Στο συμπέρασμα ότι οι πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι (Ηomo sapiens) άρχισαν τις μεταναστεύσεις τους από την Αφρική πριν από περίπου 130.000 χρόνια, αρκετά νωρίτερα από ό,τι θεωρείτο μέχρι σήμερα, κατέληξαν επιστήμονες.
Οι ερευνητές, επικεφαλής τη διεθνώς ανεγνωρισμένη ελληνικής καταγωγής παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη, καθηγήτρια του γερμανικού Πανεπιστημίου της Τυβίγγης (Tübingen), συνδύασαν τα πιο πρόσφατα ανατομικά και γενετικά στοιχεία και διαπίστωσαν ότι υπήρξαν διάφορα κύματα μεταναστεύσεων. Πιθανότατα το αρχαιότερο ακολούθησε μία νότια διαδρομή, μέσω της Αραβικής χερσονήσου, με κατεύθυνση την Αυστραλία και τον Δυτικό Ειρηνικό.
Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, η ομάδα της Χαρβάτη, σε συνεργασία με ερευνητές του ιταλικού Πανεπιστημίου της Φεράρα και του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Γαλλίας, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS). Οι επιστήμονες εξέτασαν διάφορα πιθανά σενάρια διασποράς και μεταναστευτικές διαδρομές με αφετηρία την Αφρική, συγκρίνοντας τις ανατομίες των κρανίων, καθώς και τις σχετικές γενετικές αναλύσεις.
Οι ερευνητές κατέληξαν στην εκτίμηση πως το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι το πρώτο κύμα εξόδου από την Αφρική πραγματοποιήθηκε πριν από περίπου 130.000 χρόνια, αρκετές χιλιάδες χρόνια νωρίτερα σε σχέση με τις επικρατούσες έως τώρα εκτιμήσεις. Ένα δεύτερο μεταναστευτικό κύμα προς Την Ευρώπη και την Ασία έλαβε χώρα πολύ αργότερα, πριν από περίπου 50.000 χρόνια.
Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι όλοι οι σημερινοί άνθρωποι κατάγονται από ένα κοινό προγονικό πληθυσμό, που ζούσε πριν από 100.000 – 200.000 χρόνια στην Αφρική. Το κυρίαρχο μέχρι σήμερα σενάριο ήταν ότι υπήρξε ένα κύριο ρεύμα εξόδου από την «μαύρη ήπειρο» και αυτό συνέβη πριν από 50.000 έως 70.000 χρόνια. Όμως τα πιο πρόσφατα γενετικά, αρχαιολογικά και παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα, τα οποία συνεκτίμησε η νέα μελέτη, δείχνουν ότι προϋπήρξαν μεγάλες κινήσεις πληθυσμών ήδη πολύ νωρίτερα.
«Και οι δύο κατηγορίες στοιχείων, τόσο οι ανατομικές συγκρίσεις κρανίων, όσο και τα γενετικά δεδομένα, υποστηρίζουν την άποψη ότι υπήρξαν πολλαπλές μεταναστεύσεις», δήλωσε η Χαρβάτη. Στο πρώτο μεταναστευτικό κύμα προς την Αυστραλία και τον Ειρηνικό οφείλουν την καταγωγή τους οι αυστραλοί Αβορίγινες, οι Μελανήσιοι και οι κάτοικοι της Παπούα. Άλλοι πληθυσμοί στην ηπειρωτική Ασία έλκουν την καταγωγή τους από το κατοπινό μεταναστευτικό κύμα πριν από 50.000 χρόνια.
Ερωτηματικό παραμένει ποιές συνθήκες στην ανατολική Αφρική ήσαν αυτές που «πυροδότησαν» τις μεταναστεύσεις. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι σοβαρές ξηρασίες που άρχισαν να εμφανίζονται πριν από 135.000 χρόνια, ώθησαν πολλούς προγόνους μας να δοκιμάσουν την τύχη τους σε άλλα πιο υγρά και εύφορα μέρη.
Η Κατερίνα Χαρβάτη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε ανθρωπολογία στις ΗΠΑ, στα πανεπιστήμια Κολούμπια και City της Νέας Υόρκης (CUNY), από όπου πήρε το διδακτορικό της. Σήμερα είναι καθηγήτρια -επικεφαλής του τομέα παλαιοανθρωπολογίας- του γερμανικού Πανεπιστημίου της Τυβίγγης και συνεργαζόμενη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου CUNY. Συνεργάζεται επίσης με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας.
Θεωρείται μία από τις πιο ανεγνωρισμένες παλαιοανθρωπολόγους διεθνώς πάνω στους Νεάντερταλ, καθώς και στην καταγωγή και εξέλιξη των σύγχρονων ανθρώπων. Έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένες έρευνες πεδίου στην Αφρική και στην Ευρώπη (μεταξύ των οποίων στην Ελλάδα). Έχει επίσης κάνει σημαντικές δημοσιεύσεις στα πλέον έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά (Science, Nature, PNAS κ.α.).
