Η περιορισμένη αποταμίευση οδηγεί την Ελλάδα σε αυξανόμενη εξάρτηση από εξωτερικό δανεισμό

Η συνεχιζόμενη αρνητική αποταμίευση των νοικοκυριών στην Ελλάδα θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα της χώρας να χρηματοδοτήσει τις αναγκαίες επενδύσεις.

Η εξαιρετικά περιορισμένη εγχώρια αποταμίευση δημιουργεί αυξανόμενη εξάρτηση από τον εξωτερικό δανεισμό για την κάλυψη των απαραίτητων πόρων για την οικονομική ανάπτυξη.

Η αύξηση του εισοδήματος δεν μεταφράζεται σε αποταμίευση

Σύμφωνα με ανάλυση της Eurobank, παρόλο που το διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται, τα νοικοκυριά εξακολουθούν να καταγράφουν αρνητική αποταμίευση. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2024, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών παρουσίασε ετήσια αύξηση 5,6% σε ονομαστικούς όρους, φτάνοντας τα 119,4 δισεκατομμύρια ευρώ, σε σύγκριση με 113,1 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023.

Ωστόσο, μετά την προσαρμογή του πληθωρισμού, η πραγματική αύξηση περιορίζεται σε 2,5%. Αυτό υποδηλώνει ότι, αν και οι πολίτες έχουν περισσότερους πόρους στη διάθεσή τους, η αγοραστική τους δύναμη είναι περιορισμένη εξαιτίας των αυξημένων τιμών.

Η προτίμηση στην κατανάλωση έναντι της αποταμίευσης

Η ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα διατήρησε ισχυρή δυναμική το ίδιο διάστημα, με πραγματική αύξηση 2,0% και 5,6% σε τρέχουσες τιμές. Αυτή η αύξηση στην κατανάλωση, σε συνδυασμό με την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος, δείχνει την προτίμηση των νοικοκυριών να δαπανούν περισσότερο για την κατανάλωση παρά να αποταμιεύουν.

Παρά την αύξηση του εισοδήματος, η αποταμίευση παρέμεινε αρνητική, με τα νοικοκυριά να καταγράφουν αποταμιεύσεις ύψους -2,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή το 2,2% του διαθέσιμου εισοδήματος, όμοιο με το ποσοστό της προηγούμενης χρονιάς.

Οι συνέπειες της χαμηλής αποταμίευσης

Η αρνητική αποταμίευση αντανακλά τη δυσκολία των νοικοκυριών να αποταμιεύσουν χρήματα, ακόμη και με αυξημένο εισόδημα. Τα χρήματα κατευθύνονται κυρίως στην κατανάλωση και όχι στην αποταμίευση, γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα των νοικοκυριών να δημιουργήσουν κεφάλαια για μελλοντικές ανάγκες ή επενδύσεις.

Παρά την ενίσχυση του εισοδήματος, η κατανάλωση υπερέβη τα 122,1 δισεκατομμύρια ευρώ το 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2024, από 115,6 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023.

Η αποταμίευση παραμένει πρόβλημα διαρκείας

Οι οικονομικοί δείκτες που αφορούν την αποταμίευση παραμένουν ανησυχητικοί. Παρά την αύξηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατά 9,5% σε σχέση με το 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2019, η αποταμίευση παραμένει αρνητική.

Ο βασικός παράγοντας που συνέβαλε στην αύξηση του εισοδήματος ήταν οι μισθοί και οι αμοιβές, οι οποίοι διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.

Η συνεχιζόμενη αρνητική αποταμίευση στην Ελλάδα αποτελεί ένα σοβαρό και διαρθρωτικό πρόβλημα της οικονομίας για πολλά χρόνια. Η μοναδική εξαίρεση ήταν κατά την πανδημία, όταν οι περιορισμοί στην κατανάλωση οδήγησαν σε θετική αποταμίευση. Ωστόσο, αυτή η θετική ροή αποταμίευσης ήταν κυρίως αποτέλεσμα περιορισμένων δαπανών λόγω των lockdowns, παρά αποτέλεσμα της συνειδητής επιλογής των πολιτών να αποταμιεύσουν.

Οι προκλήσεις και η ανάγκη για στρατηγικές αλλαγές

Η συνέχιση αυτής της τάσης θέτει σοβαρές προκλήσεις για την ελληνική οικονομία, περιορίζοντας την ικανότητα χρηματοδότησης εγχώριων επενδύσεων και ενισχύοντας την ανάγκη για εξωτερικό δανεισμό.

Για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, απαιτούνται στρατηγικές που να ενισχύουν την αποταμίευση, καθώς και πολιτικές που θα ευνοούν την οικονομική ευημερία χωρίς να καταλήγουν σε υπερβολική κατανάλωση.