Για πολλούς Έλληνες, Πάσχα σημαίνει εγκράτεια και νηστεία την (ή μέχρι την) Μεγάλη Εβδομάδα και μετά λυσσαλέα, φρενήρη κρεατοφαγία από την Κυριακή του Πάσχα και έπειτα. Πρωταγωνιστής του ελληνικού Πάσχα είναι αναμφίβολα ο οβελίας. Ήδη, πριν από την Μεγάλη Εβδομάδα η εικόνα που «επικρατεί» σε κρεοπωλεία, σούπερ μάρκετ αλλά και στη Βαρβάκειο Αγορά η οποία δίνει και όλα τα ρεπορτάζ γύρω από το θέμα, είναι γυμνά αρνιά και κατσίκια να κρέμονται από τα τσιγκέλια με το αίμα ακόμα νωπό και εμφανές πάνω τους. Την ώρα που οι περισσότεροι πολίτες ασχολούνται με την τιμή πώλησης τους, κάποιοι άλλοι νιώθουν βαθύ αποτροπιασμό.
Αναρωτηθήκαμε λοιπόν: πώς περνούν οι vegan το Πάσχα τους και τι κάνουν όταν οι υπόλοιποι στέκονται πάνω από τη σούβλα και τσιμπάνε στον αέρα την πέτσα από το αρνί και τις αρπαγμένες κορδελίτσες από το κοκορέτσι;
Ρωτήσαμε τρεις vegan να μας απαντήσουν στις ερωτήσεις μας. Ένας έξ’ αυτών μάλιστα, ο Πάνος Χαλόφτης, ιδρυτής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Vegan Life ηγήθηκε μιας ακτιβιστικής δράσης, την Μεγάλη Τετάρτη το απόγευμα στο μετρό του Συντάγματος με τίτλο: «Η σφαγή δεν είναι αγάπη».
Εκεί, τα μέλη της ομάδας έθεσαν στο κοινό τα εξής ερωτήματα: «Πόσο παράδοξο είναι να γιορτάζουμε την Ανάσταση με θάνατο; Το έθιμο που έχει ως αποτέλεσμα θάνατο, πόνο και εκμετάλλευση πόσο χριστιανικό μπορεί να είναι; Αξίζει για ένα έθιμο να σουβλίζουμε αισθανόμενα πλάσματα; Όλα αυτά τα έθιμα που μάθαμε από μικρά παιδιά και μας φαίνονται φυσιολογικά, μήπως ήρθε η ώρα να τα αμφισβητήσουμε και να τα απορρίψουμε; Πείτε ναι στη ζωή. Η αθωότητα δεν είναι φαγητό».
Τι λένε στο Newsbeast οι vegans για το Πάσχα τους
Σοφία Αθανασιάδη, 32 ετών, Δασκάλα Yoga, μέλος της ομάδας Vegans in Greece
«Σκεφτόμουν να γίνω vegan από το 2017, όμως την απόφαση την πήρα τον Οκτώβρη του 2019 αφού τελειώσαμε ένα οικογενειακό τραπέζι. Εκεί, συνειδητοποίησα πως δεν μπορούσα να φάω ποτέ ξανά κρέας, σαν να το απέρριπτε το σώμα μου. Συνέχισα να τρώω ψάρι, ως την Τσικνοπέμπτη του 2020 που με στεναχώρησε τόσο η ιδέα να βγω και να μυρίσω την τσίκνα που έκατσα σπίτι μου και είδα ένα ντοκιμαντέρ, το “Dominion”, το οποίο είναι διαθέσιμο δωρεάν στο You Tube. Βλέποντας τη βαρβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται τα ζώα στις κτηνοτροφικές μονάδες, τα συναισθήματα και την αγωνία τους που ήταν διακριτή στα μάτια και στη “γλώσσα του σώματος τους” να αποφύγουν τα βασανιστήρια και τον (προκαθορισμένο) θάνατό τους, αποφάσισα να μη συμμετέχω σε αυτό το κομμάτι της οικονομίας πια και να γίνω vegan. Στη συνέχεια βέβαια, έμαθα και πόσο ρυπογόνος είναι η βιομηχανία του κρέατος, και επίσης πόσο επιβλαβής για την υγεία μέσα από έρευνα και ντοκιμαντέρ όπως το “What The Health” στο Netflix.
