Σπάνιες ποικιλίες σπόρων άγριων, αλλά και καλλιεργήσιμων, φυτών, ποικιλίες τις οποίες οι Γερμανοί είχαν πάρει από την Κρήτη την περίοδο της κατοχής του νησιού, προκειμένου να τις εξελίξουν, βρίσκονται στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ). Πρόκειται για περίπου 200 ποικιλίες σπόρων, που για χρόνια φυλάσσονταν και αναπαράγονταν στη Γερμανία και που εδώ και μερικές εβδομάδες επιστράφηκαν στην Τράπεζα Γενετικού Υλικού στα Χανιά.
Ανάμεσα στους σπόρους είναι και πολλές ποικιλίες που δεν υπάρχουν πια και που δεν καλλιεργούνται στην Κρήτη, όπως σπόροι σταριού, κριθαριού, βρώμης αλλά και φασολιών, φάβας και πολλοί από άγρια ενδημικά φυτά της Κρήτης.
Στόχος των επιστημόνων του ΜΑΙΧ είναι να καταφέρουν να αναπαράξουν τις ποικιλίες των σπόρων, που έχει πλέον στη διάθεσή του το Ινστιτούτο, προκειμένου να τους διαθέσουν σε αγρότες και παραγωγούς, που επιθυμούν να καλλιεργήσουν τις παλιές ποικιλίες.
Οι σπόροι είναι έτοιμοι προς αποθήκευση στους -20 βαθμούς της Γενετικής Τράπεζας Σπόρων του Ινστιτούτου.
Σύμφωνα με την υπεύθυνη της Μονάδας Διατήρησης Μεσογειακών Ειδών του ΜΑΙΧ, Χριστίνα Φραγκογιάννη, η συγκέντρωση των σπόρων από τους Γερμανούς άρχισε το 1942 από ειδικούς βοταναλόγους και έγινε συστηματικά σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και των Βαλκανίων γενικότερα. «Στόχος τους, ξέροντας πως η Ελλάδα είναι πολύ πλούσια σε βιοποικιλότητα, ήταν η συγκέντρωση σπόρων από διάφορα φυτά, προκειμένου να τα εξελίξουν και να βελτιώσουν τις δικές τους καλλιέργειες, να φτιάξουν δικές τους βελτιωμένες ποικιλίες», τονίζει η κ. Φραγκογιάννη.
Οι Γερμανοί, μάλιστα, κρατούσαν αναλυτικό ημερολόγιο με τις επισκέψεις τους σε διάφορα σημεία, ακόμα και τα πιο απόμακρα, όπως η Άγρια Γραμπούσα και η Γαύδος, προκειμένου να συλλέξουν σπάνιο γενετικό υλικό της ελληνικής χλωρίδας. Οι πρώτες συλλογές φυλάχθηκαν για δύο χρόνια στην Αυστρία, μετά στην Ανατολική Γερμανία και εσχάτως στην Εθνική Γενετική Τράπεζα της Γερμανίας. Από εκεί, το ΜΑΙΧ προμηθεύτηκε μέρος του γενετικού υλικού, που είχε συγκεντρωθεί από την Κρήτη πριν από 70 χρόνια. Οι επιστήμονες του ελληνικού Ινστιτούτου «εντόπισαν» τους σπόρους μέσα από τον διαδικτυακό τόπο της Γερμανικής Γενετικής Τράπεζας, έκαναν τη σχετική παραγγελία και οι σπόροι «επέστρεψαν» στην Ελλαδα. Στόχος, τώρα, του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων είναι να εμπλουτίσει τη δική του τράπεζα σπόρων. Ήδη, στο Ινστιτούτο υπάρχουν 700 συλλογές από περίπου 180 άγρια φυτά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προσφοράς του ΜΑΙΧ είναι η αναγέννηση του φοινικοδάσους του Πρέβελη, μετά τη φωτιά του περσινού καλοκαιριού Το απαραίτητο απόθεμα σπόρων του Φοίνικα του Θεόφραστου φυλασσόταν στους χώρους του Ινστιτούτου και χάρη στη συστηματική εργασία ετών το σπάνιο οικοσύστημα μπορεί να αναγεννηθεί.
Στο Ινστιτούτο λειτουργεί, επίσης, μονάδα διατήρησης μεσογειακών φυτών, καθώς και εργαστήριο για το DNA του λαδιού. Το ΜΑΙΧ, που είναι διακρατικό Ίδρυμα (συμμετέχουν 13 χώρες), παρέχει και μεταπτυχιακές σπουδές σε φοιτητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
