Η έξοδος της Πορτογαλίας από την μακρά ύφεση στην οποία βρισκόταν αποτελεί πιθανόν μια ένδειξη ότι η ευρωπαϊκή συνταγή λιτότητας μπορεί να έχει αποτέλεσμα, αλλά ταυτόχρονα θέτει ένα δίλημμα ενώπιον της Λισαβόνας και των πιστωτών της – καθώς η νέα δόση μέτρων λιτότητας και δημοσιονομικών περικοπών που σχεδιάζεται να επιβληθεί μπορεί να εκμηδενίσει αυτή την εύθραυστη ανάκαμψη και να αντιστρέψει την τάση.
Πολλοί οικονομολόγοι ως εκ τούτου προβλέπουν ότι η κεντροδεξιά κυβέρνηση της Πορτογαλίας θα επιδιώξει να διαπραγματευτεί μια νέα χαλάρωση των στόχων οι οποίοι της έχουν τεθεί όσον αφορά την μείωση του ελλείμματος της χώρας κατά την αποστολή αξιολόγησης της διεθνούς τρόικας των πιστωτών της (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ), που με τη σειρά τους ενδέχεται να αξιώσουν σε αντάλλαγμα πιο μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις για περικοπές δαπανών.
Ενώ απομένει χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός έτους ως το τέλος της τρέχουσας δανειακής σύμβασης της Πορτογαλίας με την τρόικα, ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι ένα δεύτερο, ενδεχομένως λιγότερο αυστηρό, πρόγραμμα δανεισμού θα μπορούσε να δώσει στη Λισαβόνα ένα μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για να εφαρμόσει τις περικοπές χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η ανάκαμψη της πορτογαλικής οικονομίας ή να ανακινηθούν ευρύτερες αντιστάσεις στα μέτρα λιτότητας από τους πολίτες.
Η ανάπτυξη 1,1% της Πορτογαλίας το δεύτερο τρίμηνο του 2013, που ήταν υψηλότερη του αναμενομένου, τερμάτισε 2,5 χρόνια ύφεσης, αλλά παρ’ όλ’ αυτά η πορτογαλική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 2% σε ετήσια βάση και αναμένεται να συρρικνωθεί, κατά τις προβλέψεις επίσης 2%, στο σύνολο του τρέχοντος έτους.
Η εκτίμηση για το πορτογαλικό ΑΕΠ δεν περιείχε αναλυτικότερα στοιχεία, ωστόσο αναλυτές προέβλεψαν ότι η εγχώρια ζήτηση στην Πορτογαλία μειώθηκε εκ νέου υπό το βάρος των μεγάλων αυξήσεων των φόρων που τέθηκαν σε ισχύ στις αρχές του 2013.
«Η ανάπτυξη αυτή καταδεικνύει ότι είναι στον σωστό δρόμο, έστω κι αν δεν είναι ένας εύκολος δρόμος», σχολίασε οικονομολόγος της Commerzbank. Ο ίδιος δεν απέκλεισε νέα συρρίκνωση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Πορτογαλίας φέτος, καθώς η οικονομική δυναμική παραμένει ευμετάβλητη στη χώρα και θα εξαρτηθεί από τα μέτρα λιτότητας τα οποία πρόκειται να τεθούν σε εφαρμογή τους επόμενους μήνες.
Μια οικονομολόγος της Citi ανέφερε ότι παρά τις ορισμένες «θετικές εξελίξεις», ιδίως «την αύξηση των εξαγωγών και την βελτίωση της κατάστασης όσον αφορά τη ζήτηση εγχωρίως, το κλίμα είναι πολύ αδύναμο ακόμη… θα δούμε πολύ μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης τα επόμενα τρίμηνα».
Η επάνοδος της Πορτογαλίας στην ανάκαμψη αποδόθηκε, με δεδομένη την υποχώρηση της εγχώριας ζήτησης λόγω των μέτρων λιτότητας, στην αύξηση των εξαγωγών διαφόρων ειδών: από παπούτσια ως ελαιόλαδο και από καύσιμα ως αυτοκίνητα. Όμως υπάρχουν ερωτήματα για το εάν και για το πόσο μπορεί να διαρκέσει η εξαγωγική ορμή των πορτογαλικών επιχειρήσεων.
Οι εξαγωγές βοηθήθηκαν εξαιτίας ενός νέου διυλιστηρίου πετρελαίου ντίζελ, που μετέτρεψε την Πορτογαλία σε μια χώρα που εξάγει καύσιμα. Αλλά η μονάδα αυτή ήδη αξιοποιεί το σύνολο των παραγωγικών της δυνατοτήτων.
Η κυβέρνηση προβλέπει ότι το 2014 η οικονομία της Πορτογαλίας θα αναπτυχθεί για πρώτη φορά μετά το 2009, αλλά σύμφωνα με την οικονομολόγο της Citi, «εάν προχωρήσει σε όλες τις σχεδιαζόμενες περικοπές ο ρυθμός ανάπτυξης θα έχει αρνητικό πρόσημο ξανά το επόμενο έτος».
Υπό συζήτηση βρίσκονται οι περικοπές ύψους 4,7 δισ. ευρώ που χρειάζεται να εφαρμόσει η Λισαβόνα ώστε κυρίως να επιτύχει το στόχο της μείωσης του ελλείμματος στο 4% του ΑΕΠ της το 2014. Φέτος, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Πέδρου Πάσους Κουέλιου επιδιώκει να μειώσει το έλλειμμα στο 5,5%, από 6,4% το 2012.
Χωρίς τα μέτρα μείωσης του ελλείμματος αυτά η Πορτογαλία θεωρείται απίθανο να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών ώστε να επιστρέψει πλήρως στις αγορές περί τα μέσα του 2014 όπως προέβλεπε. Σε μια τέτοια περίπτωση η χώρα θα χρειαζόταν περαιτέρω βοήθεια. Ένα τρίμηνο ανάπτυξης δεν μοιάζει ικανό να μεταβάλει την κατάσταση.
Τα 10ετή ομόλογα της χώρας έχουν επιτόκιο που βρίσκονται περίπου στο ένα τρίτο σε σχέση με το αποκορύφωμά τους (18%, στις αρχές του 2012) κι ορισμένοι προβλέπουν ότι θα πέσουν από το 6,4% σήμερα σε ένα επίπεδο κάτω από το 5% αν η ανάκαμψη της ΕΕ συνεχιστεί. Η Ισπανία συνεχίζει να αναχρηματοδοτείται από τις αγορές και το επιτόκιο που καταβάλει για τα 10ετή της ομόλογα δεν ξεπερνά το 4,4%.
