Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να εκδοθεί η απόφαση από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, για τις περικοπές των συντάξεων και έτσι θα κλείσει ένας πολύχρονος δικαστικός αγώνας που έχει απασχολήσει έντονα τη νομική κοινότητα, την κυβέρνηση αλλά και την κοινωνία στο σύνολό της. Η απόφαση αυτή αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται να θέσει οριστικό τέλος στις δικαστικές διαμάχες που ξεκίνησαν μετά την επιβολή των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής.
Σε περίπτωση δικαίωσης των συνταξιούχων που έχουν προσφύγει, η κυβέρνηση θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα κρίσιμο δίλημμα: αν θα ικανοποιήσει μόνο αυτούς που έχουν καταθέσει αγωγές ή αν θα προχωρήσει σε αποκατάσταση των οικονομικών απωλειών για το σύνολο των συνταξιούχων. Στη δεύτερη περίπτωση, το συνολικό ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί υπερβαίνει τα 2,5 δισ. ευρώ, αποτελώντας ουσιαστικά μια «δημοσιονομική βόμβα», που ενδέχεται να επηρεάσει τη γενικότερη οικονομική σταθερότητα της χώρας. Η κυβέρνηση εξετάζει διάφορες επιλογές, με πιθανότερο σενάριο την καταβολή των ποσών σε δόσεις, ανεξάρτητα από το αν θα αφορά μόνο τους δικαιούχους των αγωγών ή το σύνολο των συνταξιούχων.
Η απόφαση θα καθορίσει εάν 350.000-400.000 συνταξιούχοι που έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη δικαιούνται άμεσα την αποκατάσταση της 13ης και 14ης σύνταξης (Χριστουγεννιάτικο και Πασχαλινό επίδομα και θερινή ενίσχυση), καθώς και τις περικοπές των επικουρικών τους συντάξεων. Η απόφαση αφορά το διάστημα Ιουνίου 2015 – Μαΐου 2016, ενώ το κόστος αποζημίωσης για τον συγκεκριμένο αριθμό συνταξιούχων υπολογίζεται στα 700 εκατ. ευρώ. Από την άλλη πλευρά, αν η κυβέρνηση επιλέξει να εφαρμόσει την απόφαση καθολικά, το κόστος θα φτάσει τα 2,5 δισ. ευρώ, ένα ποσό που δύσκολα μπορεί να καλυφθεί χωρίς να επηρεαστούν οι δημοσιονομικοί στόχοι.
Η διαμάχη έφτασε στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο εξαιτίας των αντικρουόμενων αποφάσεων του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) σχετικά με τις περικοπές για το επίμαχο 11μηνο. Ο Άρειος Πάγος είχε κρίνει συνταγματικές τις περικοπές στις επικουρικές συντάξεις και τα δώρα, υποστηρίζοντας ότι εξυπηρετούσαν το δημόσιο συμφέρον και την οικονομική σταθερότητα της χώρας. Αντίθετα, το ΣτΕ είχε αποφανθεί ότι οι περικοπές αυτές, οι οποίες επιβλήθηκαν βάσει των νόμων δημοσιονομικής προσαρμογής του 2012, παραβίαζαν το Σύνταγμα, καθώς δεν συνοδεύονταν από επαρκή αιτιολόγηση σχετικά με την αναγκαιότητά τους.
Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, με τη συμμετοχή προέδρων και μελών των ανώτατων δικαστηρίων της χώρας, καλείται πλέον να δώσει οριστική λύση. Η απόφαση που θα εκδοθεί θα τερματίσει έναν δικαστικό αγώνα ετών, στον οποίο οι συνταξιούχοι διεκδικούσαν ένα μέρος από τις οικονομικές απώλειες που υπέστησαν λόγω των περικοπών. Το γεγονός ότι το δικαστήριο αυτό συνεδριάζει για να επιλύσει τις διαφορές ανάμεσα σε δύο ανώτατα δικαστήρια καταδεικνύει τη σημασία της υπόθεσης για το κράτος δικαίου.
Παράλληλα, οι συνταξιούχοι εκφράζουν την ελπίδα για μια πολιτική απόφαση που θα τους δικαιώσει και θα αποσυμφορήσει τις δικαστικές αίθουσες από τις μακρόχρονες εκκρεμότητες. Η κυβέρνηση, αν και πιέζεται από τη μερίδα των συνταξιούχων που έχουν προσφύγει, δεν έχει δεσμευτεί ξεκάθαρα, επικαλούμενη την ανάγκη προστασίας των δημόσιων οικονομικών. Εξετάζει, ωστόσο, διάφορα σενάρια, όπως η σταδιακή αποπληρωμή των αναδρομικών, ώστε να περιοριστεί η άμεση δημοσιονομική επιβάρυνση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από το συγκεκριμένο 11μηνο, οι περικοπές στις κύριες συντάξεις επιστράφηκαν μερικώς τον Οκτώβριο του 2020. Παρόλα αυτά, τα δώρα που προβλέπονταν από την απόφαση του ΣτΕ του 2019 δεν αποδόθηκαν ποτέ, γεγονός που προκάλεσε νέες προσφυγές από συνταξιούχους. Σήμερα, η τελική κρίση για τις περικοπές των επικουρικών συντάξεων και τα δώρα βρίσκεται πλέον στα χέρια του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου.
Οι απαιτήσεις συνολικά ανέρχονται σε 723 εκατ. ευρώ για τα αναδρομικά των επικουρικών συντάξεων και 1,875 δισ. ευρώ για τα δώρα στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Οι συνταξιούχοι ελπίζουν ότι η απόφαση θα θέσει τα θεμέλια για μια πιο δίκαιη αντιμετώπιση και για την αποκατάσταση των αδικιών που υπέστησαν στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης.
