Συναντήσαμε τον Θάνο Τοκάκη, ένα πρωινό, σε ένα πανέμορφο παρκάκι στη Ρεματιά Χαλανδρίου και δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε ιδανικότερο φυσικό σκηνικό για τη συνέντευξή μας με έναν από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς της γενιάς του.
Τον Θάνο Τοκάκη τον γνωρίσαμε από το «Πενήντα Πενήντα», αλλά ρίχνοντας μια ματιά στην αξιοθαύμαστη πορεία που διέγραψε στη συνέχεια στο θέατρο και στο σινεμά, νομίζω πως είναι καιρός να «ξεκολλήσουμε» από τον πάλαι ποτέ… Αχιλλέα της σειράς. Εξάλλου, έχουν περάσει από τότε 20 ολόκληρα χρόνια.
Η συνάντησή μας έγινε με αφορμή την παράσταση Ο Βαρόνος «Φ» (Φιάκας) στο θέατρο Πτι Παλαί, που σημειώνει μεγάλη επιτυχία και πρόκειται για μία καυστική κωμωδία, η οποία σχολιάζει φαινόμενα της εποχής της (1870), τα οποία όμως απηχούν άμεσα και συμπεριφορές των ημερών μας.
– Φέτος, είσαι στην παράσταση Ο Βαρόνος «Φ» (Φιάκας) στο Πτι Παλαί, που πηγαίνει και πάρα πολύ καλά. Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος έχει ανάγκη την κωμωδία, αλλά και την καλή κωμωδία. Έτσι δεν είναι;
Για εμένα είναι ένα ζητούμενο αυτό και σηκώνει πολλή συζήτηση για το τι είναι κωμωδία και τι δράμα. Πολλές φορές, κατά την προσωπική μου άποψη, ο κόσμος συνηθίζει να λέει «εγώ δεν θέλω να βλέπω βαριά πράγματα». Και το οποίο κατανοώ, δεν το λέω καθόλου κουνώντας το δάχτυλο διδακτικά. Όντας εκ των έσω -κατά τη γνώμη μου πάντα-, το γεγονός ότι δεν θέλεις να βλέπεις κάτι βαρύ, είναι σαν να θες να αποφεύγεις λίγο τα βάσανα της ζωής. Ουσιαστικά, είναι σαν να βλέπει ο κόσμος την τέχνη ως ένα μέσο απόδρασης, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Έχει να κάνει και με άλλα πράγματα. Το να βλέπεις «βαριά» πράγματα σημαίνει ότι μετά υπάρχει ένας τρόπος να μπορείς να αντιμετωπίσεις τη ζωή καλύτερα.
– Όμως και με την κωμωδία δεν μπορεί να συμβεί αυτό;
Εννοείται ότι και η κωμωδία από την άλλη, με τον ίδιο τρόπο, μπορεί να το πετύχει. Εξαρτάται, όμως, από τον τρόπο που μπαίνεις μέσα σε αυτή την κωμωδία. Τι θέλεις να επικοινωνήσεις. Έχει πολύ μεγάλη σημασία τι θέλεις να επικοινωνήσεις με το κοινό. Και για εμένα η κωμωδία είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και δυστυχώς υποβαθμισμένη ως είδος. Και στο σινεμά, ακόμη είναι έτσι. Τη θεωρούν ελαφρύ ως είδος. Σε ένα φεστιβάλ, πιο εύκολο να βρεις ένα πολύ μέτριο δράμα, από μία καλή κωμωδία.
– Τον εαυτό σου τον θεωρείς κωμικό ηθοποιό; Αποδέχεσαι τις ταμπέλες;
Δεν έχω μπει σε αυτή τη διαδικασία με τις ταμπέλες. Από την άλλη, δεν μπορώ να πω τον εαυτό μου κωμικό, γιατί έτσι και αλλιώς η κωμωδία που μου αρέσει είναι η μαύρη, η σάτιρα που περιέχει αλήθεια και πόνο. Από εκεί ξεκινάνε όλα. Στην κωμωδία πρέπει μέσα της κάτι να υποφέρει, να κραυγάζει, κάτι να σπαράζει για να μπορέσει να επικοινωνήσει κάτι ουσιαστικό με το κοινό. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως είμαι κατά της κωμωδίας-φάρσας. Δεν είμαι εναντίον κανενός είδους, πρέπει να υπάρχουν όλα.
– Το ζητούμενο, όμως, πέρα από το να γελάσει ο κόσμος, δεν θα πρέπει να είναι και με τι θα γελάσει;
Ναι, βέβαια. Γιατί αυτό έχει να κάνει και με την αισθητική.