»Ευτυχώς, πλέον υπάρχουν πολλές vegan συνταγές αλλά και ομάδες που σε βοηθούν και σε ενημερώνουν πάνω σε πολλά θέματα ώστε να κάνεις συνειδητή προσπάθεια και μετάβαση αν θες τελικά να γίνεις vegan. Για παράδειγμα, το παγκόσμιο κίνημα του Veganuary που χρόνο με το χρόνο αυξάνονται αισθητά οι συμμετοχές του, ή το Vegan 22 που έχει πολύ δυνατή παρουσία και στην Ελλάδα.
Ως vegan, συνειδητοποίησα πόσο πιο δυνατές είναι οι άλλες αισθήσεις σε σχέση με τη γεύση και πως αυτό που με κάνει να θέλω να φάω ένα κλασικό ή παραδοσιακό φαγητό που περιέχει κρέας είναι η μυρωδιά. Έτσι μια καλή προσέγγιση σε αυτό ήταν να φτιάχνω “βιγκανοποιημένες” κλασικές συνταγές. Σε κάθε περίπτωση, είμαστε τυχεροί που στην Ελλάδα μεγάλο μέρος της παραδοσιακής κουζίνας μας είναι 100% vegan και κάποιο εξίσου μεγάλο κομμάτι της, χορτοφαγικό (vegetarian). Βλέποντας όμως αυτά τα παραδοσιακά πιάτα να εκλείπουν σιγά σιγά από τις ταβέρνες καταλαβαίνεις και την ευθύνη και τις συνέπειες της βιομηχανίας του κρέατος στον τρόπο διατροφής του κόσμου».
»Παρ’ όλα αυτά, ένας βασικός λόγος που είναι τόσο εύκολο να γίνει κάποιος vegan ή να μειώσει αισθητά την κατανάλωση του κρέατος είναι το ότι πλέον υπάρχουν τόσα πολλά vegan εστιατόρια στην Αθήνα, όπου και ζω. Το ίδιο βέβαια ισχύει και σε άλλες πόλεις τις Ελλάδας. Έχω δει επίσης πως ακόμα και άνθρωποι κάθε διατροφικής προτίμησης που σπουδάζουν μαγειρική, θεωρούν την plant based διατροφή (σ,σ, σε ελεύθερη μετάφραση, διατροφή βασισμένη στα λαχανικά) διατροφή, το μέλλον. Αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο. Σε αυτό το σημείο να εξηγήσω πως το να είσαι vegan είναι τρόπος ζωής και σημαίνει πως επιλέγεις γενικότερα προϊόντα στα οποία δεν έχουν βασανιστεί ή χρησιμοποιηθεί ζώα, πχ καλλυντικά, ρούχα παπούτσια, ακόμα και κοσμήματα. Στην ομάδα Vegans In Greece, όπου είμαι μέλος ανταλλάσσουμε κυρίως συνταγές, απόψεις και προτάσεις για εστιατόρια και προϊόντα που έχουν διαπιστεύσεις cruelty free και vegan».
