό, οι προβολές των ταινιών που είχαν ήδη αρχίσει στις αίθουσες απ’ το μεσημέρι, και η εναρκτήρια νύχτα της 19ης διοργάνωσης του φετινού φεστιβάλ ντοκιμαντέρ θα ολοκληρωνόταν μάλλον αμήχανα αν δεν ακολουθούσε η… «Satisfaction» του λαού της Αβάνας από την πρώτη του «ζωντανή» επαφή με τον θρύλο των Rolling Stones.

Οι αειθαλείς «κυλιόμενες πέτρες» κατάφεραν να ξεσηκώσουν όχι μόνο το κοινό της Αργεντινής και της Κούβας (στην ταινία) αλλά κι αυτό της Θεσσαλονίκης. Τα 101 λεπτά της ταινίας έναρξης «Οι Rolling Stones ολέ ολέ ολέ: Ταξιδεύοντας στη Λατινική Αμερική» του Βρετανού Πολ Ντάγκντεϊλ, εξελίχθηκαν ως τα πλέον «ζωντανά» της βραδιάς, καθώς πολλοί από το… μάλλον μεσήλικο κοινό της τελετής έναρξης χόρεψαν στις θέσεις του «Ολύμπιον» ως άλλοι… Μικ Τζάγκερ και Κιθ Ρίτσαρντς.

Στις υπόλοιπες αίθουσες του φεστιβάλ οι 213 ταινίες της διοργάνωσης είχαν ήδη αρχίσει να προβάλλονται κανονικά. Ο επίσημος προσκεκλημένος της φετινής διοργάνωσης, ο ουκρανικής καταγωγής Ρώσος ντοκιμαντερίστας Βιτάλι Μάνσκι, αναμένεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να παραστεί στις προβολές των ταινιών του (στο πλαίσιο αφιερώματος στο έργο του που διοργανώνει το φεστιβάλ). Σήμερα το απόγευμα στις 15:00 προβάλλεται στην αίθουσα «Παύλος Ζάννας» η ταινία του «Αγωγός» (2013). Η ταινία, ακολουθεί τη διαδρομή του φυσικού αερίου από την άγονη γη της Σιβηρίας με τους ατέλειωτους χειμώνες, μέχρι τον Βισκαϊκό Κόλπο, και παρατηρεί τις ανισότητες και τις αντιθέσεις των χωρών που διασχίζει, σκιαγραφώντας το πορτρέτο της σύγχρονης Ευρώπης.

Δύο ταινίες και μια έκθεση σε παγκόσμια πρώτη

Ανοιχτή για το κοινό του φεστιβάλ από σήμερα (τα επίσημα εγκαίνιά της ορίστηκαν για την ερχόμενη Τετάρτη) είναι και η έκθεση- αφιέρωμα στον Βρετανό διανοούμενο, θεωρητικό της τέχνης, συγγραφέα, κινηματογραφιστή και ζωγράφο Τζον Μπέρτζερ που διοργανώνει το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης). Στην έκθεση με τίτλο «Τζον Μπέρτζερ: Ένας ριζοσπάστης ουμανιστής» παρουσιάζονται για πρώτη φορά μετά τον θάνατό του, τριάντα σχέδια και ζωγραφιές του ορισμένα από τα οποία παραχωρήθηκαν, ειδικά για τη έκθεση, από τον γιο του Ιβ, ενώ άλλα ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές.

Μαρξιστής και σφοδρός επικριτής του καπιταλισμού ο βραβευμένος με το βραβείο «Booker» συγγραφέας, κορυφαίος θεωρητικός Τέχνης και διανοούμενος, γεννήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 1926 και πέθανε στις 2 του περασμένου Ιανουαρίου.

O Τζον Μπέρτζερ συνδύαζε μοναδικά το ασκημένο βλέμμα του καλλιτέχνη, το διεισδυτικό πνεύμα του φιλόσοφου, την αφηγηματικότητα και την αμεσότητα ενός αυτοδίδακτου περφόρμερ -χαρίσματα που σπάνια συνυπάρχουν- για να μετατρέψουν τελικά τη διαδικασία της ανάγνωσης και ερμηνείας ενός έργου τέχνης σε επαναστατική και αποκαλυπτική αναθεώρηση εν γένει της οπτικής αντίληψης και της κατανάλωσης των εικόνων σε συνθήκες καπιταλιστικής παραγωγής.