– Αυτό, όμως, δεν είναι είναι αμφίπλευρο; Και από αυτόν που κάνει το αστείο και αυτός που θα το αποδεχτεί και θα γελάσει.
Είναι, νομίζω, λίγο σαν να βλέπουμε ριάλιτι στην τηλεόραση. Την πρώτη φορά νιώθουμε μια ένοχη απόλαυση, όταν όμως το βλέπουμε κάθε μέρα και γίνεται συνήθεια, κάτι μας επηρεάζει στην πραγματικότητά μας, στην καθημερινή μας ζωή.
– Πιο δύσκολο είναι να κάνεις τον θεατή να γελάσει ή να κλάψει;
Νομίζω είναι πιο δύσκολο να τον κάνεις να γελάσει, γιατί το γέλιο είναι και μία άμεση αντίδραση, ενώ η συγκίνηση είναι κάτι το οποίο κρατάει πιο πολύ μέσα μας. Επίσης, νομίζω, ότι η συγκίνηση μπορεί να έρθει πιο εύκολα με μια μουσική υπόκρουση, με πιο τεχνικά μέσα. Υπαρχουν, βέβαια, και πολλά είδη κωμωδίας.
– Ο Φιάκας τι είδους κωμωδία είναι;
Κοίταξε, πρέπει να σεβόμαστε το κείμενο που παίρνουμε και αποφασίζουμε να κάνουμε. Επομένως, το έργο από μόνο του είναι μια ηθογραφία, που σημαίνει ότι έχει μία καταγραφή μίας συγκεκριμένης κοινωνικής κατάστασης. Αυτό είναι πάρα πολύ εύκολο να το κοροϊδέψουμε στη σύγχρονη εποχή και να πούμε πώς μιλάγανε τότε, πώς ήταν τότε. Απο την άλλη, μπορούμε να πάρουμε αυτό το κομμάτι, να το μπολιάσουμε στη σύγχρονη εποχή και να κάνουμε μια κωμωδία, η οποία θα έχει και μια μαυρίλα μέσα της. Εμένα, αυτό με αφορά πάρα πολύ, το στίγμα στο τέλος της. Δεν μπορούμε να κάνουμε παραστάσεις που να είναι όλα ρόδινα και τι ωραία που είμαστε. Αυτό το κάνει το Instagram. Και νομίζω ότι ο Φιάκας κρατάει μία κωμωδία ηθών, στην οποία σκηνοθετικά, τα παιδιά κράτησαν μία γραμμή που βασίζεται στην παλιά ελληνική κωμωδία.
– Τι είναι αυτό που το κάνει επίκαιρο σήμερα;
Έχει να κάνει με το γεγονός ότι έχουμε τα ίδια θέματα. Οι άνθρωποι έχουμε ακριβώς τα ίδια θέματα και ως οντότητες, αλλά και κοινωνικά. Αναγνωρίζουμε σε αυτό το έργο πολλά συγκεκριμένα στοιχεία του Έλληνα. Σε πολλά σημεία δεν αλλάζει, είναι μέσα στο DNA μας.
– Εσύ πώς προσεγγίζεις έναν ρόλο; Έναν ήρωα του 1870 πώς τον φέρνεις στον Θάνο του 2025;
Θα σου πω, προσπαθώ να συνδεθώ με αυτόν τον χαρακτήρα με ένα ουσιαστικό πρόβλημα που μπορεί να έχει, δηλαδή ποιο είναι το ζητούμενό του, ποιο είναι το βαθύτερο υπαρξιακό του θέμα. Για εμένα το υπαρξιακό του ζητούμενο είναι η βάση για όλους τους ρόλους. Επομένως, ποια είναι η δική μου υπαρξιακή σύνδεση με τον συγκεκριμένο χαρακτήρα. Και μετά, αυτό το φτάνω στα άκρα, δηλαδή να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Γιατί νομίζω ότι και εκεί ο θεατής μπορεί να συνδεθεί, όταν βλέπει έναν άνθρωπο για τον οποίο το ζήτημα αυτό είναι τεράστιο. Για εμένα, δεν μπορείς να διηγηθείς στο θέατρο μία ιστορία, αν δεν υπάρχει αυτό το τεράστιο ζήτημα, αν δεν «καίγεσαι». Δεν μπορείς να διηγηθείς απλά έναν έρωτα. Πρέπει για εσένα αυτός ο έρωτας να είναι ο μεγαλύτερος που έχεις ζήσει στη ζωή σου, ώστε να υπάρχει αυτή η επικοινωνία και η επαφή με το κοινό.
