Οι οκτώ μήνες που βρίσκεται στην εξουσία ο δεξιός Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι ήταν θυελλώδεις εξαρχής, αλλά ο Σεπτέμβριος κι ο Οκτώβριος μπορεί να αποδειχθούν ακόμα πιο δύσκολοι για τον ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος (PP) — ο οποίος βάλλεται πανταχόθεν.
Σε διεθνές επίπεδο, βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος, των αντίρροπων πιέσεων της Γερμανίας και Γαλλίας, ενώ στο εσωτερικό, είναι αντιμέτωπος με διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες μετά την περιστολή δαπανών που του ζητούν οι μεγάλες δυνάμεις της ευρωζώνης.
Η Γαλλία θέλει ο Ραχόι να ζητήσει κρατικό δανεισμό της Ισπανίας για να ενισχύσει την δημοσιονομική θέση της χώρας του και να εμποδίσει την εμβάθυνση και την εξάπλωση της κρίσης χρέους. Αλλά ο συντηρητικός πολιτικός διστάζει να το πράξει έως ότου να είναι βέβαιος για τους όρους που θα θέσει η Γερμανία, κάτι που αναμένεται να επιδιώξει στη συνάντησή του την Πέμπτη με την καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ.
«Το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί είναι η Ισπανία να ζητήσει δανεισμό και η Γερμανία να το εμποδίσει», σχολίασε ευρωπαίος διπλωμάτης.
Την περασμένη εβδομάδα ο Ραχόι συναντήθηκε με τον Γάλλο πρόεδρο Ολάντ, ο οποίος τον προέτρεψε να ζητήσει κρατικό δανεισμό πριν από τον Οκτώβριο ώστε να δώσει χρόνο στους ηγέτες της ΕΕ προκειμένου το ζήτημα να εξεταστεί στη σύνοδο κορυφής της 19ης Οκτωβρίου. Όμως ο Ραχόι φέρεται ότι είπε στον Ολάντ πως τα μηνύματα που λαμβάνει από τη Γερμανία είναι αντιφατικά, σύμφωνα με μία πηγή ενήμερη για όσα διαμείφθηκαν στη συνάντηση των δύο ηγετών.
Το Βερολίνο θέλει λεπτομερή ενημέρωση για τα προβλήματα των ισπανικών τραπεζών, περιλαμβανομένων των πορισμάτων των ελέγχων διεθνών εταιριών που αναμένονται αργότερα εντός του μήνα, αλλά και των ισπανικών επαρχιών (ή Αυτονομιών), που θα λάβουν δανεισμό ύψους 45 δισεκατ. ευρώ φέτος από την κεντρική κυβέρνηση, πριν συμφωνήσει στον δανεισμό της Μαδρίτης.
Ήδη, η Ευρωπαϊκή Ένωση υποσχέθηκε να διαθέσει έως και 100 δισ. Ευρώ στην Ισπανία για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της. Ο ενδεχόμενος κρατικός δανεισμός της Μαδρίτης εκτιμάται ότι μπορεί να μειώσει σημαντικά τα διαθέσιμα κεφάλαια των ταμείων “διάσωσης” της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ).
Η ομάδα του Ραχόι θεωρεί επίσης πως η Μέρκελ είναι παράλληλα ανήσυχη σχετικά με το ότι εάν υπάρξει αίτημα δανεισμού, αυτό θα μπορούσε να θέσει εν αμφιβόλω την απόφαση που αναμένεται να λάβει το Συνταγματικό Δικαστήριο την 12η Σεπτεμβρίου σχετικά με το εάν η ευρωπαϊκή συνθήκη για την δημιουργία του ΕΜΣ είναι συμβατή με τον θεμελιώδη νόμο της γερμανικής ομοσπονδίας, την ώρα που αντιμετωπίζει εντεινόμενη αντίσταση στο εσωτερικό σε ό,τι αφορά τον περαιτέρω δανεισμό κρατών-μελών της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν προβλήματα χρέους.
