Υπήρχαν εποχές που ο καιρός διαδραμάτιζε τεράστιο αντίκτυπο στην καθημερινότητα, όντας λες μια φυσική δύναμη με την οποία δεν μπορούσε να αντιπαρατεθεί ο άνθρωπος.
Κι αν σήμερα η κακοκαιρία περιορίζει τις μετακινήσεις μας ή χαλάει τα σχέδιά μας για πικνίκ, εκεί στο παρελθόν συνήθιζε να αλλάζει την έκβαση πολέμων και να γονατίζει πολιτισμούς ολάκερους!
Τα γεγονότα που οδήγησαν στη Γαλλική Επανάσταση είναι εξάλλου γνωστά: η παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας που έζησε η Γαλλία κουτσούρεψε τις καλλιέργειες και επιδείνωσε το οικονομικό πρόβλημα της χώρας αλλά και τον λιμό των κατοίκων, καθώς οι αυξημένες πια τιμές των σιτηρών καταδίκασαν τον λαό στην πείνα. Το 1788, μια σειρά από χαλαζοπτώσεις κατέστρεψε ολοσχερώς τις σοδειές, επιδεινώνοντας κι άλλο τη ζοφερή κατάσταση των πολιτών. Η Γαλλική Επανάσταση θα ξεσπούσε λίγους μήνες αργότερα.
Η Μητέρα Φύση δεν διαλέγει όμως πλευρές, αν και από τα δικά της καμώματα έχει πάρει ο κόσμος μας τη μορφή με την οποία τον ξέρουμε. Φανταστείτε τι θα γινόταν δηλαδή αν οι παρεμβάσεις της ήταν ηθελημένες!
Με αυτά υπόψη, ας δούμε μια σειρά από ιστορικά περιστατικά που ο καιρός ήταν ο Νο 1 παράγοντας για την κατάληξη της ιστορίας τους…
Οι Καμικάζι
Όχι, δεν αναφερόμαστε στους πιλότους αυτοκτονίας της Ιαπωνίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά στους «θεϊκούς ανέμους», τους πανίσχυρους μουσώνες, που έπληξαν τις ακτές της Ιαπωνίας κατά τον 13ο αιώνα και ματαίωσαν τα σχέδια του Κουμπλάι Χαν! Ο εγγονός λοιπόν του Τζένγκις Χαν, αφού ανέβηκε στον θρόνο της Μογγολικής Αυτοκρατορίας, ολοκλήρωσε την κατάληψη της νότιας Κίνας και ένωσε τα εδάφη της κάτω από τη νεοσύστατη Δυναστεία των Γουάν (1260 μ.Χ.). Και μετά έστρεψε το βλέμμα του στην Ιαπωνία. Αφού δεν κατάφερε να πείσει τον ιάπωνα αυτοκράτορα να του παραδώσει τη χώρα αμαχητί, ο Κουμπλάι μάζεψε τις τεράστιες στρατιές του και επιτέθηκε. Είμαστε στα 1274 μ.Χ. όταν εξαπέλυσε την ολομέτωπη επίθεσή του με 40.000 άντρες και 900 καράβια. Φεύγοντας από τη χερσόνησο της Κορέας, η εκστρατευτική αποστολή έφτασε στο νότιο τμήμα του νησιού Κιούσου, όπου ήρθε αντιμέτωπη με μια δύναμη 10.000 σαμουράι. Ο ιαπωνικός τρόπος του Μπουσίντο ήταν ωστόσο εντελώς ακατάλληλος για μάχη με τους Μογγόλους και η ήττα ήταν σίγουρη, αν και τότε παρενέβη ο «θεϊκός άνεμος»: οι τυφώνες των μουσώνων χτύπησαν τις ακτές του Κιούσου και κατέστρεψαν ολοσχερώς τον στόλο αλλά και το μεγαλύτερο τμήμα του μογγολικού στρατού. Εφτά χρόνια αργότερα, ο Κουμπλάι Χαν επέστρεψε με ακόμα μεγαλύτερη δύναμη (140.000 στρατιώτες και 4.400 καράβια), ώστε να κατακτήσει τα νησιά της Ιαπωνίας μια και καλή. Η Μητέρα Φύση επενέβη όμως και πάλι και κατέστρεψε στη θαλασσοταραχή όλο τον στόλο, με μερικές εκατοντάδες καράβια να γλιτώνουν μόλις τον χαμό. Και βέβαια όσοι Μογγόλοι επιβίωσαν από τα καμώματα του καιρού, ήταν βούτυρο στο ψωμί των σαμουράι…