Με στόχο την ανάλυση, ή έστω τη θέαση των απόψεων του Βρετανού διανοούμενου για τους «τρόπους που βλέπουμε» (Η σειρά του Μπέρτζερ το 1972 στο BBC και το ομότιτλο βιβλίο που εκδόθηκε στη συνέχεια ως «Ways of Seeing» η ελληνική του μετάφραση κυκλοφορεί ως «Η εικόνα και το βλέμμα») το Φεστιβάλ εστιάζει στο αφιέρωμά του στην προσπάθεια του Μπέρτζερ να υπογραμμίσει την πολιτική σημασία κάθε ανθρώπινης πράξης και το ιδεολογικό υπόβαθρο των εικαστικών ρευμάτων.

Την Τετάρτη 8 Μαρτίου στις 19:30, θα πραγματοποιηθεί στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, ανοιχτή συζήτηση για την έκθεση και το έργο του Τζον Μπέρτζερ, με τη συμμετοχή των Τομ Όβερτον (συγγραφέα, επιμελητή και ερευνητή της Βρετανικής Βιβλιοθήκης) και Αντώνη Κωτίδη (καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης στο ΑΠΘ).

Στο αφιέρωμα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (3-12 Μαρτίου) θα προβληθούν οι ταινίες: «Οι εποχές στο Κενσί: Τέσσερα πορτρέτα του Τζον Μπέρτζερ» (μια φιλμική τετραλογία που περιλαμβάνει τις ταινίες: «Way of Listening», «Spring», «Α Song for politics» και «Harvest») σε σκηνοθεσία των Τίλντα Σουίντον, Κρίστοφερ Ροθ, Κόλιν Μακ Κέιμπ και Μπάρτεκ Ντζιάντοζ, και «Τζον Μπέρτζερ ή η τέχνη του βλέμματος» της Κορντίλια Ντβόρζακ.

Η έκθεση σε επιμέλεια Ορέστη Ανδρεαδάκη και Συραγώς Τσιάρα αναπτύσσεται από σήμερα ως τις 13 Απριλίου (Τρίτη- Σάββατο 10:00- 18:00 με είσοδο 3 ευρώ) στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης) και αποτελεί συνδιοργάνωση του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης & Κέντρο Σύγχρονης Tέχνης Θεσσαλονίκης- Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Τέσσερα κεφάλαια από τη ζωή του Τζον Μπέρτζερ, με φόντο τη φάρμα του, στο χωριό Quincy των Άλπεων, ξετυλίγονται στο ντοκιμαντέρ «Οι εποχές στο Κενσί: Τέσσερα πορτρέτα του Τζον Μπέρτζερ», σε σκηνοθεσία των Τίλντα Σουίντον, Κρίστοφερ Ροθ, Κόλιν Μακ Κέιμπ και Μπάρτεκ Ντζιάντοζ. (Προβολές: Τρίτη 7 Μαρτίου στις 17.30- Αίθουσα «Τώνια Μαρκετάκη» και Πέμπτη 9 Μαρτίου στις 13.00 στην αίθουσα «Τζων Κασσαβέτης»).

Στον Τζον Μπέρτζερ ή η τέχνη του βλέμματος της Κορντίλια Ντβόρζακ, η τέχνη συναντά την πολιτική και τις μοτοσικλέτες! Με αφορμή τα 90στά γενέθλια του Μπέρτζερ, το επαναστατικό έργο του στοχαστή διαπερνά δεκαετίες και ρεύματα. Το διερευνητικό βλέμμα του πάνω στην τέχνη, τη ζωή και την ανθρώπινη και πολιτική πραγματικότητα, είναι ένα γοητευτικό ταξίδι στο παρελθόν, στο τώρα, αλλά και στο μυαλό ενός ανήσυχου ανθρώπου. (Προβολές: Σήμερα Σάββατο 4 Μαρτίου στις 17.30 στην αίθουσα «Τζων Κασσαβέτης» του Λιμανιού και αύριο Κυριακή 5 Μαρτίου στις 15.00 στην αίθουσα «Παύλος Ζάννας»).