Τη ρήση «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος» εφαρμόζει η εφορία και «σβήνει» τα χρέη των πτωχών, παρέχοντας τους δεύτερη ευκαιρία. Τα κριτήρια, τις προϋποθέσεις και το χρονοδιάγραμμα για την απαλλαγή και τη διαγραφή των φορολογικών οφειλών σε όσους πτωχεύουν διευκρινίζει εγκύκλιος της ΑΑΔΕ.
Ειδικότερα η εγκύκλιος προβλέπει τα εξής:
Απαλλαγή οφειλετών φυσικών προσώπων
Ο οφειλέτης θα πρέπει να ανήκει σε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες:
- κηρύχθηκε σε πτώχευση σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4738/2020 που εφαρμόζονται στις διαδικασίες πτώχευσης που εκκινούν μετά την 1η/3/2021, δηλαδή στις διαδικασίες στις οποίες η αίτηση πτώχευσης κατατίθεται στο δικαστήριο μετά την ημερομηνία αυτή.
- καταχωρίστηκε στο Η.Μ.Φ. κατόπιν απόρριψης της αίτησης για κήρυξή του σε πτώχευση λόγω μη επάρκειας της περιουσίας ή του εισοδήματός του για την κάλυψη των εξόδων της πτωχευτικής διαδικασίας
- κηρύχθηκε σε πτώχευση εφόσον η ημερομηνία έκδοσης της πτωχευτικής απόφασης είναι μεταγενέστερη της 1ης/1/2019
- καταχωρίστηκε στο Μητρώο Πτωχεύσεων κατόπιν απόρριψης της αίτησης για κήρυξή του σε πτώχευση λόγω μη επάρκειας της περιουσίας ή του εισοδήματός του για την κάλυψη των εξόδων της πτωχευτικής διαδικασίας, εφόσον η ημερομηνία έκδοσης της ανωτέρω δικαστικής απόφασης είναι μεταγενέστερη της 1ης/1/2019
Χρονοδιάγραμμα απαλλαγής
Η απαλλαγή επέρχεται αυτοδίκαια μετά την πάροδο 36 μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης κήρυξης του οφειλέτη σε πτώχευση ή καταχώρισης του ονόματός του στο Η.Μ.Φ. ή στο Μητρώο Πτωχεύσεων, σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης πτώχευσης.
Ειδικά σε περίπτωση που ο οφειλέτης έχει κηρυχθεί σε πτώχευση και με απόφαση του πτωχευτικού δικαστηρίου έχουν εξαιρεθεί τα ετήσια εισοδήματα του από την πτωχευτική περιουσία η απαλλαγή επέρχεται αυτοδίκαια μετά την πάροδο ενός έτους από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης κήρυξης του οφειλέτη σε πτώχευση.
Σε περίπτωση που η προθεσμία των 36 μηνών ή του 1 έτους, κατά περίπτωση, λήγει εντός πενταετίας από προηγούμενη απαλλαγή του οφειλέτη, τότε η απαλλαγή επέρχεται μετά από 5 έτη από την προηγούμενη απαλλαγή.
Ειδικά για τους οφειλέτες που κηρύχθηκαν σε πτώχευση ή καταχωρίστηκαν στο Μητρώο Πτωχεύσεων κατόπιν απόρριψης αίτησης πτώχευση μετά την 1η/1/2019, κατά τα προαναφερθέντα, αν η προθεσμία απαλλαγής λήγει πριν από τις 31/12/2021, η απαλλαγή επέρχεται την 1η/1/2022.
Εντός της ως άνω προθεσμίας απαλλαγής δύναται να ασκηθεί ενώπιον του πτωχευτικού δικαστηρίου, από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον, προσφυγή κατά της απαλλαγής.
Ποιες οφειλές απαλλάσσονται
Ο οφειλέτης απαλλάσσεται από τις οφειλές του στη Φορολογική Διοίκηση, στο Δημόσιο ή υπέρ τρίτων, ατομικές, δηλαδή βεβαιωμένες στον Α.Φ.Μ. του οφειλέτη ή από συνυπευθυνότητα, δηλαδή βεβαιωμένες σε Α.Φ.Μ. τρίτου προσώπου, για την καταβολή των οποίων ο οφειλέτης ευθύνεται εις ολόκληρον με το πρόσωπο αυτό, τα οποία ανάγονται σε χρόνο πριν από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης, ανεξαρτήτως χρόνου έκδοσης του νόμιμου τίτλου είσπραξης και ανεξαρτήτως αν οι οφειλές έχουν αναγγελθεί ή όχι στην πτώχευση από τη Φορολογική Διοίκηση.
