Το 20% των φορολογουμένων που δηλώνουν τα υψηλότερα εισοδήματα στην εφορία σηκώνουν το 80% των άμεσων φόρων με τις εισοδηματικές ανισότητες να διευρύνονται την τελευταία δεκαετία υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης, η οποία σύμφωνα με το ΙΟΒΕ «επέδρασε αρνητικά και σημαντικά στα εισοδήματα των πολιτών και η επίδραση δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί».
Ανάλυση του ΙΟΒΕ με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, όπως αυτά αποτυπώθηκαν στις φορολογικές δηλώσεις με τα εισοδήματα του 2021, καταδεικνύει τη μείωση των εισοδημάτων και την αύξηση των ανισοτήτων τη δεκαετία 2012-2021.
Το ΙΟΒΕ στην ανάλυσή του, χωρίζει το σύνολο των φορολογουμένων σε εισοδηματικά πεμπτημόρια. Τα στοιχεία δείχνουν τα εξής:
- Το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα μεταξύ 2012 και 2021 μειώθηκε κατά 7,2%.
- Το 20% των φορολογουμένων με το υψηλότερο εισόδημα το 2012 αντιστοιχούσε στο 52,6% του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος, ενώ το 2021 αντιστοιχούσε στο 58,7% του συνολικού εισοδήματος.
- Το 20% των φορολογούμενων με το χαμηλότερο εισόδημα έλαβε το 2012 το 1,4% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το 2021 μόλις το 0,2% του συνολικού εισοδήματος.
- Σημαντικό ποσοστό των φορολογουμένων ήταν το 2021 κάτω ή κοντά στο όριο της φτώχειας, το οποίο σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της ΕΛΣΤΑΤ εκείνη τη χρονιά ήταν στο ποσό των 5.712 ευρώ ετησίως για μονοπρόσωπο νοικοκυριό και σε 11.995 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών.
- Το 2012 το φτωχότερο σε εισόδημα 20% των φορολογουμένων δήλωνε έως 4.000 ευρώ, ενώ το 2021 το αντίστοιχο 20% είχε ετήσιο εισόδημα έως 1.016 ευρώ. Στην αμέσως επόμενη κατηγορία με το χαμηλότερο εισόδημα βρισκόντουσαν το 2012 όσοι δήλωναν από 4.000 έως 8.000 ευρώ, ενώ το 2021 τα όρια εισοδήματος για τη συγκεκριμένη κατηγορία ήταν 1.016 έως 6.098 ευρώ.
- Στη μεσαία κατηγορία φορολογούμενων το 2012 ήταν όσοι είχαν εισόδημα από 8.000 έως 14.000 ευρώ, ενώ το 2021 τα όρια ήταν από 6.098 έως 11.180 ευρώ.
- Στο 20% των φορολογουμένων με το υψηλότερο δηλωθέν εισόδημα ήταν το 2012 όσοι δήλωναν ετήσιο εισόδημα άνω των 24.000 ευρώ, ενώ το 2021 το όριο αυτό προσγειώθηκε στα 19.312 ευρώ.
- Το 2012 για να βρίσκεται κάποιος στην ομάδα του 20% με το δεύτερο ψηλότερο ετήσιο εισόδημα θα έπρεπε να βγάζει από 14.000 έως 24.000 ευρώ τον χρόνο. Το 2021 τα αντίστοιχα όρια ήταν 11.180 με 19.312 ευρώ.
- Το 2012 το κατώτατο 40% του πληθυσμού πλήρωσε το 1,63% των συνολικών (άμεσων) φόρων, ενώ το ανώτατο 20% πλήρωσε το 76,84% των συνολικών φόρων. Αντίστοιχη είναι και η αύξηση στους πληρωτέους φόρους το 2021, με το 60% του πληθυσμού να πληρώνει μόλις το 4,3% των συνολικών φόρων εισοδήματος, ενώ το 20% του πληθυσμού πληρώνει το 81% των συνολικών φόρων.
Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ «η οικονομική κρίση που πέρασε η χώρα επέδρασε αρνητικά και σημαντικά στα εισοδήματα των πολιτών και η επίδραση δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί. Επιπλέον, στη βάση των δηλωθέντων εισοδημάτων στις φορολογικές αρχές, η εισοδηματική ανισότητα, που προκύπτει συγκρίνοντας την κατανομή των μεριδίων συνολικού εισοδήματος, οξύνθηκε παρά το ισχύον σύστημα προοδευτικής φορολογίας. Παρά τη μικρή μείωση της προοδευτικότητας της φορολογίας συνολικού εισοδήματος την τελευταία δεκαετία, παρατηρείται συστηματικά αυξημένο επίπεδο προοδευτικότητας, με τους πολίτες με τα υψηλότερα δηλωθέντα εισοδήματα να επιβαρύνονται με δυσανάλογα υψηλό μερίδιο των συνολικών φόρων».
