Όλοι ξέρουμε πως το αργό πετρέλαιο είναι αυτό που βγαίνει από το έδαφος και αποκαλούμε χαρακτηριστικά μαύρο χρυσό.
Πώς προκύπτουν όμως από αυτό όλα τα παράγωγα που χρησιμοποιούμε ως καύσιμα;
Την απάντηση μας δίνει η γνωστή ιστοσελίδα HowStuffWorks με απλό και κομψό τρόπο.
Το παχύρρευστο υγρό περιέχει λοιπόν αλειφατικούς υδρογονάνθρακες, ενώσεις που αποτελούνται δηλαδή αποκλειστικά από υδρογόνο και άνθρακα, με τα άτομα του άνθρακα να συνδέονται μεταξύ τους σε (ανοιχτές, ευθύγραμμες) αλυσίδες διαφορετικών μεγεθών.
Έχει φανεί λοιπόν ότι μόρια υδρογονανθράκων διαφορετικών μηκών διατηρούν διαφορετικές ιδιότητες και συμπεριφέρονται με άλλο τρόπο. Για παράδειγμα, μια τέτοια οργανική αλυσίδα με ένα μόνο άτομο άνθρακα εντός της (CH4) είναι η πιο ελαφριά ένωση, γνωστή ως μεθάνιο, το αέριο.
Όσο η αλυσίδα γίνεται μεγαλύτερη, τότε αυξάνεται το βάρος της και αλλάζουν οι ιδιότητές της.
Οι πρώτες τέσσερις αλυσίδες, το μεθάνιο (CH4), το αιθάνιο (C2H6), το προπάνιο (C3H8) και το βουτάνιο (C4H10), είναι όλες αέρια με σημείο βρασμού τους -107, -67, -43 και -18 βαθμούς Κελσίου, αντίστοιχα. Όλες οι αλυσίδες μέχρι και τη C18H32 είναι υγρά σε θερμοκρασία δωματίου και από τη C19 και πάνω στερεά, σε θερμοκρασία δωματίου πάντα.
Ποια είναι λοιπόν η πραγματική χημική διαφορά μεταξύ βενζίνης, κηροζίνης και ντίζελ; Όλα έχουν να κάνουν με τα σημεία βρασμού τους. Τα διαφορετικά μήκη των αλυσίδων έχουν προοδευτικά και υψηλότερους βαθμούς βρασμού, κι έτσι μπορούν να διαχωριστούν μέσω (κλασματικής) απόσταξης.
Αυτό που λαμβάνει χώρα σε ένα διυλιστήριο πετρελαίου δηλαδή, εκεί που το ακατέργαστο πετρέλαιο θερμαίνεται και οι διαφορετικές αλυσίδες (τα διαφορετικά παράγωγα) προκύπτουν μέσω των θερμοκρασιών της εξάτμισής τους. Διαφορετικά σημεία βρασμού επιτρέπουν δηλαδή στους υδρογονάνθρακες να διαχωρίζονται με απόσταξη.
Οι αλυσίδες C5, C6 και C7 είναι όλες πολύ ελαφριές και εξατμίζονται εύκολα, παράγοντας υγρά που τα αποκαλούμε νάφθες. Είναι ενδιάμεσα προϊόντα διύλισης του πετρελαίου που είτε τυγχάνουν περαιτέρω επεξεργασίας είτε χρησιμοποιούνται ως διαλύτες.
Οι αλυσίδες από τη C7H16 μέχρι και τη C11H24 αναμειγνύονται μεταξύ τους και παράγουν τη βενζίνη, η οποία αποστάζει συνήθως σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από το σημείο βρασμού του νερού (συνήθως, όχι πάντα).
Μετά ακολουθεί η κηροζίνη, που κυμαίνεται από το C12-C15, και ακολουθείται από το πετροντίζελ και τα πιο βαριά τελικά καύσιμα (όπως το πετρέλαιο θέρμανσης).
Στη συνέχεια προκύπτουν τα λιπαντικά λάδια και όσο ανεβαίνουμε σε αλυσίδες άνθρακα (C20 και παραπάνω), προκύπτουν το παραφινέλαιο και η πίσσα.
Όλα αυτά, και πολλά ακόμα, προκύπτουν από το αργό πετρέλαιο και το μόνο που τα διακρίνει είναι το μήκος της αλυσίδας τους!
