Ο στρατηγός εν αποστρατεία και πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας της Τουρκίας Ιλκέρ Μπασμπούγ αφέθηκε απόψε ελεύθερος από τη φυλακή όπου εξέτιε ποινή ισόβιας κάθειρξης, εξέλιξη η οποία εντείνει την αβεβαιότητα σχετικά με μια σειρά αποφάσεων της τουρκικής δικαιοσύνης όσον αφορά τις καταγγελθείσες συνωμοσίες με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και δίνει τροφή στη σεναριολογία περί «εκεχειρίας» κι επαναπροσέγγισης ανάμεσα στους στρατηγούς και στο κυβερνών ισλαμοσυντηρητικό κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).

Η απελευθέρωση του στρατηγού έγινε μία ημέρα μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τουρκίας που έκρινε ότι η φυλάκιση του Μπασμπούγ για το ρόλο που φέρεται να είχε διαδραματίσει στην συνωμοσία που έγινε γνωστή με την ονομασία «Εργκενεκόν» παραβίασε τα δικαιώματά του.

Η υπόθεση Εργκενεκόν, καθώς και άλλη μία παρόμοια, η υπόθεση «Βαριοπούλα», συνέβαλαν καθοριστικά να περιοριστεί η δυνατότητα του —άλλοτε πανίσχυρου— τουρκικού στρατού να επεμβαίνει στην τουρκική πολιτική ζωή.

Ο στρατηγός ε.α. Μπασμπούγ βγήκε απόψε από τη φυλακή στο Σιλιβρί (Σηλυβρία), κοντά στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμενε έγκλειστος επί 26 μήνες.

Μιλώντας έξω από τη φυλακή στους δημοσιογράφους, μπροστά σε δεκάδες υποστηρικτές του, οι οποίοι ανέμιζαν τουρκικές σημαίες και φώναζαν συνθήματα, ο απόστρατος ανώτατος αξιωματικός εμφανίστηκε συγκινημένος και οργισμένος.

«Εκείνοι που ενήργησαν κινούμενοι με ελατήριο το μίσος και την εκδίκηση μας κράτησαν εδώ επί 26 μήνες. Έκλεψαν 26 μήνες από τη ζωή μου», είπε. «Τα χέρια μας είναι καθαρά. Δεν έχουμε παρά μία και μόνη απαίτηση: (να αποδοθεί) δικαιοσύνη», πρόσθεσε ο Μπασμπούγ, 71 ετών. «Ο τουρκικός λαός κατάλαβε πολύ γρήγορα ότι δεν είχαμε κανένα συμφέρον να προχωρήσουμε σε ένα πραξικόπημα», συνέχισε, τονίζοντας πως «είναι απαράδεκτο να κατηγορείται ένας στρατηγός ως μέλος μιας τρομοκρατικής οργάνωσης».

Ο Μπασμπούγ, ο οποίος έκανε δηλώσεις επί 20 λεπτά, κάλεσε τις αρχές της Τουρκίας να δώσουν εντολή για την αναψηλάφηση της υπόθεσης. «Αν η Τουρκική Δημοκρατία θέλει να γίνει ένα κράτος δικαίου, πρέπει να δοθεί μια απάντηση. . . όσοι απεργάστηκαν αυτό το σχέδιο πρέπει να προσαχθούν ενώπιον των δικαστηρίων και να έχουν μια δίκαιη δίκη», είπε, και υποσχέθηκε να συνεχίσει τον «αγώνα του» ώσπου «να απελευθερωθούν όλοι» όσοι καταδικάστηκαν «άδικα».

Η απελευθέρωση του στρατηγού Μπασμπούγ εκτιμάται πως θα αποτελέσει νομικό προηγούμενο για τους 200 και πλέον άλλους κατηγορούμενους που έχουν φυλακιστεί για τις υποθέσεις Εργκενεκόν και Βαριοπούλα.