-Και τί κάνεις Σοφία όταν οι φίλοι ή η οικογένεια κανονίζουν εξόδους σε ταβέρνα ή όταν γυρνάνε τις σούβλες;
«Στενοχωριέμαι πολύ, γιατί πλέον γνωρίζω τι έχει προηγηθεί για να φτάσει ένα κομμάτι κρέας στη σούβλα ή στην ψησταριά κάποιου, μα πάνω από όλα σκέφτομαι πώς για μια παράδοση σκοτώνονται εκατομμύρια ζωές. Άλλωστε, το κρέας είναι απλά μια “εξευγενισμένη” λέξη για τη σάρκα ενός νεκρού ζώου. Όταν μαγειρεύεις ένα ζωάκι στο σπίτι σου σκέφτεσαι πως δεν είναι και κάτι, όμως αν σκεφτεί κανείς πόσα ζώα θανατώνονται για να καλύψουν τις ανάγκες ενός εθίμου σε εθνικό επίπεδο, τότε δεν μπορείς να αγνοήσεις τα νούμερα. Έτσι, έχω αποφασίσει να μην είμαι παρούσα την ώρα του σουβλίσματος. Επίσης δεν είμαι Χριστιανή Ορθόδοξη οπότε δε με συγκινεί ιδιαίτερα το Πάσχα σαν θρησκευτική εορτή. Το θεωρώ περισσότερο μια ευκαιρία να έρθει μαζί η οικογένεια, να μοιραστεί το τραπέζι και να περάσουν χρόνο μαζί τα μέλη της και αυτό είναι και το κομμάτι που τιμώ. Μπορώ να συνυπάρχω σε ένα τραπέζι με ανθρώπους που τρώνε κρέας, σέβομαι την επιλογή τους. Παρ’ όλα αυτά θεωρώ πως είναι χρέος όλων μας να ενημερωθούμε για τη διαδικασία παραγωγής κρέατος, τους όγκους παραγωγής, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία μας και πώς οι διατροφικές επιλογές μας επηρεάζουν αυτές τις ψυχούλες».
–Τι θα κάνεις φέτος την Κυριακή του Πάσχα; «Θα φτιάξω μια ωραιότατη μανιταρίτσα (σ, σ χορτοφαγική μαγειρίτσα) που ειλικρινά σε τίποτα δεν υστερεί από την παραδοσιακή μαγειρίτσα, και κυρίως στη γεύση που είναι ίδια και θα την απολαύσω».
Γεωργία Ζούμπα, 44 ετών, γραμματέας σε κατασκευαστική εταιρεία
«Πριν από εξίμισι χρόνια, μια μέρα που πήγαινα την Ανάφη (την 1η μου γάτα) στην κτηνίατρο και πάλευα να την βάλω στην τσάντα μεταφοράς, τής είπα “μα πώς κάνεις έτσι, στην γιατρό σε πάω όχι σε σφαγείο” κι εκείνη τη στιγμή κάπως μου γύρισε ένας διακόπτης. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που είχα κατοικίδιο και είδα πώς μπορείς να συνδεθείς με ένα ζώο αλλά και πώς εκείνο μπορεί να συνδεθεί μαζί σου.
Χάρις στη γάτα μου, άρχισα να αγαπάω τα ζώα πραγματικά. Και ό,τι αγαπάς, δε θέλεις και να το σκοτώσεις. Επίσης, ανακάλυψα ότι υπάρχουν τόσες πολλές επιλογές για μία πιο νόστιμη, πιο υγιεινή και όχι αιματηρή κουζίνα, που δε νοστάλγησα ποτέ το κρέας ή το ψάρι. Μπορώ να πω ότι τώρα απολαμβάνω το φαγητό περισσότερο από ποτέ.
»Ήταν η πιο εύκολη μετάβαση που έχω κάνει ποτέ, ίσως επειδή ήταν απόλυτα συνειδητή επιλογή. Κατά καιρούς, πριν κόψω το κρέας, διασταυρωνόμουν με διάφορους συνεργάτες χορτοφάγους οι οποίοι μου λέγανε για τα δεινά της κρεατοφαγίας και των γαλακτοκομικών και ενώ τα άκουγα δεν τα επεξεργαζόμουν ποτέ. Στο βιβλίο του ‘Τρώγοντας Ζώα’, ο Τζόναθαν Σάφραν Φόερ αναφέρει σε ένα σημείο: “Μπορούμε πάντα να ξυπνήσουμε κάποιον που κοιμάται, αλλά όσο θόρυβο και να κάνουμε δεν μπορούμε ποτέ να ξυπνήσουμε κάποιον που παριστάνει ότι κοιμάται…”. Όταν, όμως, ξυπνήσεις, όλα είναι πιο εύκολα, λιγότερο θολά και σίγουρα δε νοσταλγείς το οτιδήποτε νοσηρό.