«Η Γερμανία δεν θέλει να υπάρξει τώρα οποιοδήποτε μήνυμα που θα μπορούσε να επηρεάσει την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου. Δεν μπορούμε να επισπεύσουμε τα πράγματα» αυτά, είπε ισπανική κυβερνητική πηγή.
Καθώς ο Ραχόι θα συναντά την Μέρκελ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Μόντι αναμένεται να παρουσιάσει πιο λεπτομερώς τα σχέδιά του για την επαναγορά κρατικών ομολόγων της Ισπανίας και της Ιταλίας στην δευτερογενή αγορά ώστε να μειωθεί το κόστος δανεισμού τους. Ωστόσο, ο Μόντι έχει ξεκαθαρίσει ότι το πρόγραμμα αυτό δεν θα αρχίσει ξανά ωσότου η Ισπανία συμφωνήσει σε όρους για την παροχή της βοήθειας αυτής μέσω των ΕΤΧΣ/ΕΜΣ.
Πάντως καθώς τα κόστη δανεισμού της χώρας του παραμένουν οδυνηρά υψηλά, η ύφεση υποσκάπτει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος λιτότητας που εφαρμόζει και οι Ισπανοί βράζουν για τις περικοπές δαπανών, μια τέτοια συμφωνία μπορεί να αποδειχθεί ελκυστική για τον Ραχόι ακόμα κι αν αυτό σημάνει μια παρατεταμένη και δύσκολη διαπραγμάτευση για τους όρους.
Οι αυξήσεις φόρων, οι περικοπές στην παιδεία και στην υγεία, προκαλούν εντεινόμενη κοινωνική αναταραχή στο εσωτερικό της Ισπανίας. Ο Ραχόι θα πρέπει να παρουσιάσει τον προϋπολογισμό για το 2013 πριν από τα τέλη Σεπτεμβρίου και σε αυτόν οι προβλέψεις αναμένεται να προκαλέσουν ακόμα περισσότερη απαισιοδοξία, ενώ σε αυτόν προβλέπεται ότι θα περιλαμβάνονται πρόσθετα μέτρα περιστολής δαπανών.
Ο οίκος αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας Moody’s αναμένεται να επανεξετάσει την βαθμίδα στην οποία τοποθετεί την Ισπανία πριν από τα τέλη του Σεπτεμβρίου — και δεν αποκλείεται να μειώσει το αξιόχρεο της δωδέκατης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου στο επίπεδο των “σκουπιδιών”, ή της “κερδοσκοπικής” επένδυσης.
Αυτό θα μπορούσε να σημάνει τον αποκλεισμό της Ισπανίας από τις αγορές την ώρα που θα πρέπει να αποπληρώσει 27,5 δισεκατ. ευρώ χρεών τα οποία “ωριμάζουν” τον Οκτώβριο.
Το ποσοστό δημοτικότητας του Ραχόι είχε υποστεί καθίζηση τους πρώτους έξι μήνες της διακυβέρνησής του, με το 56% των Ισπανών να δηλώνουν πως έχουν κακή ή πολύ κακή γνώμη για τα πεπραγμένα του, σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της Sigma Dos τον Ιούλιο.
Σε σχεδόν κάθε ομιλία του ο Ραχόι επαναλαμβάνει τη φράση «δεν μπορείς να ξοδέψεις αυτό που δεν έχεις», επιχειρώντας να εξηγήσει γιατί η Ισπανία έχει βρεθεί στην θέση αυτή, αφού δαπανούσε χρήματα από τον δανεισμό επιχειρήσεων και νοικοκυριών την εποχή της φούσκας τον ακινήτων η οποία “έσκασε” το 2007. Ο Ραχόι δεν μοιάζει να έχει την ρητορική έμπνευση ή τη χαρισματική προσωπικότητα που θα χρειαζόταν για να κρατήσει τους Ισπανούς στο πλευρό του εν μέσω της επιδείνωσης της κρίσης.