Η δίκη για την υπόθεση Εργκενεκόν διήρκεσε πέντε χρόνια και η ετυμηγορία ανακοινώθηκε τελικά τον περασμένο Αύγουστο. Η υπόθεση αυτή χαρακτηρίστηκε ένα από τα κλειδιά που επέτρεψαν στο κόμμα του Ερντογάν να καταγάγει μια αποφασιστική νίκη έναντι του στρατού, ο οποίος αυτοπαρουσιαζόταν ως ο θεματοφύλακας του κοσμικού κράτους που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ το 1923. Ο τουρκικός στρατός προχώρησε σε τρία πραξικοπήματα από το 1960 ως το 1980, ενώ εξανάγκασε μια κυβέρνηση στην οποία συμμετείχε ένα ισλαμικό κόμμα να εγκαταλείψει την εξουσία το 1997, με το λεγόμενο «μεταμοντέρνο πραξικόπημα».

Οι δεκάδες στρατιωτικοί που κατηγορήθηκαν για την συνωμοσία Εργκενεκόν αρνούνταν τις κατηγορίες κι υποστήριζαν ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο ήταν κατασκευασμένα.

«Η απόφαση αυτή είναι πολύ σημαντική, δυστυχώς μόλις τώρα μπορέσαμε να επανορθώσουμε την αδικία. . . έπειτα από δύο χρόνια φυλάκισης και πλέον», δήλωσε ο δικηγόρος του Μπασμπούγ, Ιλκάι Σεζέρ. «Υπάρχουν πολλοί ακόμη στις φυλακές με σοβαρά προβλήματα υγείας που υπήρξαν θύματα αυτών των δικαστηρίων. Ελπίζω ότι το συντομότερο δυνατόν (. . .) θα δοθεί εντολή να αποφυλακιστούν».

Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με τη σύγκρουση στην οποία έχει εμπλακεί ο Ερντογάν με έναν πρώην στενό του σύμμαχο, τον ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο ο Τούρκος πρωθυπουργός κατηγορεί ότι χρησιμοποίησε την μεγάλη επιρροή του θρησκευτικού του τάγματος, του Χιζμέτ, για να ενορχηστρώσει μια σειρά δικαστικών ερευνών για διαφθορά σε βάρος στελεχών της κυβέρνησής του και συνεργατών του. Ο Γκιουλέν το διαψεύδει.

Η υπόθεση διαφθοράς έχει πλέον πάρει τεράστιες διαστάσεις και σε αυτή φέρεται να εμπλέκεται και ο ίδιος ο Ερντογάν, όπως και ο γιος του Μπιλάλ, μετά την αποκάλυψη τηλεφωνικών συνδιαλέξεων του Τούρκου πρωθυπουργού. Ο ίδιος χαρακτηρίζει προϊόν μοντάζ τα ηχητικά αποσπάσματα στα οποία φέρεται να λέει στο γιο του πώς να κρύψει χρήματα από δωροδοκίες.

Ο Ερντογάν έχει απαλλάξει από τα καθήκοντά τους ή έχει μεταθέσει εκατοντάδες αστυνομικούς και δικαστικούς αντιδρώντας στην υπόθεση αυτή, ενώ προώθησε στο κοινοβούλιο ένα νόμο με τον οποίο η κυβέρνηση αποκτά μεγαλύτερη δυνατότητα παρέμβασης στο δικαστικό σώμα. Η αντιπολίτευση τον κατηγορεί ότι με τις ενέργειές του αυτές υπονομεύει το κράτος δικαίου.

Ο ισλαμιστής πρωθυπουργός της Τουρκίας έχει κάνει λόγο περί μιας συνωμοσίας του Χιζμέτ με σκοπό την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησής του και την πτώση της. Οι έρευνες ξεκίνησαν μόλις μερικούς μήνες πριν από τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές της 30ής Μαρτίου και τις προεδρικές εκλογές οι οποίες προγραμματίζεται να διεξαχθούν την 10η Αυγούστου.

Δύο εβδομάδες αφότου έγινε γνωστό που διεξάγονταν έρευνες για διαφθορά εναντίον στελεχών της κυβέρνησής του, ο Ερντογάν —ο οποίος ως τότε άφηνε να συνεχίζονται διάφορες διώξεις σε βάρος στρατιωτικών για πραγματικές ή υποτιθέμενες συνωμοσίες εναντίον της κυβέρνησής του— εμφανίστηκε να κάνει μια θεαματική στροφή και να λέει ότι είναι ανοικτός στο ενδεχόμενο να υπάρξουν νέες δίκες για τις υποθέσεις Εργκενεκόν και Βαριοπούλα.