Η Μάχη του Λονγκ Άιλαντ
Είμαστε στα χρόνια της Αμερικανικής Επανάστασης, όταν ο στρατηγός Τζορτζ Ουάσιγκτον και οι 19.000 στρατιώτες του βάλθηκαν να υπερασπιστούν τη Νέα Υόρκη (καλοκαίρι του 1776). Οι Βρετανοί είχαν εγκαταλείψει τη Βοστόνη τον Μάρτιο και είχαν στρατοπεδεύσει πια στο Στέιτεν Άιλαντ (Ιούλιος) και μέσα σε λίγες εβδομάδες είχαν συγκεντρώσει κάπου 40.000 στρατό. Μην ξέροντας πού θα επιτεθεί ο εχθρός, ο Ουάσιγκτον άφησε τις μισές του δυνάμεις στο Μανχάταν και μετακίνησε τους υπόλοιπους στο Μπρούκλιν και το Λονγκ Άιλαντ. Στις 22 Αυγούστου, ο βρετανικός στρατός έκανε τις πρώτες του κινήσεις βρίσκοντας αφύλακτο πέρασμα που θα τους οδηγούσε κατευθείαν στην καρδιά των αμερικανικών δυνάμεων. Στις 27 του μήνα, οι Βρετανοί επιτέθηκαν στους αμυνόμενους, οι οποίοι και συνειδητοποίησαν τη δεινή θέση που βρίσκονταν, γι’ αυτό και αποσύρθηκαν στο Μπρούκλιν. Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας και ξέροντας τα κατατόπια, οι Αμερικανοί κατάφεραν να διαφύγουν απαρατήρητοι και να περάσουν στο Μανχάταν! Οι Άγγλοι, στρατοπεδευμένοι μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο μακριά, δεν πήραν καν μυρωδιά τη μετακίνηση του εχθρού, καθώς πυκνή ομίχλη κάλυπτε τον κολπίσκο κατά τις πρώτες πρωινές ώρες. Η ομίχλη έσωσε τόσο τις αμερικανικές δυνάμεις όσο και τον ίδιο τον Ουάσιγκτον, καθώς χωρίς αυτή οι Βρετανοί θα κέρδιζαν αναμφίβολα τη μάχη και η έκβαση της Αμερικανικής Επανάστασης θα ήταν σαφώς πολύ διαφορετική…
Η παρακμή των Μάγια
Ο πολιτισμός των Μάγια ήταν ένας από τους πιο λαμπρούς της Κεντρικής Αμερικής. Ξεκινώντας από το 1800 π.Χ., οι Μάγια έφτασαν στο απόγειο της ακμής τους το 800 μ.Χ., χτίζοντας περισσότερες από 40 πόλεις και διαθέτοντας αναπτυγμένη γεωργία. Μετά το 900 μ.Χ. όμως, λίγες ενδείξεις υπάρχουν για τον πολιτισμό και οι περισσότερες πόλεις τους εγκαταλείφθηκαν. Οι ιστορικοί δεν είναι σίγουροι τι συνέβη και εξαφανίστηκαν αναπάντεχα οι Μάγια, με τις θεωρίες να κυμαίνονται από κοινωνικές αναταραχές στο εσωτερικό μέχρι και χαμένο πόλεμο με άλλες φυλές. Νεότερες ενδείξεις υποδεικνύουν ωστόσο μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας που χτύπησε την Κεντρική Αμερική εκείνη την εποχή, σε μια περιοχή μάλιστα (χερσόνησος του Γιουκατάν) που η ύδρευση βασίζεται κατά κύριο λόγο στο βρόχινο νερό. Αν αυτό αληθεύει, τότε ενδέχεται να ήταν η ξηρασία που έσπειρε τον όλεθρο και γονάτισε τον άλλοτε λαμπρό πολιτισμό των Μάγια…
