Η Φιλιώ Σιδερή – Χαϊδεμένου είναι μια από τις χιλιάδες των Μικρασιατών προσφύγων που γλύτωσε από την Καταστροφή το 1922. Γεννήθηκε το 1899 στα Βουρλά της Ιωνίας, μια μικρή κωμόπολη που έμεινε άσβεστη στην καρδιά της. Ο πόνος, ο διωγμός, ο ξεριζωμός, η καταδίκη όλων των Μικρασιατών σε προσφυγιά, η φτώχεια και ο κατατρεγμός στην Παλαιά Ελλάδα ενίσχυσαν τη μαχητικότητά της.
Γράφει η Χαρά Κιούση
Ενεργό μέλος σε πολλούς Συλλόγους, κατορθώνει να στήσει το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου». Η γιαγιά Φιλιώ, όπως την αποκαλεί η Νέα Φιλαδέλφεια, κατέγραψε τις αναμνήσεις της από την όμορφη ζωή της στην πατρίδα κι ό,τι ακολούθησε από κει και πέρα στη «Διαθήκη της Ιωνίας».
Στα 23 της βιώνει τα έκτροπα από τους αξιωματούχους των Βενιζελικών και Βασιλικών, αλλά και τα αντίποινα των Τούρκων. Μετά έρχεται η φωτιά και ο χαλασμός της Σμύρνης με τα καραβάνια των ανεπιθύμητων και βασανισμένων προσφύγων. Η εγκατάστασή τους στην Ελλάδα κι ένα οδοιπορικό ζωής με μνήμες από την Κατοχή και τον σκληρό αγώνα της επιβίωσης καταγράφονται με τη γλαφυρή της πένα, προκαλώντας συγκίνηση στους απογόνους των προσφύγων, αλλά και σε κάθε Έλληνα.
Η σκηνοθετική σύλληψη του Βασίλη Ευταξόπουλου με κινηματογραφικό ύφος αρχίζει από το σήμερα, με τον μονόλογο στην ουσία της Δέσποινας Μπεμπεδέλη. Σε δεύτερο πλάνο, η αναπαράσταση των δραματουργικών σκηνών και το ανακάλεμα της ιερής μνήμης από τους ικανούς ηθοποιούς με όμορφες θεματικές εικόνες, αγγίζουν βαθιά το κοινό.
Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη -ως Φιλιώ Χαϊδεμένου- ολοκληρώνει έναν υποκριτικό άθλο. Δίνει σάρκα και οστά στην ηρωίδα με την ιερουργία της θεατρικής της φύσης. Παίζει «με μάτια άδεια, με τη ψυχή ματωμένη από τον πόνο της απώλειας». Παίζει με την αγωνιστικότητα, τη μαχητικότητα, τη δύναμη, τη θέληση, την αντίσταση και το πάθος του ανθρώπου που αγαπά την ζωή. Με παύσεις, σιωπές, με λυγμούς εσωτερικούς, με παιχνιδίσματα αθωότητας και εκφραστικών υποσχέσεων, με νεανικά πισωγυρίσματα κι ό,τι άλλο μεταμορφώνει και δίνει υπόσταση στο πρόσωπο της Φιλιώς Χαϊδεμένου.
Δίπλα της ο Ζαχαρίας Καρούνης διανθίζει με την παρουσία του, το ρόλο θα ‘λεγα του νέου σε ηλικία Έλληνα που παίρνει στα χέρια του την ιστορική και πολιτιστική σκυτάλη. Με λόγο σωστά αρθρωμένο, αμανέδες και τραγούδια που μιλάνε στην ψυχή. Όπως εξάλλου και η ζεστή φωνή της Χαράς Κεφαλά καθώς και το υπέροχο ομαδικό νανούρισμα, που υποστυλώνει τη συλλογική μνήμη.
Στο εκπληκτικό σκηνικό, κάτω από την πινακοθήκη των αλησμόνητων προσώπων, ο φωτισμός που επενδύει την παράσταση, καθώς και οι φυσικοί ήχοι των κρουστών και του σαντουριού, γεφυρώνουν παρελθόν και παρόν. Ένα κοινό οδοιπορικό ζωής για τον βασανισμένο Ελληνισμό της Μ. Ασίας, που πέρασε δια πυρός και σιδήρου. Ομορφαίνοντας όμως τη ζωή του με μοσχοβολιές, γεύσεις, μουσικά ακούσματα, αγάπη για τον πλησίον και κρατώντας άσβεστη την ιστορική μνήμη.
Η παράσταση που διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Νέας Ιωνίας και Φιλαδέλφειας και το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ιωνία, άγγιξε τις καρδιές των θεατών που χειροκροτούσαν όρθιοι τους ηθοποιούς. Κάποιος γείτονας της γιαγιάς Φιλιώς αναλύθηκε σε λυγμούς καθώς έσφιγγε τα χέρια της ανεπανάληπτης Δέσποινας Μπεμπεδέλη. Πώς να το κάνουμε; Η μνήμη είναι το εντονότερο, ό,τι λυτρωτικό στον άνθρωπο.
Πληροφορίες παράστασης
Συντελεστές
Διασκευή: Άνδρη Θεοδώτου
Σκηνοθεσία: Βασίλης Ευταξόπουλος
Σκηνικά – Κοστούμια: Άγγελος Αγγελή
Μουσική – Καλλιτεχνική επιμέλεια: Ζαχαρίας Καρούνης
Μουσική διδασκαλία: Χαρά Κεφαλά
Σχεδιασμός – φώτα: Τάσος Παλαιορούτας
Βοηθός σκηνοθέτη: Βίκυ Πάστρα
Επιμέλεια Video: Σπύρος Πανταζής
Φωτογραφίες: Γιώργος Σπανός
Διεύθυνση & Επιμέλεια Παραγωγής: Αναστασία Παπαγεωργίου (Τέχνης Πολιτεία)
Σχεδιασμός αφίσας: Πάνος Παπαϊωάννου
Κατασκευή σκηνικού: Κώστας Ζωγραφόπουλος
Video: Γιάννης Καρούνης
Παραγωγή: Ίδρυμα Πολιτισμού «Ιωνία»
Πρωτότυπα τραγούδια
Στίχοι: Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος
Μουσική: Ζαχαρίας Καρούνης
Σαντούρι: Πάνος Βέργος
Κρουστά: Μανούσος Κλαπάκης
Παίζουν: Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Ζαχαρίας Καρούνης, Μαίρη Σαουσοπούλου, Δημήτρης Kαραβιώτης, Εμμανουέλα Χαραλάμπους – Ένγκελ, Γιώργος Φλωράτος
Ημέρες και ώρες παραστάσεων
Τετάρτη, Κυριακή: 19.00
Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο: 21.00
Εισιτήρια
Γενική είσοδος: 15 ευρώ
Για φοιτητές και γκρουπ: 10 ευρώ
Ανέργων: 5 ευρώ