– Οπότε σου αρέσει να καταβυθίζεσαι σε έναν ρόλο.
Μου αρέσει να φτάνω στα άκρα, ναι.
– Αυτό συναισθηματικά πώς είναι;
Κοίταξε, εν μέρει είναι μια επίπονη διαδικασία, γιατί ουσιαστικά εκθέτεις κι ένα δικό σου κομμάτι και δεν μπορείς να κοροϊδέψεις το κοινό, και δεν πρέπει κιόλας. Η ουσία είναι να βρούμε τα πιο σκοτεινά μας κομμάτια και με αυτά να επικοινωνήσουμε με το κοινό. Άρα, όταν έρχομαι σε επαφή με αυτά τα πιο σκοτεινά μου κομμάτια, νιώθω μια ανακούφιση και μια δυσκολία. Το πιο δύσκολο, όμως για εμένα προσωπικά, είναι το πώς επικοινωνείται αυτό με το κοινό. Γιατί πολλές φορές υπάρχει αυτή η απόρριψη.
– Σου έχει συμβεί αυτό; Να μην έρθεις σε επικοινωνία με το κοινό;
Πέρυσι, με τον «Τίποτα». Για εμένα αυτή ήταν μια σκληρή εμπειρία, γιατί αισθανόμουν ότι έβγαζα ένα κομμάτι του εαυτού μου πολύ μεγάλο και πίστευα ότι θα επικοινωνούσε με το κοινό, αλλά δεν συνέβη αυτό με όλους τους θεατές. Με έκανε, όμως, να δυναμώσω. Και να έχω μεγαλύτερη πίστη στον εαυτό μου.
– Από την άλλη, όμως, είσαι ένας ηθοποιός των επιτυχιών.
Πώς εννοούμε την επιτυχία; Εμπορικά; Εισπρακτικά; Και τα δύο; Εισπρακτικά, δεν μπορώ να πω ότι είχα όλα αυτά τα χρόνια στο θέατρο πάντα επιτυχίες και sold out. Προσπαθώ τουλάχιστον, γνώμονάς μου να μην είναι μόνο το εμπορικό κομμάτι, αλλά να το συνδυάζω με το καλλιτεχνικό. Αν ήθελα, θα έβγαζα πολύ εύκολα λεφτά, αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός μου. Αιθάνομαι, όμως, ότι μέσα μου έχω ακόμα υλικό για να το ανακυκλώσω και να το επικοινωνήσω με το κοινό. Μιλάω, συνεχώς για την επικοινωνία, αλλά είναι πολύ σημαντικό για εμένα, γιατί είναι μια ισότιμη σχέση αυτή με το κοινό. Γιατί κι εμείς οι ηθοποιοί είμαστε πάνω στη σκηνή και λέμε: «Κοιτάξτε μας που παίζουμε» και πολλές φορές το κοινό έρχεται, πληρώνει και πιστεύει ότι θα δει αυτό που θέλει. Αυτή η σχέση έχει χαθεί μεταξύ μας.
– Αισθάνεσαι περισσότερο θεατρικός ή κινηματογραφικός ηθοποιός;
Θεωρώ ότι στην Ελλάδα, οι ηθοποιοί -στη συντριπτική πλειοψηφία- κατά βάση είμαστε θεατρικοί, γιατί έτσι έχουμε γαλουχηθεί. Και αυτό το λέω σαν αστερίσκο, γιατί πολλές φορές πιστεύουμε ότι θα υπάρχει τηλεόραση για πάντα. Η επιστροφή μας είναι πάντα στις ρίζες μας και νομίζω πως αυτές είναι το θέατρο. Όσο αφορά τον κινηματογράφο, αυτή τη στιγμή νιώθω πως βρίσκω περισσότερο χώρο να εκφραστώ καλύτερα στο σινεμά. Μου αρέσει περισσότερο αυτό το μέσο έκφρασης, αυτή τη στιγμή στη ζωή μου και το κυνηγάω.
