Το φαινόμενο της δεύτερης δουλειάς δεν είναι μία καινούρια συνθήκη. Ειδικά στα χρόνια της οικονομικής κρίσης εκατομμύρια εργαζόμενοι ανά τον πλανήτη αναζήτησαν εναλλακτικές μορφές εισοδήματος πλέον της καθημερινής 8ωρης (στην καλύτερη των περιπτώσεων) εργασίας τους.
Δεν είναι ασυνήθιστο να ακούμε για εργάτες επιδιώκουν παράπλευρες εργασίες ενώ εργάζονται πλήρους απασχόλησης δουλειές: Δουλεύουν σε καφέ η μπαρ, παίζουν μουσική σε μαγαζιά, πωλούν κοσμήματα στο Etsy, οδηγούν Uber μόλις τελειώσουν την πρωινή δουλειά της, συναρμολογούν έπιπλα τα Σαββατοκύριακα με το TaskRabbit.
Στα χρόνια της πανδημίας του κορονοϊού με το 70% του εργατικού δυναμικού του πλανήτη να εργάζεται απομακρυσμένα από τα γραφεία της δουλειάς τους η τηλεργασία έγινε κάτι σαν καθεστώς. Τώρα, εκτός γραφείων μακριά από το καθημερινό μάτι των διευθυντών, οι άνθρωποι αναλαμβάνουν επιπλέον, ταυτόχρονες δουλειές τις οποίες φέρνουν εις πέρας στο ίδιο 8ωρο. Φυσικά κρυφά από τους εργοδότες του
Δύο εταιρικές διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δύο υπολογιστές, δύο αφεντικά
Το φαινόμενο της «υπεραπασχόλησης» (overemployed) αρχίζει να κερδίζει έδαφος το τελευταίο διάστημα. Πολλοί εργαζόμενοι ξεφεύγουν από οπτικό πεδίο του διευθυντή τους, δουλεύοντας στο σπίτι. Έτσι ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων αναλαμβάνει αθόρυβα δεύτερες θέσεις πλήρους απασχόλησης. Η τηλεργασία επέτρεψε στους εργαζόμενους να κάνουν κρυφά δύο απομακρυσμένες εργασίες ταυτόχρονα με αρκετούς να μιλούν για μια επιλογή που τους αποφέρει εκατοντάδες χιλιάδες σε μισθούς το χρόνο.
Ενώ η συγκεκριμένη τακτική μπορεί να αποβεί επικερδής, η ανάληψη επιπλέον εργασίας πλήρους απασχόλησης είναι μια τολμηρή επιλογή που απαιτεί μυστικότητα και όρεξη για κίνδυνο. Ορισμένοι εργαζόμενοι που κάνουν το άλμα προς την υπεραπασχόληση το κάνουν για να πάρουν πίσω μια αίσθηση ελέγχου ή για να παίξουν ένα παιχνίδι απέναντι στο καπιταλιστικό σύστημα. Ακόμα όμως δεν υπάρχει σοβαρή ένδειξη αν τελικά κοροϊδεύουν το σύστημα ή εκείνο κερδίζει από την διπλή παραγωγή και την εξάντληση.
Για να μπορείς να ανταπεξέλθεις ωστόσο θα πρέπει να κατέχεις και ορισμένα skills. Πράγμα που στην Ελλάδα φαίνεται να υστερούμε σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας.
Πώς να την «φέρεις» στο σύστημα
Η υπεραπασχόληση δεν είναι ένα εντελώς νέο φαινόμενο. Αποτελεί «κοινό μυστικό» στη βιομηχανία της τεχνολογίας εδώ και χρόνια, λέει ένας 30άρης υπεραπασχολούμενος στις ΗΠΑ. Ο «Ίσακ« όπως είναι γνωστός στην κοινότητα του overemployed δουλεύει σε δύο ταυτόχρονες δουλειές εδώ και χρόνια και λέει ότι βγάζει περισσότερα από 600.000 δολάρια το χρόνο.
Η κρίση γεννά ευκαιρίες όμως και εν μέσω του 3ου κύματος της πανδημίας, τον Απρίλιο του 2021, ο Ίσακ δημιούργησε overemployed.com, έναν ιστότοπο με άρθρα σχετικά με τον τρόπο που μπορεί κάποιος να κρατήσει επιτυχημένα 2 παράλληλες δουλειές πλήρους απασχόλησης.
Ποιος είναι ο πρώτος κανόνας; Δεν μιλάτε για τις θέσεις υπεραπασχόλησης. Κανόνας δεύτερος; Πρέπει να εργάζεσαι από το σπίτι οπωσδήποτε. Κανόνας τρίτος; Αίσθηση αυτοσυντήρησης και διαχείριση ρίσκου.
Ο Ίσακ αναφέρει ότι οι χρήστες του ιστοτόπου του ζουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και οι ηλικίες τους ποικίλουν με τους περισσότερους χρήστες ωστόσο να είναι μεταξύ των ηλικιών 35-40 οι οποίοι «έχουν ήδη μεγάλη εμπειρία και είναι λίγο κουρασμένοι από τον εταιρικό κόσμο».
Και κατά τη διάρκεια της πανδημίας και πριν από αυτή δεν έχω ακούσει κάποιον να πιαστεί, συνήθως οι εργαζόμενοι είναι προσεκτικοί αναφέρει Ίσακ, «ωστόσο μία φορά ένα spyware “έπιασε” έναν προγραμματιστή ο οποίος “έτρεχε” ένα πρόγραμμα μη προβλεπόμενο με τη δουλειά του». Τι έγινε; «Τον απέλυσαν» αναφέρει ο μυστηριώδης ιδιοκτήτης του overemployed.com.
