Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που έκρινε αντισυνταγματικά τα μπόνους δόμησης του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) συνεχίζει να προκαλεί έντονη αναστάτωση και αβεβαιότητα, επηρεάζοντας χιλιάδες οικοδομικές άδειες, ιδιοκτήτες ακινήτων και επενδυτές.

Η ασάφεια που συνοδεύει την απόφαση, καθώς και οι γκρίζες ζώνες που προκύπτουν, έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στον κατασκευαστικό κλάδο, ενώ η ανασφάλεια επεκτείνεται και στους δήμους, που εκφράζουν έντονες ανησυχίες για το μέλλον των αρμοδιοτήτων τους.

Συγκεκριμένα, η απόφαση του ΣτΕ, που ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο του 2024, έκρινε ότι το σύστημα των μπόνους στους όρους δόμησης (συντελεστής και ύψος) ως αντιστάθμισμα για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης και δημιουργίας χώρων πρασίνου αντίκειται στις αρχές του Συντάγματος.

Όπως ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες, όταν και καθαρογράφτηκε η σχετική απόφαση, περιλαμβάνονται και εξαιρέσεις.

Έτσι λοιπόν προστατεύονται οι οικοδομικές άδειες για τις οποίες έχουν ξεκινήσει εκσκαφές πριν από την ημερομηνία ανακοίνωσης της απόφασης. Αυτός ο διαχωρισμός έχει δημιουργήσει ανισότητες και έντονη σύγχυση στον κλάδο.

Σύγχυση και διχασμός

Η απόφαση προκάλεσε σοκ στον τεχνικό κόσμο, τους ιδιοκτήτες ακινήτων και τους δήμους. Από τη μία πλευρά, αρκετές άδειες που είχαν εκδοθεί με βάση τα κίνητρα του ΝΟΚ ακυρώνονται εφόσον δεν είχαν ξεκινήσει οι εργασίες, γεγονός που αφήνει στον αέρα επενδύσεις εκατομμυρίων ευρώ.

Από την άλλη, σε περιπτώσεις όπου οι εργασίες είχαν ξεκινήσει, τα έργα μπορούν να συνεχιστούν, προκαλώντας αίσθηση αδικίας σε όσους δεν πρόλαβαν να προχωρήσουν σε εκτέλεση εργασιών.

Επιπλέον, οι δήμοι αντιδρούν στην απόφαση, καθώς εγείρονται ζητήματα μεταφοράς αρμοδιοτήτων από τις Υπηρεσίες Δόμησης των δήμων στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Οι δήμαρχοι βλέπουν τη συγκεκριμένη εξέλιξη ως υπονόμευση του έργου τους, με τον αντιπρόεδρο της ΚΕΔΕ, Γρηγόρη Κωνσταντέλλο, να κάνει λόγο για επιστροφή σε ένα «κράτος-πατερούλη», που δεν συνάδει με τις αρχές ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους.

Νομοθετική παρέμβαση για την αποσαφήνιση

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αναγνωρίζοντας τις σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, προετοιμάζει νομοθετική ρύθμιση για τη διαχείριση των επιπτώσεων της απόφασης. Σύμφωνα με τον υπουργό Θόδωρο Σκυλακάκη, εξετάζεται η εισαγωγή μέτρων που θα περιορίσουν το κόστος για τους πολίτες και το κράτος, ενώ θα διασφαλίζεται η περιβαλλοντική ισορροπία.

«Περιμένουμε να διαβάσουμε την επίσημη απόφαση του ΣτΕ, αλλά ήδη εργαζόμαστε πάνω σε νομοθετικές λύσεις. Στόχος μας είναι να περιορίσουμε το οικονομικό και κοινωνικό κόστος, ειδικά όσον αφορά την επενδυτική ανασφάλεια και τις πιθανές αποζημιώσεις.

Υπολογίζεται ότι περίπου 14.000 οικοδομικές άδειες επηρεάζονται, αν και ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι μικρότερος, ανάλογα με το κριτήριο της έναρξης των εργασιών», δήλωσε ο κ. Σκυλακάκης.

Η ρύθμιση αναμένεται να καλύψει ζητήματα όπως:

  • Οι οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί αλλά δεν έχουν ξεκινήσει εργασίες.
  • Οι άδειες που βρίσκονται σε δικαστική εκκρεμότητα λόγω προσφυγών.
  • Οι αποζημιώσεις για έργα που ακυρώνονται λόγω της αντισυνταγματικότητας.

Παράλληλα, το υπουργείο σε συνεργασία με νομικούς εξετάζει πώς θα επηρεαστούν οι άδειες που είχαν εκδοθεί βάσει του ΝΟΚ, καθώς και το ευρύτερο πλαίσιο που αφορά τα κίνητρα δόμησης στο μέλλον.

Ανάγκη για ισονομία και σταθερότητα

Εκπρόσωποι του κατασκευαστικού κλάδου επισημαίνουν ότι το ζήτημα δεν περιορίζεται μόνο στα ακυρωμένα μπόνους δόμησης. Το πιο σημαντικό είναι να διασφαλιστεί ένα δίκαιο και σταθερό καθεστώς που θα επιτρέπει την υλοποίηση επενδύσεων χωρίς εμπόδια ή ασάφειες. Ειδικά περιπτώσεις όπου δύο παρόμοια έργα λαμβάνουν διαφορετική μεταχείριση λόγω προσφυγών ή άλλων παραμέτρων, επιβαρύνουν περαιτέρω το ήδη σύνθετο πρόβλημα. Ταυτόχρονα, οι πολίτες και οι επενδυτές αναμένουν με αγωνία την αποσαφήνιση των όρων που θα ισχύσουν στο μέλλον. Η αβεβαιότητα που έχει προκύψει όχι μόνο φρενάρει την οικοδομική δραστηριότητα, αλλά δημιουργεί και κλίμα ανασφάλειας σε έναν κλάδο που αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας.

Η επόμενη μέρα

Η απόφαση του ΣτΕ, αν και επισημαίνει την ανάγκη για συμμόρφωση με το Σύνταγμα, άφησε πίσω της ένα θολό τοπίο και σοβαρές προκλήσεις για την πολιτεία.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας καλείται να παρέμβει άμεσα και αποφασιστικά, ώστε να αποκαταστήσει την ισορροπία και την εμπιστοσύνη στον κλάδο.

Με το βλέμμα στραμμένο στη νομοθετική ρύθμιση που ετοιμάζεται, είναι σαφές ότι η ανασφάλεια δεν αφορά μόνο τους ιδιώτες και τους κατασκευαστές, αλλά και τη συνολική εικόνα της ελληνικής οικονομίας, που εξαρτάται άμεσα από τη σταθερότητα στους όρους δόμησης και τις επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα.