Ο Ντάρον Ατσέμογλου, καθηγητής οικονομικών του MIT, σε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο Spiegel, κόντρα στην «τεχνοαισιοδοξία» επισημαίνει τους κινδύνους που γεννά η νέα εποχή με την εμφάνιση της τεχνητής νοημοσύνης και εμβαθύνει στο ερώτημα εάν η Silicon Valley βυθίζει σταδιακά την ανθρωπότητα σε ένα δυστοπικό μέλλον.
«Οι πλούσιοι και ισχυροί έχουν κατακτήσει την πρόοδο σε όλη την ιστορία. Το έκαναν στον Μεσαίωνα και επίσης τώρα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης», λέει ο Ντάρον Ατσέμογλου, συγγραφέας, μαζί με τον Σάιμον Τζόνσον, του βιβλίου «Power and Progress», στο οποίο περιγράφει τον αγώνα της ανθρωπότητας για χιλιάδες χρόνια για τον έλεγχο της τεχνολογίας και τη διανομή του πλούτου που παράγεται από αυτήν.
Όπως υπογραμμίζει «η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται στα χέρια της αφελούς τεχνοαισιοδοξίας». Βάσει του εν λόγω αφηγήματος, «η τεχνητή νοημοσύνη πρόκειται να μεταμορφώσει τα πάντα, και αν υπάρχουν κάποια προβλήματα, κάποιοι κίνδυνοι, αυτοί θα επιλυθούν». «Όταν κάποιος εκφράζει ανησυχίες για αυτόν τον ισχυρισμό, ένα από τα βασικά επιχειρήματα είναι πώς αυτό έχει συμβεί στην ιστορία, οπότε γιατί αυτή τη φορά να είναι διαφορετική;».
«Είναι αλήθεια πως σήμερα η ευημερία είναι μεγαλύτερη από τις παλαιότερες εποχές, όμως υπάρχει μια τάση να πιστεύουμε ότι η διαδρομή για να φτάσουμε ως εδώ ήταν μια απλή και αναπόφευκτη διαδικασία. Αγνοούμε τις δυσκολίες που προέκυψαν».
«Ας δούμε το παράδειγμα των μεσαιωνικών ανεμόμυλων, μια τεχνολογία που μεταμόρφωσε την κοινωνία. Άλλαξε ριζικά την οργάνωση στην κλωστοϋφαντουργία, αλλά κυρίως στη γεωργία. Όμως οι αγρότες δεν είδαν μεγάλη βελτίωση στις συνθήκες της καθημερινότητάς τους. Οι ανεμόμυλοι ελέγχονταν από τους γαιοκτήμονες και τις εκκλησίες. Μια μικρή ελίτ συγκέντρωνε τα κέρδη. Αυτοί αποφάσιζε ποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιεί ανεμόμυλους και σκότωσαν τον ανταγωνισμό. Την ίδια στιγμή, εντυπωσιακοί καθεδρικοί ναοί και εκκλησίες χτίστηκαν σε όλη την ήπειρο. Έως και 20% της οικονομικής δύναμης που παράχθηκε χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή τους.
Σήμερα βλέπουμε αυτά τα κτίρια και τα βρίσκουμε πολύ εντυπωσιακά, αλλά ήταν εκπληκτικά δαπανηρές, ειδικά για τις κοινωνίες που τις περισσότερες φορές έδιναν μάχη στα πρόθυρα της επιβίωσης και της πείνας. Οι καθεδρικοί ναοί χτίστηκαν επειδή μια μικρή ελίτ ήθελε να επιδείξει τον πλούτο της. Τα μνημεία τους είναι τα αντίστοιχα των αιγυπτιακών πυραμίδων. Σήμερα, μας δίνουν μια μεροληπτική εντύπωση εκείνης της εποχής. Τα βάσανα των αγροτών παραμένουν αόρατα».