Χειμώνας, ο μεγάλος σύμμαχος της Ρωσίας
Οι Ρώσοι θα πρέπει να έχουν καταλήξει εδώ και καιρό στην πεποίθηση ότι κανείς δεν μπορεί να εισβάλει στη χώρα τους. Και έχουν φυσικά αδιάσειστα ιστορικά πειστήρια γι’ αυτό! Με εξαίρεση τους Μογγόλους, οι οποίοι κατάφεραν να καταλάβουν την αχανή χώρα στις αρχές του 13ου αιώνα, κανείς άλλος επίδοξος κατακτητής δεν μπόρεσε να τη βάλει στο χέρι, καθώς ο δριμύς ρωσικός χειμώνας λειτουργούσε πάντα ως το καλύτερο οχυρωματικό έργο της αυτοκρατορίας. Ο πρώτος που προσπάθησε ήταν ο βασιλιάς Κάρολος ΙΒ’ της Σουηδίας, ο οποίος εκστράτευσε με μια αρκετά μεγάλη δύναμη από τη Σαξονία στη Μόσχα τον χειμώνα του 1708-1709, αν και οι τεράστιες απώλειες που μέτρησαν τα στρατεύματά του κατά την προέλαση στο ρωσικό έδαφος τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει το όνειρο. Αυτός ήταν πράγματι ένας από τους χειρότερους χειμώνες που έχει καταγραφεί στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία! Το ίδιο έπαθε όμως και ο Ναπολέων το 1812: από τις 600.000 άντρες της δύναμής του, μόλις 100.000 κατάφεραν να επιστρέψουν στη Γαλλία! Η εμφατική του ήττα, εν μέρει λόγω της ρωσικής αντίστασης αλλά κυρίως εξαιτίας του καιρού, άλλαξε τον ρου της ευρωπαϊκής ιστορίας. Και βέβαια έχουμε και τον Αδόλφο Χίτλερ, ο οποίος δεν έμαθε φαίνεται το μάθημα από το πάθημα των προκατόχων του και έκανε ακριβώς τα ίδια λάθη: ήταν χειμώνας του 1941 όταν οι δυνάμεις των ναζί προσπάθησαν να καταλάβουν Στάλινγκραντ και Μόσχα, αν και τόσο οι Σοβιετικοί όσο και το χειμωνιάτικο σκηνικό τού πήραν την μπουκιά από το στόμα. Η αποτυχημένη εκστρατεία στην ΕΣΣΔ ήταν, όπως ξέρουμε, η αρχή του τέλους για το Γ’ Ράιχ…
Κυνήγι μαγισσών στην κακοκαιρία
Καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι Ευρωπαίοι βασάνιζαν και έκαιγαν γυναίκες στην πυρά πιστεύοντας φυσικότατα ήταν ότι μάγισσες. Όταν κάτι έξω από τα συνηθισμένα συνέβαινε σε ένα χωριό, τότε η κατηγορία της μαγείας αποδιδόταν ελαφρά τη καρδία, την ίδια στιγμή που αυτός ήταν ταυτοχρόνως και ένας πολύ καλός τρόπος να τακτοποιούνται εκκρεμότητες, αντιπαλότητες και έριδες. Άλλο ένα πιθανό κίνητρο ήταν ο καιρός: το κυνήγι μαγισσών έφτασε στο απόγειό του μεταξύ 15ου-18ου αιώνα, σε μια εποχή δηλαδή που όπως ξέρουμε σήμερα ο καιρός ήταν σαφώς πιο κρύος στην Ευρώπη (οι ιστορικοί την αποκαλούν «Μικρή Εποχή των Παγετώνων»). Νεαρά κορίτσια