– Η πορεία που έχεις διαγράψει μέχρι τώρα είναι αυτά που ονειρευόσουν, όταν τελείωσες τη Δραματική του Εθνικού, ή άφησες να σε πάει η ίδια η πορεία;
Να σου πω, έμαθα στην πορεία να δω πού αντέχει το στομάχι μου, πού νιώθω καλά, το οποίο, όμως, είναι ένας παράγοντας καλλιτεχνικός και οικονομικός. Δηλαδή τα βάζεις σε ένα ζύγι και λες σε αυτή τη φάση της ζωής μου τι θέλω να κάνω, τι μπορώ να κάνω, τι αντέχω να κάνω. Προφανώς, έχω κάνει κι επιλογές που δεν πήγαν καλά και τις οποίες δεν θεωρώ λανθασμένες. Πιστεύω πως οπουδήποτε μπορείς να πάρεις κάτι. Μέσα από μία πορεία, φτιάχνεις κι έναν χαρακτήρα, ώστε να μπορεί και ο άλλος να σε κατατάξει κάπου.
– Σε έχει κουράσει που σε ρωτάνε ακόμα για το «Πενήντα Πενήντα»;
Όχι, εντάξει. Έχουν περάσει 20 χρόνια από τότε.
– Πω, πω. Είκοσι χρόνια, ε; Σε αγχώνει αυτό; Να σκέφτεσαι πότε πέρασαν 20 χρόνια, μεγαλώνουμε και τέτοια;
Φυσικά και περνάει μέσα από το κεφάλι μου αυτό, με την έννοια του χρόνου που περνάει. Διάβασα κάπου κάτι ωραίο που έλεγε: «Δεν έχει να κάνει ο χρόνος σαν χρόνος, αλλά έχει να κάνει περισσότερο με αυτό που λέμε, την εντροπία». Δηλαδή με τη μετακίνηση των πραγμάτων, με τη μεταβολή. Δεν είναι κάτι γραμμικό ο χρόνος, προσπαθώ να το δω λίγο έτσι, ότι δηλαδή είναι κάτι που προχωράει κι εγώ μένω πίσω. Είναι κάτι το οποίο αλλάζει. Δεν το βλέπω ως το «πριν» και το «μετά». Έτσι κι αλλιώς, το παρελθόν και το μέλλον είναι κάτι που το φτιάχνουμε εμείς, για να μπορούμε να βάλουμε τα πράγματα σε μία τάξη. Είμαστε όλοι μέρος μιας μεγάλης μεταβολής.
– Με την πολιτική ασχολείσαι;
Όχι με την κομματική. Με ενδιαφέρει η κοινωνική πολιτική.
– Γενικότερα, δεν σε βλέπουμε να παίρνεις πολιτική θέση.
Όχι, δεν τοποθετούμαι. Μου αρέσει να μιλάω μέσα από τις δουλειές μου και θέλω να πιστεύω πως οτιδήποτε κάνω κι εκφράζω έχει μέσα του πολιτικό σχόλιο. Και μέσα από τους ρόλους μου και τα έργα που έχω σκηνοθετήσει. Δεν είμαι από αυτούς που θα βγω και θα τοποθετηθώ στο Instagram. Δεν είμαι αυτού του στιλ.
– Δεν ασχολήθηκες ποτέ σου με το κομματικό κομμάτι;
Όχι, ποτέ. Δεν μπήκα ποτέ σε αυτή τη διαδικασία. Δεν αισθανόμουν ποτέ ότι πατούσα κάπου ιδεολογικά. Όλοι έχουμε επιρροές από τις οικογένειές μας, γιατί οι πολιτικές πεποιθήσεις έχουν να κάνουν πολύ και με την οικογένεια.
– Ναι, η αλήθεια είναι ότι καμιά φορά η ψήφος κληρονομείται στα παιδιά μαζί με το σπίτι και τα χωράφια (γέλια).
Ακριβώς. Ή πας λοιπόν σε αυτό ή, αν έχεις πρόβλημα με το πατέρα σου, πας στο ακριβώς αντίθετο (γέλιο). Εντάξει, κάποια στιγμή αποκτάς μια ιδεολογία, απλά και αυτή η ιδεολογία δεν μου αρέσει, να ανήκεις δηλαδή κάπου συγκεκριμένα.
– Στο μυαλό μου σε έχω ως έναν κωμικό, κυρίως ηθοποιό, αλλά τώρα που μιλάμε, μου βγάζεις μια μελαγχολία. Ισχύει αυτό που λένε για τους κωμικούς ηθοποιούς ότι δεν είναι στην προσωπική τους ζωή έτσι όπως τους βλέπουμε στη σκηνή ή στην οθόνη;
Νομίζω πως επειδή υπάρχει μία τάση να εκφράζεις κάτι με έναν συγκεκριμένο τρόπο -γιατί η κωμωδία έχει να κάνει και με το πώς εκφράζεσαι ως ηθοποιός με μία υπερβολή και μία εκφραστικότητα- όλο αυτό έχει κι ένα κόστος μέσα μας. Πιστεύω πως οι μεγάλοι κωμικοί ηθοποιοί -όπως ο Πίτερ Σέλερς, ο Ρόμπιν Γουίλιαμς- υποφέρουν, έχουν κάτι στο βάθος της ψυχής τους πολύ σκληρό, για να μπορούν να είναι τόσο σπουδαίοι. Γενικά, για να είσαι καλλιτέχνης, πρέπει κάτι να σε βασανίζει.