Ένας στενός σύμμαχός του θα διεκδικήσει την εξουσία στην αυτόνομη κοινότητα της Γαλικίας την 21η Οκτωβρίου, σε μια εκλογική μάχη που αναμένεται να αποτελέσει άτυπο δημοψήφισμα για την πολιτική του Ραχόι. Ορισμένοι αναλυτές κάνουν την πρόβλεψη ότι η αναβλητική προσέγγιση του, το γεγονός δηλαδή ότι καθυστερεί την λήψη αποφάσεων και ότι προσπαθεί να αποφεύγει τις αναταράξεις, ίσως σημάνει ότι δεν θα έχει την τύχη των ηγετών της Ιρλανδίας, της Ελλάδας και της Πορτογαλίας, οι πολιτικές σταδιοδρομίες τέλειωσαν όταν συνήψαν τις δανειακές συμβάσεις με την Τρόικα.
«Οι πάντες», λέει ο Χοσέ Ιγνάθιο Τορεμπλάνκα του κέντρου μελετών Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων, θεωρούν «αναπόφευκτο» τον κρατικό δανεισμό της Ισπανίας και αυτό «είναι καλό για την κυβέρνηση (του Ραχόι), το χειρίστηκαν με μια προσέγγιση βήμα προς βήμα, κι έτσι φαίνεται ένα λογικό στάδιο».
«Δεν θα υπάρξουν εξαιρέσεις»
Η Μαδρίτη και η ευρωζώνη διεξάγουν ήδη συνομιλίες για τους όρους του ενδεχόμενου δανεισμού του ισπανικού κράτους. Όμως ο Ραχόι είπε σε συνεντεύξεις του προς ευρωπαϊκές εφημερίδες αυτήν την εβδομάδα ότι η κυβέρνησή του κάνει τόσες μεταρρυθμίσεις που δεν θα έπρεπε να της επιβληθούν κι άλλες σε αντάλλαγμα για κεφάλαια.
Ο συντηρητικός Ισπανός πρωθυπουργός θέλει οι όποιοι νέοι όροι να επισυναφθούν στην ήδη συναφθείσα συμφωνία της Μαδρίτης με την ΕΕ για την “διάσωση” των ισπανικών τραπεζών και δεν θέλει ένα νέο μνημόνιο, σύμφωνα με μια πηγή ενήμερη για τα διαμειφθέντα στη συνάντησή του με τον Ολάντ την περασμένη εβδομάδα.
Όμως οι εταίροι της Ισπανίας στον ευρωπαϊκό βορρά τηρούν σκληρή γραμμή.
«Δεν θα υπάρξει καμιά εξαίρεση για την Ισπανία», δήλωσε ο Μίχαελ Μάιστερ, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των συντηρητικών της καγκελαρίου Άγγελας Μέρκελ στην Μπούντεσταγκ, την κάτω βουλή της Γερμανίας, σε δηλώσεις του στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς. «Εάν υποβληθεί ένα τέτοιο αίτημα. . . θα χρειαστεί να υπάρξει μια συμφωνία για τους όρους της βοήθειας, όπως σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις».
Με τον επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας Γενς Βάιντμαν να αντιτίθεται έντονα στα σχέδια του Ντράγκι για την αγορά ισπανικών και ιταλικών κρατικών ομολόγων, ο πρόεδρος της ΕΚΤ δέχεται έντονες πιέσεις να συμπεριλάβει αυστηρούς όρους σε μια τέτοια κίνηση.
Ο επόμενος ευρωπαίος ηγέτης που θα επισκεφτεί τον Ραχόι θα είναι ο Γιούρκι Κατάινεν, ο Φινλανδός πρωθυπουργός, που είναι μια από τις πιο “σκληρές” φωνές στην ευρωζώνη σε ό,τι αφορά την επιβολή όρων σε αντάλλαγμα για τον δανεισμό κρατών της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν κρίσεις χρέους — την 11η Σεπτεμβρίου.