κατηγορήθηκαν μαζικά για έλεγχο των καιρικών στοιχείων και έγιναν έτσι ο Νο 1 αποδιοπομπαίος τράγος για τις κατεστραμμένες καλλιέργειες. Το ίδιο μάλιστα συνέβη και κατά το ζοφερό Κυνήγι των Μαγισσών του Σάλεμ στις ΗΠΑ, όταν μια περίεργη κακοκαιρία και μερικοί ιδιαίτερα κρύοι χειμώνες σημειώθηκαν μεταξύ 1680-1730. Από προσωπικά ημερολόγια και κηρύγματα ιερέων μαθαίνουμε ότι ο καιρός ήταν πράγματι ο βασικός λόγος για τις διώξεις του Σάλεμ (1692), που κατέληξαν όπως ξέρουμε σε μαζικές καταδίκες και εκτελέσεις των κατοίκων του χωριού της Μασαχουσέτης με πρόσχημα τη μαγεία. Και βέβαια η Ιστορία επαναλαμβάνεται στην Τανζανία, εκεί που γυναίκες συνεχίζουν να εκτελούνται για μαγεία τόσο για περιόδους ξηρασίας όσο και πλημμύρες…
Η τραγωδία του Χίντενμπουργκ
Ήταν το απόγευμα της 6ης Μαΐου 1937 όταν το γερμανικό αερόπλοιο ξεκινούσε την προσγείωσή του στον σταθμό Λέικχερστ του Νιου Τζέρσεϊ. Το πίσω μέρος του αερόπλοιου τυλίχθηκε ξαφνικά στις φλόγες και μέσα σε 34 δευτερόλεπτα καιγόταν απ’ άκρη σ’ άκρη. Ο «Τιτανικός των Ουρανών» σκότωσε τους 35 από τους 97 επιβαίνοντές του και έμεινε ορόσημο αεροπορικής τραγωδίας. Από την αρχή, πιστευόταν ότι η πυρκαγιά που προκλήθηκε στο πίσω μέρος του ζέπελιν είχε προκληθεί από τεχνική δυσλειτουργία: ήταν σπινθήρας που έκανε το εξαιρετικά εύφλεκτο υδρογόνο να εκραγεί, την ίδια στιγμή που παρατηρήθηκε και διαρροή του υδρογόνου μέσα στο αερόπλοιο. Νέες ενδείξεις όμως ισχυρίζονται κάτι άλλο. Το αερόπλοιο απογειώθηκε από τη Φρανκφούρτη στις 3 Μαΐου του 1937 και θα έφτανε στο Νιου Τζέρσεϊ τρεις μέρες αργότερα. Ήταν το πρώτο ταξίδι της σεζόν. Αφού έφτασε στον προορισμό του στις 6 Μαΐου, τυλίχθηκε στις φλόγες κατά την κάθοδό του και συντρίφτηκε, δίνοντας έτσι τέλος στην εποχή των αερόπλοιων. Οι θεωρίες συνωμοσίας έκαναν λόγο για κεραυνό που χτύπησε το Χίντενμπουργκ ή ακόμα και για σαμποτάζ από αντιναζιστή βομβιστή, που ήθελε λέει να αποσταθεροποιήσει το ζοφερό καθεστώς. Πρόσφατες όμως ενδείξεις υποδεικνύουν ότι το ζέπελιν συνάντησε καταιγίδα στο ταξίδι του στις ΗΠΑ και ενδέχεται να φορτίστηκε στο πέρασμά του από την κακοκαιρία με στατικό ηλεκτρισμό. Εδώ αποδίδουν πια οι ερευνητές την πρόκληση του σπινθήρα που τα ξεκίνησε όλα…
Η Εκκένωση της Δουνκέρκης