Ερωτηθείς εάν εκτιμά πως η τεχνητή νοημοσύνη θα ακολουθήσει την ίδια πορεία, ο Ντάρον Ατσέμογλου υπογραμμίζει πως ασφαλώς πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη τεχνολογία, η οποία με σωστές αποφάσεις θα μπορούσε να είναι εκπληκτικά χρήσιμη. «Όμως και πάλι δεν υπάρχει τίποτα αυτόματο σε αυτό. Χρειάζεται να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή. Πρέπει να σκεφτούμε περισσότερο τη θεσμική δομή, διαφορετικά θα αποτύχουμε να δημιουργήσουμε για άλλη μια φορά κοινή ευημερία».
«Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να γίνει πολύ χρήσιμη για εύπορους πολίτες, εργαζόμενους στο χώρο της γνώσης και εργαζομένους με υψηλή εξειδίκευση. Αλλά δεν πρόκειται να είναι καλό για τους περισσότερους ανθρώπους βάσει της τρέχουσας πορείας που ακολουθείται», αναφέρει και προσθέτει, αναφέροντας και το παράδειγμα της εκβιομηχάνισης, πως «οι άνθρωποι θα πρέπει να τοποθετηθούν στο επίκεντρο της τεχνολογικής διαδικασίας και όχι στο περιθώριο, όπως συμβαίνει σήμερα».
Το σχέδιο της «μεγάλης αντικατάστασης»
Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής οικονομικών του MIT η δημοφιλής σκέψη στη Silicon Valley, είναι πως οι άνθρωποι είναι «ατελείς μηχανές». Υπάρχει τεράστια ζήτηση από τις εταιρείες τεχνολογίας για τέτοιες διατριβές, οι οποίες υποστηρίζουν πως οι άνθρωποι είναι τόσο επιρρεπείς στο να κάνουν λάθη, που δεν μπορείς να τους εμπιστευτείς για σημαντικές εργασίες, σημειώνει και συνεχίζει: «Οι απλοί άνθρωποι είναι αναξιόπιστοι, εκτός φυσικά από λίγες ιδιοφυΐες. Για αυτό οι ιδιοφυΐες πρέπει να σχεδιάσουν τεχνολογίες για να ξεπεραστούν αυτές οι ατελείς μάζες, πολύ συχνά με αυστηρή παρακολούθηση των εργαζομένων ή απλώς αφαιρώντας καθήκοντα από ανθρώπινους υπαλλήλους».
«Ο απώτερος στόχος δεν είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους, αλλά να τους αντικαταστήσουμε πλήρως;», ερωτάται ο Ντάρον Ατσέμογλου, απαντώντας πως «δεν σκέφτονται όλοι στη Silicon Valley με αυτόν τον τρόπο», αλλά «σίγουρα είναι ένα πολύ δυνατό ρεύμα» […] «Με τη σωστή κατεύθυνση, η τεχνολογία και η καινοτομία μπορούν να αποφέρουν τεράστια οφέλη. Αλλά στην πραγματικότητα, η Google, το Facebook και η Microsoft δεν ήταν φίλοι της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Είχαν ανταγωνιστές και τους σκότωσαν».
Κάνοντας κριτική στους πολιτικούς, που φορώντας παρωπίδες και θεωρώντας ότι η αύξηση της ανισότητας είναι είτε αναπόφευκτη είτε και αποδεκτή στο όνομα της προόδου, επιτρέπουν να εξελίσσεται το φαινόμενο, ο Ντάρον Ατσέμογλου υπογραμμίζει πως εάν δεν αλλάξει κάτι, ένα τεράστιο μέρος του ενεργού πληθυσμού βρεθεί στο περιθώριο, «το μέλλον μας θα είναι πολύ δυστοπικό». «Αυτό θα δημιουργούσε μια εντελώς κοινωνία δύο επιπέδων. Πρέπει να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να το αποφύγουμε».