– Εσένα σε βασανίζει κάτι;
Φυσικά. Η ίδια η ζωή με βασανίζει συνέχεια. Δεν παύω να το σκέφτομαι αυτό το πράγμα, αλλά με διαφορετικούς τρόπους. Δεν έχει να κάνει με το κυνήγι της ευτυχίας, εξάλλου, έτσι όπως λειτουργεί σήμερα, δεν μου ταιριάζει αυτό καθόλου.
– Αυτό το κυνήγι της ευτυχίας που λες, το βλέπουμε και στον Φιάκα. Όσο υπάρχει ο άνθρωπος, θα υπάρχει και αυτό το κυνήγι. Αλλά και τι είναι ευτυχία, όμως;
Το έψαξα λίγο με την παράσταση… Έχουμε μάθει ότι η ευτυχία είναι κάτι το οποίο πρέπει να το κυνηγάμε, επιβάλλεται και το βλέπεις και με όλα αυτά τα ινσταγκραμικά. Η ευτυχία, νομίζω, πως σχετίζεται με το ότι πρέπει να δεχόμαστε περισσότερο τα πράγματα, παρά να τα κάνουμε.
– Φέτος, στον Φιάκα, είστε μια ωραία θεατρική παρέα.
Ναι, είμαστε πάρα πολύ καλά και για εμένα αυτό είναι απαραίτητο στοιχείο σε μία συνεργασία. Η ομαδικότητα έχει να κάνει με το πώς σέβεσαι τον συνάδελφό σου και το ίδιο το έργο. Όλοι έχουμε έναν κοινό στόχο: να πάει καλά η παράσταση.
Λίγα λόγια για το έργο
Ο Χαράλαμπος Πεταλούδης, γνωστός και ως Φιάκας, ζει στην Κωνσταντινούπολη με τον υπηρέτη του Γιάννη, κατάχρεος και κυνηγημένος από τους πιστωτές του. Στην ανάγκη του να ξεφύγει από τη φτώχεια καταστρώνει ένα σχέδιο: να παντρευτεί την όμορφη και πλούσια Ευανθία, για να εκμεταλλευτεί την περιουσία της προς όφελός του, αποκρύπτοντας τα χρέη του και την πραγματική του ταυτότητα. Της παρουσιάζεται λοιπόν ως πάμπλουτος Βαρόνος εκ Βερολίνου, που ζει στην Πόλη ινκόγκνιτο. Κι ενώ το σχέδιο προχωρά με επιτυχία, η αλήθεια κινδυνεύει από στιγμή σε στιγμή να αποκαλυφθεί. Πώς θα καταφέρει να ξεφύγει ο Βαρόνος από όσους τον κυνηγούν;
Ο Βαρόνος «Φ» είναι μία ξέφρενη κωμωδία, γεμάτη παρεξηγήσεις, γλωσσικά παιχνίδια, συγκρούσεις και ανατροπές. Ωστόσο, μέσα από το σχήμα της κωμωδίας, σχολιάζει την υποκρισία της κοινωνίας και όσων αποζητούν με κάθε τρόπο μία ζωή που δεν μπορούν να υποστηρίξουν. Θίγει ακόμη την κρίση ταυτότητας στους ανθρώπους εν καιρώ οικονομικής και πολιτισμικής ένδειας, και την ψευδαίσθηση μεγαλείου, που ταλανίζει μια μεγάλη μερίδα του τότε και του τώρα νέου ελληνισμού.
Ελεύθερη διασκευή – Σκηνοθεσία: Γιωργής Τσουρής – Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος
Διανομή:
Βαρόνος / Φιάκας: Θάνος Τοκάκης
Ευανθία: Ηρώ Μπέζου
Γιάννης: Γιωργής Τσουρής
Κοκκώνα Φρόσω: Ευαγγελία Καρακατσάνη
Καζαμίας: Θανάσης Δόβρης
Πατήρ Σώτος: Yoel Soto
Παραστάσεις: Σάββατο 18:00 & Κυριακή 21:00
Προπώληση: more.com