Κατά τις πρώτες φάσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι δυνάμεις του Άξονα κέρδιζαν δηλαδή μάχη τη μάχη σε όλα τα μέτωπα, ένα εκστρατευτικό σώμα 330.000 Συμμάχων (Άγγλοι, Γάλλοι και Βέλγοι) παγιδεύτηκε στις παραλίες της πόλης Δουνκέρκης, του βορειότερου λιμανιού της Γαλλίας στα Στενά της Μάγχης. Περικυκλωμένοι από τους Ναζί που ήθελαν να αποτελειώσουν τα καθηλωμένα συμμαχικά στρατεύματα, οι Σύμμαχοι δεν είχαν καμία τύχη, καθώς οποιαδήποτε διασωστική προσπάθεια ήταν αδύνατη: η γερμανική αεροπορία παραήταν δυνατή για τη Βασιλική Αεροπορία των Βρετανών, κάτι που καταδίκαζε στην αποτυχία κάθε απόπειρα να διαφύγουν με καράβια οι περικυκλωμένοι στρατιώτες. Τότε λοιπόν, και με τα ναζιστικά τανκς να καραδοκούν λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, συνέβη αυτό που αποκάλεσε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ «Θαύμα της Σωτηρίας»: σφοδρή καταιγίδα καθήλωσε στο έδαφος τα μαχητικά της Λουφτβάφε, την ίδια ώρα που η μεροληψία της Μητέρας Φύσης υπέρ της διάσωσης των Συμμάχων κάλυψε με πυκνή ομίχλη το σκηνικό και χάρισε τα πιο ήρεμα νερά στα Στενά της Μάγχης εδώ και δεκαετίες! Από τις 26 Μαΐου-4 Ιουνίου 1940, η «Επιχείρηση: Δυναμό», επιστρατεύοντας κάθε διαθέσιμο πλωτό μέσο, από στρατιωτικά πλοία μέχρι και τις βαρκούλες των κατοίκων, κατάφερε να σώσει περισσότερους από 330.000 στρατιώτες (Βρετανούς κυρίως) από τα χέρια του ναζιστή κατακτητή. Καθώς οι τελευταίοι στρατιώτες αποβιβάζονταν στις ακτές της Αγγλίας, ο καιρός καθάρισε και οι Γερμανοί είχαν απομείνει πια μόνοι στην παραλία της Δουνκέρκης…
Η τραγωδία του Τσάλεντζερ
Έπειτα από μόλις 73 δευτερόλεπτα στον αέρα, το διαστημικό λεωφορείο Τσάλεντζερ εξερράγη το πρωινό της 28ης Ιανουαρίου 1986 στέλνοντας στον τάφο όλα τα μέλη του εφταμελούς πληρώματός του. Η εκτόξευσή του είχε προγραμματιστεί για τις 22 του μήνα, ματαιώθηκε ωστόσο τόσο εξαιτίας τεχνικών προβλημάτων όσο και της κακοκαιρίας. Αυτό που απασχολούσε τους μηχανικούς της NASA που εργάζονταν πυρετωδώς για την αποστολή έγινε ξεκάθαρο όταν είδαν το βίντεο της καταστροφής: καθώς το διαστημικό όχημα απογειωνόταν, ελαττωματικός δακτύλιος στη δεξαμενή καυσίμου απελευθέρωσε ζεστό αέριο στήνοντας το σκηνικό της τραγωδίας. Ο δακτύλιος απέτυχε να κάνει την απλή δουλειά του εξαιτίας της χαμηλής θερμοκρασίας που επικρατούσε εκείνο το μοιραίο πρωινό στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα. Γραπτό ντοκουμέντο υποδείκνυε να μη γίνονται εκτοξεύσεις πυραύλων κάτω από μια συγκεκριμένη τιμή θερμοκρασίας (11 βαθμοί Κελσίου), αν και οι μηχανικοί επέλεξαν να αγνοήσουν την υπόδειξη. Το πρωινό της 28ης Ιανουαρίου 1986 συνεχίζει να κρατά τα σκήπτρα για τη χαμηλότερη θερμοκρασία που σημειώθηκε ποτέ στην περιοχή: εκεί που κανονικά η μέση θερμοκρασία της Φλόριντα κυμαίνεται στους 10 βαθμούς Κελσίου τον χειμώνα, την εν λόγω μέρα ο υδράργυρος έπεσε στους -3 βαθμούς…