Οι φίλοι μου, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν είναι χορτοφάγοι. Σέβονται όμως την επιλογή μου και σέβομαι τις δικές τους. Στο σπίτι μου τρώμε μόνο βιγκανικά και στο σπίτι τους πάντα μαγειρεύουν κάτι για εμένα. Το πρώτο διάστημα νομίζω ήταν λίγο περίεργο. Εγώ αφενός ανακάλυπτα έναν καινούριο κόσμο, στον οποίο ήθελα -σώνει και καλά- να τους μυήσω κι εκείνοι ανακαλύπτανε μία άλλη Γεωργία, που σταμάτησε να τρώει σουβλάκια. Μαζί ανακαλύπτουμε καινούρια στέκια, καινούριες γεύσεις, καινούριες συνήθειες. Κι εγώ έχω μάθει να χαίρομαι αν έστω και για ένα βράδυ ένα ζώο δε σκοτώθηκε για να σερβιριστεί σε κάποια φιλική μάζωξη.
»Όσο για το Πάσχα, ήταν ανέκαθεν για εμένα μία δυσάρεστη γιορτή. Πώς μπορούμε να μιλάμε για αγάπη και ταυτόχρονα να έχουμε σκοτώσει τόσα ζώα; Γιατί καλώς ή κακώς όλη αυτή η κατάνυξη του Πάσχα κατακλύζεται από τα βεγγαλικά, τη μαγειρίτσα και το κρέας. Θυμάμαι ένα Πάσχα, μικρή, στο χωριό της μαμάς μου, όπου η θεία μου είχε κατσίκια και είχε σφάξει ένα για το τραπέζι του Πάσχα. Πέραν της θλιβερής εικόνας του πτώματος στο κατώι του σπιτιού, όλο το κοπάδι πλησίασε την αυλή μας και άρχισε να βελάζει επίμονα. Εμένα τότε μου είχε φανεί σα θρήνος αυτό… Έκτοτε, δεν μπόρεσα να φάω ποτέ κατσίκι.
Τώρα, λοιπόν, που είμαι χορτοφάγος, απέχω συνειδητά από μπάρμπεκιου Τσικνοπέμπτης και σούβλες πασχαλινές. Ακόμη κι αν την Τσικνοπέμπτη μου τάζουν μανιτάρια ή λαχανικά ψητά, πάλι αρνούμαι να συμμετέχω. Γιατί γι’ αυτήν ακριβώς τη μία Πέμπτη, τόσα ζώα σφαγιάζονται χωρίς λόγο. Είναι πολύ δυσάρεστη αυτή η εικόνα, ακόμη και στο σούπερ μάρκετ ή και στις ταβέρνες που κρέμονται χταπόδια. Κάποια στιγμή θυμάμαι πριν χρόνια σε μεγάλο σουπερμάρκετ, μία συσκευασία που είχε ολόκληρα τα μωράκια από γουρούνια. Ήταν σοκαριστικό. Νομίζω ότι αν οι εικόνες των σφαγείων, των ζώων που τρέμουν για να σωθούν, που κραυγάζουν από φόβο και από πόνο, έπαιζαν με την ίδια ένταση που μας βομβαρδίζει όλα αυτά τα χρόνια το μάρκετινγκ των βιομηχανιών κρέατος με τις χαρούμενες και ελεύθερες αγελάδες, τότε περισσότερο έντονη θα ήταν η αμηχανία και το μούδιασμα, παρά η λαχτάρα για κρέας».
