Από την Κίνα μέχρι τη Ρωσία και τη Βρετανία οι αποκαλύψεις των Panama Papers εκθέτουν μία στρατιά από πολιτικές και άλλες προσωπικότητες σε όλον τον πλανήτη , αλλά μέχρι στιγμής εξαιρούν τον πρωταγωνιστικό παίκτη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μόνο μία χούφτα Αμερικανοί περιλαμβάνονται στα πρόσωπα που έχουν μεταφέρει περιουσιακά τους στοιχεία σε φορολογικούς παραδείσους και offshore εταιρείες με τη βοήθεια της δικηγορικής εταιρείας Mossack Fonceca.
Ο Ντέιβιντ Γκέφεν, μεγιστάνας της μουσικής βιομηχανίας και συνιδρυτής του κινηματογραφικού στούντιο Dreamworks μαζί με τον Στίβεν Σπίλμπεργκ αναφέρεται στα Panama Papers, όπου, όμως, κανένα μεγάλο αμερικανικό ψάρι-πολιτικός, μεγαλοεπιχειρηματίας ή μεγάλη τράπεζα- δεν συνδέεται με το σκάνδαλο.
«Υπάρχουν πολλοί Αμερικανοί, αλλά δεν είναι παρά απλοί ιδιώτες, δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Μαρίνα Γουόκερ Γκεβάρα, η υποδιευθύντρια του International Consortium of Investigative Journalists που συντόνισε τη δημοσιογραφική έρευνα επί των 11,5 εκατομμυρίων αρχείων που διέρρευσαν.
Άρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η λευκή περιστερά της χρηματοπιστωτικές διαφάνειας; Σε καμία περίπτωση. «Αυτό δεν σημαίνει ότι η χώρα εξαιρείται του συστήματος offshore. Μάλιστα είναι σημαντικός παίκτης», απαντά η Γκεβάρα.
Η απουσία της από τα Panama Papers εξηγείται κατ΄αρχήν από μία διστακτικότητα των Αμερικανών να στραφούν προς μία μακρινή και ισπανόφωνη χώρα, τη στιγμή που είναι διαθέσιμες πιο βολικές επιλογές.
«Οι Αμερικανοί έχουν τόσους φορολογικούς παραδείσους να επιλέξουν…», λέει ο Νίκολας Σάξον, στο «Φορολογικοί Παράδεισοι. Έρευνα για τις καταστροφικές συνέπειες του νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού συστήματος».
Τα Νησιά Κέιμαν και οι βρετανικές Παρθένες Νήσοι, γειτονικοί και αγγλόφωνοι φορολογικοί παράδεισοι έρχονται αμέσως στο μυαλό ως πιθανές επιλογές για τους Αμερικανούς. Όμως στην πραγματικότητα, οι Αμερικανοί που θέλουν να διατηρήσουν κρυφές τις δραστηριότητές τους, δεν χρειάζεται να απομακρυνθούν από τη χώρα τους.
Πολιτείες όπως το Ντελαγουέρ και το Γουαϊόμινγκ προσφέρουν επίσης την δυνατότητα δημιουργίας, έναντι λίγων εκατοντάδων δολαρίων, εικονικών εταιρειών χωρίς να χρειάζεται να αποκαλυφθεί ποιος στην πραγματικότητα κρύβεται πίσω από αυτές.
Ακόμη χειρότερα οι αμερικανικές τράπεζες είναι μεν υποχρεωμένες «να γνωρίζουν τους πελάτες τους», αλλά μπορούν να παρακάμψουν αυτήν την υποχρέωση και να ανοίξουν λογαριασμό στο όνομα μίας offshore εταιρείας, εξασφαλίζοντας πλήρη διακριτικότητα για τους πραγματικούς ιδιοκτήτες.
Τα αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών δεσμεύθηκε να κλείσει τις τρύπες της νομοθεσίας που χρησιμοποιούνται από εμπόρους ναρκωτικών και όπλων και οι οποίες δίνουν στις ΗΠΑ την τρίτη θέση στα πλέον σκοτεινά εδάφη, πολύ μπροστά από τον Παναμά, σύμφωνα με τον κατάλογο που καταρτίζεται κάθε χρόνο από το Tax Justice Network.
Ένας άλλος λόγος για την παρουσία μικρού αριθμού Αμερικανών στα Panama Papers: έπειτα από τα σκάνδαλα που εμπλέκουν ελβετικές τράπεζες, οι ΗΠΑ έχουν ενισχύσει τα τελευταία χρόνια το οπλοστάσιο κατά της απάτης και της φοροδιαφυγής και δεν διστάζουν να επιβάλουν βαριές κυρώσεις στους παρανομούντες.
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον Νίκολας Σάξον: «Ορισμένοι φορολογικοί παράδεισοι είναι τρομοκρατημένοι στην ιδέα να διατηρούν αμερικανούς πελάτες που μπορεί να μπουν στο στόχαστρο των αμερικανικών υπηρεσιών οι οποίες έχουν τα μέσα για να τους καταδιώξουν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες στράφηκαν κατά των ελβετικών τραπεζών, που πλέον είναι απρόθυμες να δεχθούν αμερικανούς πελάτες φοβούμενες τις κυρώσεις εναντίον τους.
Για την ενορχήστρωση της φοροδιαφυγής των αμερικανών πελατών τους, οι τράπεζες UBS και Credit Suisse καταδικάσθηκαν σε πρόστιμα 780 εκατομμυρίων και 2,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων αντίστοιχα.
Παρά τις εξηγήσεις αυτές, η ισχνή παρουσία Αμερικανών στα Panama Papers τροφοδότησε θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες οι αποκαλύψεις ενορχηστρώθηκαν από τη CIA με σκοπό να πληγούν ορισμένες χώρες, και κυρίως η Ρωσία.
«Οι ρωσικές αρχές βλέπουν τη CIA πίσω από όποιον τις επικρίνει», σχολιάζει η Μαρίνα Γουόκερ Γκεβάρα, που δεν αποκλείει τα 11,5 εκατομμύρια αρχεία να κρύβουν τελικά θεαματικές αποκαλύψεις και για Αμερικανούς. «Πρόκειται για έναν τεράστιο όγκο αρχείων και ίσως να υπάρχει και κάτι κρυμμένο που δεν έχουμε ακόμη ανακαλύψει», λέει.
