Πριν από τρεις μέρες, στρατιωτικοί και αστυνομικοί έθεσαν υπό πολιορκία τον νομό Καμπάνιας, για να καταδιώξουν τους κακοποιούς που λέγεται πως έχουν κρυφτεί στην αγροτική περιοχή στην καρδιά του Ελ Σαλβαδόρ. Σεσημασμένοι κακοποιοί ή όχι, δυνητικά οι πάντες βρίσκονται στο στόχαστρο.

Στην κοινότητα Μακιλίσουατ, μερικά χιλιόμετρα από την Ιλοβάσκο, γυναίκα κλαίει απαρηγόρητη. Ξυπόλητη, παρακολουθεί, ανίσχυρη, τον άντρα της να συλλαμβάνεται από την αστυνομία. «Ο Θεός να σε φυλάει, στο επανιδείν αγάπη μου», φωνάζει.

Ο αξιωματικός της αστυνομίας που επιβλέπει τη σύλληψη δεν έχει καμιά αμφιβολία, ο 44χρονος «ανήκει» σε μια από τις ισχυρότερες συμμορίες του Ελ Σαλβαδόρ, την επίφοβη «Μάρα Σαλβατρούτσα», ή MS-13. Έχει μάλιστα σημαντικό ρόλο, είναι αυτός που «κινεί» τα όπλα της συμμορίας, είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο, σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Τον Μάρτιο του 2022, ο πρόεδρος Ναγίμπ Μπουκέλε κήρυσσε τον «πόλεμο» στις εγκληματικές οργανώσεις, έπειτα από σειρά δεκάδων φόνων μέσα σε μερικά 24ωρα. Έκτοτε, δυνάμει της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης που επιβλήθηκε, συνελήφθησαν 72.000 φερόμενοι ως «μαρέρος», από τις μάρας, όπως είναι γνωστές οι συμμορίες.

Σύμφωνα με μη κυβερνητικές οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες επικρίνουν έντονα τις μεθόδους του Προέδρου, ανάμεσά τους είναι χιλιάδες αθώοι.

Κατάσταση πολιορκίας

Η κυβέρνηση είχε ήδη καταφύγει στην πολιορκία πόλεων στην εκστρατεία της κατά του εγκλήματος. Όμως η πολιορκία ενός νομού ολόκληρου είναι κάτι δίχως προηγούμενο.

Κάπου 7.000 στρατιωτικοί και 1.000 αστυνομικοί συμμετέχουν στην επιχείρηση και περνάνε όλη την περιοχή από ψιλό κόσκινο, συμπεριλαμβανομένων κοινοτήτων στις όχθες της λίμνης Σουτσιτλάν, όπου έσπευσαν οι ειδικές δυνάμεις με βάρκες.

Ο πρόεδρος ανακοίνωσε την ανάπτυξή τους αφού φερόμενος ως κακοποιός τραυμάτισε δυο αστυνομικούς. Οι αρχές διατείνονται πως κακοποιοί πάνε στις αγροτικές περιοχές του νομού Καμπάνιας για να κρυφτούν και να ξεχαστούν.

Ο νομός των περίπου 150.000 κατοίκων είναι από τους μικρότερους χώρας ως προς την επιφάνεια.

Τα τελευταία 24ωρα, οι αστυνομικοί είναι πανταχού παρόντες στους δρόμους. Ορισμένοι σταματούν οχήματα για ελέγχους, άλλοι εισβάλλουν σε σπίτια, με λίστες στα χέρια, ελπίζοντας να βρουν κάποιο μέλος συμμορίας.

«Εγώ λέω πως είναι πολύ καλό διότι έτσι, ο κόσμος θα περπατάει ήσυχος» στον Καμπάνιας, είπε ο Κρους Πένια, εφημεριδοπώλης 63 ετών, στην κεντρική πλατεία της Ιλοβάσκο.

Μια φορά, ενώ εργαζόταν σε λεωφορείο, κακοποιός τον μαχαίρωσε για να του κλέψει την είσπραξη. Αφηγείται πως γείτονές του αναγκάστηκαν να κλείσουν το κατάστημά τους και να φύγουν από τη χώρα για να σώσουν τη ζωή τους.

Ο Χοσέ Εσκομπάρ ζει στην Ουάσιγκτον 33 χρόνια, αλλά επισκέπτεται τη χώρα. Λέει πως έχασε δυο ανίψια τα τελευταία χρόνια. Τα σκότωσαν μέλη συμμοριών.

«Στη δική μου περίπτωση, χρειάστηκα να μεταναστεύσω, η οικογένειά μου έπρεπε να πληρώνει [σ.σ. ‘προστασία’ στις μάρας] για να ζούμε στο ίδιο μας στο σπίτι, ήταν απαράδεκτη η κατάσταση», θυμάται ο 56χρονος.

Καθισμένος σε παγκάκι απέναντι σε εκκλησία στην Ιλοβάσκο, λέει πως θα γυρίσει στις ΗΠΑ σε μια εβδομάδα. Όμως το νέο ασφαλές περιβάλλον στο Σαλβαδόρ του γεννά την επιθυμία να επιστρέψει μια μέρα, να ζήσει ξανά στην πατρίδα του.

Μνήμες του εμφυλίου

Την Τετάρτη, όλοι οι δρόμοι του νομού Καμπάνιας επιτηρούνταν από στρατιωτικούς, με τεθωρακισμένα οχήματα μάχης κι επανδρωμένα τα πολυβόλα. Στον δρόμο που συνδέει την πρωτεύουσα Σαν Σαλβαδόρ με τη Σενσουτεπέκε, στρατιώτες έκαναν ελέγχους.

Ο Στίβεν Ποκασάγκρε ανοίγει το όχημά του και τους δείχνει τα χαρτιά του. Ο 36χρονος αγρότης λέει πως εξαίρει την επέμβαση «στη ρίζα» των αρχών καθώς τονίζει πως στην Καμπάνιας υπήρχαν περιοχές ελεγχόμενες από τις μάρας, όπου «δεν μπορούσες να πας».

Αλλού, στη Σάντα Μάρτα, η παρουσία των στρατιωτικών και της αστυνομίας προκαλεί ανησυχία, επειδή ανακινεί τις μνήμες του εμφυλίου πολέμου (1980-1992). Οι κάτοικοι είχαν τότε καταφύγει στην Ονδούρα και δεν επέστρεψαν παρά επτά χρόνια αργότερα.

«Πολλές μητέρες είναι θορυβημένες, βλέπουν με κακό μάτι τους στρατιώτες γύρω από την κοινότητά μας, φοβούνται επειδή τα παιδιά τους μπορεί να στερηθούν την ελευθερία τους», εξηγεί η Βίλμα Εσκαμίγια, 43 ετών. Ακόμα και οι μητέρες αγροτών φοβούνται πως οι γιοι τους θα οδηγηθούν στη φυλακή, συνεχίζει.

«Για εμάς είναι σαν να ξαναζούμε αυτά που ζήσαμε τον καιρό του πολέμου (…) ζητάμε να τύχει σεβασμού η κοινότητά μας, επειδή έχουμε το δικαίωμα να περπατάμε ελεύθεροι», συμπληρώνει.