Και τι θα κάνεις φέτος την Κυριακή του Πάσχα;
«Εδώ κι ένα χρόνο περίπου έχω μετακομίσει στην Ελούντα, στην Κρήτη. Φέτος, θα περάσουμε με τον σύντροφό μου μόνοι μας τις γιορτές, μακριά από τις οικογένειές μας. Και σκεφτόμαστε να το γιορτάσουμε όπως του αρμόζει, με αγάπη και αρμονία προς τη φύση. Θα πάμε είτε πεζοπορία είτε εάν ο καιρός το επιτρέψει, για μπάνιο, και μετά θα φάμε σε ένα από τα δύο τοπικά εστιατόρια που έχουν πεντανόστιμα χορτοφαγικά πιάτα».
Πάνος Χαλόφτης, 35 ετών, συνιδρυτής της Vegan Life NGO
«Το ταξίδι μου προς τον vegan τρόπο ζωής ξεκίνησε το 2008 όταν συνειδητοποίησα πως η διάθεσή μου να φέρομαι καλά στα ζώα ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις συνήθειες μου στο φαγητό και όχι μόνο, οι οποίες ξέρω πλέον ότι υποστήριζαν τη συστηματική κακοποίησή τους.
Όσο δύσκολη μπορεί να μοιάζει η μετάβαση όταν την κοιτάς από έξω, τόσο εύκολη είναι όταν τελικώς την επιλέγεις. Ίσως το να αλλάζεις συνήθειες ετών αποτελεί πρόκληση στην αρχή, αλλά όσο εγκαθιδρύονται οι νέες συνήθειες και καλύπτουν τον χώρο που άφησαν οι προηγούμενες, μένεις στο τέλος να απορείς πώς είναι δυνατόν να μη σου φαινόταν εξ αρχής εύκολο!
Στην ουσία, το μόνο που χρειάζεται κανείς για να μεταβεί στον vegan τρόπο ζωής είναι να κάνει τη σύνδεση μεταξύ του τελικού προϊόντος και της βίας που υπάρχει στη διαδικασία, πίσω από αυτό. Υπήρξαν κάποιες φορές το πρώτο διάστημα που μου έλειπε η γεύση στην οποία ήμουν συνηθισμένος, αλλά σίγουρα τα πολλά υποκατάστατα που υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα κάνουν το ταξίδι ακόμα ευκολότερο.
Όσο αφορά στο κοινωνικό μου περιβάλλον, συνεχίζω να διατηρώ τη φιλία μου με αρκετά άτομα του παρελθόντος μου που δεν έχουν ακόμη κάνει τη μετάβαση στο vegan τρόπο ζωής αλλά σίγουρα οι πιο δυνατές φιλίες μου των τελευταίων ετών έγιναν με άτομα που μπορούμε να συμφωνούμε στο ότι οι ζωές των άλλων πλασμάτων δεν μας ανήκουν».
–Και πώς είναι για εσένα τα πράγματα κάθε φορά που διανύουμε μια γιορτή όπως αυτή του Πάσχα ή η Τσικονοπέμπτη; «Το πραγματικά δύσκολο σε τέτοιες περιστάσεις είναι να βλέπεις άτομα που εκτιμάς και θαυμάζεις να επιδίδονται με όρεξη σε κάτι που και τα ίδια μέσα τους γνωρίζουν ότι είναι κόντρα στο αξιακό τους σύστημα».
–Τί θα κάνεις φέτος την Κυριακή του Πάσχα;
«Θα την περάσω σε ένα χορτοφαγικό τραπέζι στο eco-project Southern Lights στη Λακωνία. Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν αρκετές δράσεις και στην Αθήνα για όποιο άτομο επιθυμεί να βρεθεί σε αμιγώς βίγκαν γεύμα».
*H Vegan Life NGO μετράει ήδη 7 χρόνια ζωής και έχει γίνει γνωστή στο ευρύ κοινό μέσα από τη διοργάνωση φεστιβάλ και άλλων εκδηλώσεων που προωθούν τον vegan τρόπο ζωής. Στις 21 & 22 Μαΐου η Vegan Life διοργανώνει το φεστιβάλ της στη Θεσσαλονίκη. Πατήστε ΕΔΩ για να μάθετε περισσότερα.