Η υπεραπασχόληση δεν σημαίνει απαραίτητα εργασία πέραν του 8ωρου
Ο Ίσακ υποστηρίζει ότι η υπεραπασχόληση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να δουλεύουν υπερβολικά και πέραν του ωραρίου τους. «Οι εργαζόμενοι μπορούν να αφιερώσουν 30 ώρες την εβδομάδα στην κύρια εργασία τους, και τις υπόλοιπες ώρες να τις εκμεταλλευτεί για να ολοκληρώσει πρότζεκτ για την άλλη του δουλειά αντί να σπαταλήσει χρόνο σε άσκοπο σερφάρισμα στο διαδίκτυο».
Ωστόσο όσοι θέλουν να ακολουθήσουν αυτή την οδό πρέπει να ξέρουν ότι είναι μία δύσκολη, νομικά, διαδικασία. Πολλά εξαρτώνται από το είδος της σύμβασης που έχει υπογράψει ο εργαζόμενος και εάν παραβιάζει τυχόν οδηγίες μη ανταγωνισμού. Εκτός από τις συμβατικές υποχρεώσεις, οι εργαζόμενοι ουσιαστικά λένε ψέματα (με παράλειψη ή με άλλο τρόπο) στον «κύριο» εργοδότη τους. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία έχουν χαρακτηρίσει αυτό το είδος «εργασιακής διγαμίας» ανέντιμο και λανθασμένο.
Είναι όμως ο ενδεδειγμένος τρόπος ανάδειξης των δυνατοτήτων μας;
Οι εργαζόμενοι, και δίκαια θα έλεγε κάποιος, συχνά νιώθουν ότι οι πραγματικές δυνατότητές τους δεν εξελίσσονται στις εργασίες τους. Το οικονομικό κίνητρο είναι σημαντικό αλλά δεν είναι το μόνο όσον αφορά τη στροφή προς την υπεραπασχόληση.
Η Catherine Chandler-Crichlow, εκτελεστική διευθύντρια για τη διαχείριση της σταδιοδρομίας στο Ivey Business School του Western University στο Οντάριο του Καναδά λέει ότι «από τη στιγμή που όλο και περισσότεροι άρχισαν να δουλεύουν από το σπίτι αντιλήφθηκαν ότι μπορούν να εξελίξουν διάφορα χαρακτηριστικά τους και να βελτιστοποιήσουν τις δυνατότητές τους. Κοιτούν ποιο είναι το πραγματικό τους πάθος και πώς μπορούν να το εντάξουν στην εργασιακή τους πραγματικότητα.
Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχει κάποιος που δουλεύει ως οικονομικός αναλυτής, αλλά απολαμβάνει και κάτι άλλο, όπως η γραφή ή ο κώδικας. «Τώρα γίνομαι ο κύριος του εαυτού μου και του τι θα ήθελα να κάνω και πού θα ήθελα να περνάω τον χρόνο μου», λέει η Chandler-Crichlow.
Μία διαμαρτυρία κατά των εργοδοτών
Το γεγονός ότι οι άνθρωποι στρέφονται στην υπεραπασχόληση σηματοδοτεί επίσης σημαντικά συστημικά ζητήματα που εγείρονται στο χώρο εργασίας. Το burnout, η μισθολογική εκμετάλλευση και η υποαμοιβή, η υποτίμηση των δεξιοτήτων αλλά και η γενικότερη κούραση από το συμβατικό 8ωρο οδηγεί όλο και περισσότερους εργαζόμενους στη λύση της υπεραπασχόλησης.
Για αρκετό καιρό, πολλοί εργαζόμενοι αισθάνονταν ότι οι εργασιακές δουλειές τους ήταν ανεκπλήρωτες ή χωρίς νόημα, οδηγώντας σε προβλήματα όπως η εξουθένωση και η εξάντληση. Ένιωθαν ότι κυνηγούν συνεχώς την επιτυχία μέσα σε ένα σύστημα που δίνει στα αφεντικά και στους διευθυντές μια δυσανάλογη δύναμη μέσα στη σχέση εργασίας.
Από την οπτική γωνία του Ίσακ ως υπεραπασχολούμενου εργαζόμενου και με βάση τη δραστηριότητα στον ιστότοπό του, ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι αναλαμβάνουν μυστικές δεύτερες δουλειές είναι επειδή αισθάνονται απογοητευμένοι από την εταιρική καθημερινότητα. Εν ολίγοις νιώθουν εξαντλημένοι από τις δουλειές τους. Ορισμένοι εργαζόμενοι πιστεύουν ότι η μυστική υπερεργασία τους βοηθά να απελευθερωθούν από εργοδότες που δεν τους έχουν δώσει την προαγωγή ή την αύξηση μισθών που επιδιώκουν εδώ και χρόνια.
«Υπάρχει η αίσθηση ότι οι εργοδότες μάς ανήκουν λίγο», λέει η Erin Hatton, καθηγήτρια του τμήματος κοινωνικής πολιτικής στο πανεπιστήμιο Buffalo της Νέας Υόρκης.
Οι χρήστες του overemployed έχουν τετραπλασιαστεί από τη στιγμή που η πανδημία πέρασε στην περίοδο της μετάλλαξης Delta. Στη σελίδα μπορεί κάποιος να βρει πρακτικές συμβουλές για το πώς να ανταπεξέλθει σε δύο δουλειές ταυτόχρονα, τι χρειάζεται από τεχνικό εξοπλισμό, ποιες «κακοτοπιές» πρέπει να αποφύγει ή να διαβάσει τις τάσεις μεταξύ της κοινότητας των υπεραπασχολούμενων για να μπορεί να κρίνει τι είναι πιο συμφέρον για την καριέρα του και φυσικά… την τσέπη του.