Τα χρέη που εξαιρούνται
- οφειλές που ανάγονται στο χρονικό διάστημα από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης έως την έκδοση της απόφασης επ’ αυτής, παρά το γεγονός ότι και οι εν λόγω οφειλές αποτελούν «πτωχευτικά χρέη»
- «ομαδικά» και «μεταπτωχευτικά» χρέη
- Οφειλές που προέρχονται από αδικήματα που σχετίζονται με πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας
Άρση αναγκαστικών μέτρων είσπραξης
Από το χρονικό σημείο επέλευσης της απαλλαγής επέρχονται οι εξής συνέπειες:
- οι οφειλές δεν λαμβάνονται υπόψη για τη χορήγηση στον οφειλέτη αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής
- οι οφειλές δεν υπόκεινται σε συμψηφισμό με απαιτήσεις του οφειλέτη έναντι του Δημοσίου
- οι οφειλές δε λαμβάνονται υπόψη για την άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος του οφειλέτη για το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο
- δεν επιβάλλονται από τη Φορολογική Διοίκηση σε βάρος του οφειλέτη μέτρα διασφάλισης καθώς και μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη αυτών των οφειλών
- καταργείται αυτοδικαίως κάθε εκκρεμής διαδικασία διοικητικής εκτέλεσης ή άλλης αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος του οφειλέτη για την είσπραξη αυτών των οφειλών.
- δεν επιβάλλονται από τη Φορολογική Διοίκηση σε βάρος του οφειλέτη διοικητικά μέτρα λόγω μη καταβολής των οφειλών που υπόκεινται σε απαλλαγή, όπως το μέτρο («Δημοσιοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο»).
Πότε διαγράφονται οριστικά τα χρέη
Για τη διαγραφή των οφειλών πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
- να έχει παρέλθει η προθεσμία για την άσκηση αίτησης ανάκληση της απαλλαγής δηλαδή 3 έτη από την επέλευση της απαλλαγής και να μην έχει ασκηθεί η ανωτέρω αίτηση ή, σε περίπτωση που έχει ασκηθεί αίτηση ανάκλησης, να έχει εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση η οποία είτε απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης είτε διατάσσει απαλλαγή του οφειλέτη υπό διαφορετικούς όρους και σε διαφορετική έκταση σε σχέση με το νόμο,
- εφόσον ο οφειλέτης έχει κηρυχθεί σε πτώχευση, να έχει ολοκληρωθεί η ρευστοποίηση και διανομή της πτωχευτικής περιουσίας ή να έχει περατωθεί η πτώχευση με άλλο τρόπο
- να μην υφίσταται περιουσιακό στοιχείο του οφειλέτη βεβαρημένο από υποθήκη του Δημοσίου για τις οφειλές που υπόκεινται σε απαλλαγή ή, σε περίπτωση που υφίσταται τέτοιο περιουσιακό στοιχείο, να έχει ολοκληρωθεί η αναγκαστική εκτέλεση επ’ αυτού, είτε μέσω της πτωχευτικής διαδικασίας είτε μέσω ατομικής διοικητικής/αναγκαστικής εκτέλεσης,
- να μην υφίσταται περιουσιακό στοιχείο του οφειλέτη που είχε αποκτηθεί σε χρόνο πριν από την κήρυξη σε πτώχευση ή την καταχώριση στο Μητρώο Πτωχεύσεων, κατά περίπτωση, αλλά απεκρύβη στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας ή, σε περίπτωση που υφίσταται τέτοιο περιουσιακό στοιχείο, να έχει ολοκληρωθεί η αναγκαστική εκτέλεση επ’ αυτού
- να μην υφίστανται άλλοι οφειλέτες / ευθυνόμενα πρόσωπα πέραν του απαλλασσόμενου οφειλέτη για τις οφειλές που υπόκεινται σε απαλλαγή.
