Το πρόβλημα της σκόνης βασάνιζε τους Αθηναίους τουλάχιστον μέχρι το 1921, για να μείνουμε στα προπολεμικά χρόνια. Ήδη από το 1922 ο Δήμος Αθηναίων επέμενε στην κατασκευή μόνιμων οδοστρωμάτων – μέχρι το 1930 συνολικά οι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι της Αθήνας ανήρχοντο σε 108 χλμ., ενώ κατά την επόμενη δεκαετία προστέθηκαν άλλα 93 χλμ.
Η σκόνη, ωστόσο, και η λάσπη, όταν έβρεχε, ταλαιπωρούσαν ανέκαθεν τους Αθηναίους. Επομένως, δεν μας εκπλήσσει ότι τα δύο προαναφερθέντα δεινά αποτέλεσαν μόνιμη πηγή επιθεωρησιακών αστείων, ενώ και ο καθημερινός Τύπος καθημερινά ασχολείτο σχετικά.
Ήδη το 1903, ο Νικόλαος Λάσκαρης είχε αφιερώσει στο θέμα έναν κωμικό μονόλογο, με τίτλο «Αθηναϊκά χάλια», ενώ το 1894, οπότε πρώτη φορά παραστάθηκε η επιθεώρηση «Λίγο απ΄ όλα» οι θεατές προφανώς συμφωνούσαν με έναν εκ των πρωταγωνιστών, όταν αναρωτιόταν και θαύμαζε: «Μα τι δρόμοι είναι αυτοί; Όπου δεν έχει σκόνη, έχει λάσπες, όπου δεν έχει λάσπες, έχει βουνά!».
Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, στην επιθεώρηση του Πολύβιου Δημητρακόπουλου «Κινηματογράφος 1908», το θέμα επανήλθε: η «Σκόνη» μπαίνει στη σκηνή χορεύοντας βαλς, στροβιλιζόμενη η σκόνη όπως η σκόνη, σε μια εποχή που οι δρόμοι καταβρέχονται με θαλασσινό νερό ή και πετρέλαιο και οι εργασίες στους δρόμους της Αθήνας για την εγκατάσταση του δικτύου ηλεκτροκίνητου τραμ ανασκάπτουν τους δρόμους, σε περίοδο που οι Αθηναίοι έχουν πρόβλημα λειψυδρίας: «Αμάν! Λίγο νερό να πιούμε/που ‘ναι το στόμα μας ξερό!» ακουγόταν στα Παναθήναια 1916.
Και δεν είναι απλώς η σκόνη. «Σκάβουν, σκάβουν, σκάβουν», έγραφε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος σε μια «αθηναïκή επιστολή» του που τιτλοφορείτο «Το ατέλειωτο», σε μια εποχή που δρόμοι φτιάχνονται ξανά και ξανά. Χωρίς υπερβολή, έλεγε ο «Φαίδων», ούτε δυο βήματα δεν μπορούσες πλέον να κάνεις σε αυτή την πόλη.
Είναι κι αυτά τ΄αυτοκίνητα, όλο και περισσότερα, με δρόμους εσπευσμένως να διανοίγονται για αυτά…
Βάσανα, πολλά σκονισμένα βάσανα.
Ηλίας Καφάογλου
