Το δηλητήριο του μπλε σκορπιού και οι αμφιλεγόμενες ιδιότητές του

Ο εξάχρονος Leandro Gonzáles κάθεται στην άκρη του διπλού κρεβατιού των γονιών του και παρατηρεί γύρω του. Τα ματάκια του ακολουθούν τον δείκτη του αριστερού χεριού της Dr. Niudis Cruz. Γέρνει πίσω και τεντώνει τα χέρια του προς το ταβάνι. Τότε, η Dr. Cruz, μία ξανθιά, σαραντάχρονη ειδικός στον καρκίνο, επιβραβεύει την όποια προσπάθεια του παιδιού. Η Yaima, η μητέρα του αγοριού, κάθεται στο πλάι καθώς περιμένει να τελειώσει η φυσική εξέταση που υποβάλλεται ο μικρός ανά δίμηνο. Πριν από ένα χρόνο περίπου ήταν ακινητοποιημένος και ουσιαστικά βωβός.

Η γιατρός με τη βοήθεια του υπολογιστή παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του όγκου, που αρχικά διαγνώστηκε πριν από 18 μήνες. Από τον Σεπτέμβρη του 2011 ως τον Απρίλη του 2012, ο όγκος συρρικνώθηκε κατά 15%. Σε αυτό το διάστημα το παιδί δεν βρισκόταν κάτω από καμιά άλλη θεραπευτική αγωγή πέρα από την κατάποση ενός άγευστου υγρού τρεις φορές ημερησίως. Η γιατρός επιμένει στο γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί από μόνο του, αλλά χρειάζεται μια εξωτερική επέμβαση για να φέρει αυτό το αποτέλεσμα.

Για τον μικρό Leandro η επέμβαση αυτή αφορά στο δηλητήριο ενός μεσαίου μεγέθους σκορπιού, του Rhopalurus junceus, γνωστού στην Κούβα ως escorpión azul, δηλαδή μπλε σκορπιός. Ενδεχομένως το όνομά του να μην είναι πολύ ακριβές καθώς περιγράφεται καλύτερα ως μπεζ και μωβ σκορπιός. Η κατάσταση του μικρού αγοριού ήταν πολύ κακή και μόνο αφού άρχισε να καταναλώνει αυτό το αραιωμένο σε νερό δηλητήριο επανήλθε σε κανονικά επίπεδα. Η καθημερινή ζωή του πλέον δεν διαφέρει σε πολλά από αυτήν των υπόλοιπων, υγιών παιδιών και η μητέρα του μιλά για μεγάλη τύχη και ευλογία μέσα από την ίδια τη φύση.

Το δηλητήριο του μπλε σκορπιού δεν αποτελεί σημερινή ανακάλυψη. Για πάνω από 20 χρόνια οι καρκινοπαθείς στην Κούβα καταφεύγουν σε αυτό. Και ακόμη και όταν δεν σημειώνεται θεαματική βελτίωση στην κατάσταση των ασθενών, κανείς δεν επιμένει ότι τα θεραπευτικά του αποτελέσματα αποδίδονται απλώς σε μία ευχάριστη σύμπτωση. Μάλιστα, πολλοί ασθενείς, ταυτόχρονα με τη φαρμακευτική θεραπεία που λαμβάνουν, καταφεύγουν στο δηλητήριο του μπλε σκορπιού για ανακούφιση από τον πόνο, μυϊκή ενδυνάμωση και ανάκτηση δύναμης και ενέργειας.

Η κρατική φαρμακευτική εταιρεία της Κούβας πρόσφατα έβγαλε στην παραγωγή σχετικό ομοιοπαθητικό σκεύασμα με την ονομασία Vidatox. Πολλές χώρες έδειξαν ενδιαφέρον για να εισάγουν το φαρμακευτικό αυτό προϊόν και ήδη στήθηκε ένας χορός παραεμπορίου του προϊόντος με προεκτάσεις ποικίλες και μείζονος σημασίας. Ο αριθμός των ασθενών που το δοκίμασαν σε παγκόσμια κλίμακα συνεχώς αυξάνεται.

Ο διευθυντής της Labiofam, Dr. José Antonio Fraga, πολύ προσεκτικά περιγράφει την κατάσταση. Υπογραμμίζει ότι δεν έχει βρεθεί η θεραπεία και σε καμία περίπτωση οι ασθενείς δεν παροτρύνονται να εγκαταλείψουν τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοβολία των ιστών με καρκινικά κύτταρα. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, η ιατρική βασίζεται σε αποδείξεις και δεν μπορούμε να τις παραβλέψουμε όταν αυτές υπάρχουν.

Ο Dr. Alexis Diaz, ένας νέος και ενθουσιώδης ιατρός στην ομάδα έρευνας, παρέχει την πιο σαφή και επιστημονική πληροφόρηση. Τονίζει ότι το δηλητήριο του μπλε σκορπιού είναι αποτελεσματικό σε συμπαγείς όγκους ή προσβεβλημένα όργανα, όπως οι πνεύμονες, το πάγκρεας, ο εγκέφαλος ή κάθε όργανο της γαστρεντερικής οδού, ενώ δεν φαίνεται αποτελεσματικό σε άλλους τύπους κακοηθειών, όπως τα λεμφώματα. Παράλληλα αναφέρει περιπτώσεις ασθενών στους οποίους απέτυχε το δηλητήριο, οι οποίοι κατέφυγαν σε αυτό ως έσχατη λύση, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είχε εξασθενήσει πολύ και ο καρκίνος είχε ήδη προκαλέσει μεταστάσεις. Θεωρεί ότι, αν χορηγηθεί από τα πρώτα στάδια της νόσου, ίσως κάποια μέρα η επάρατος νόσος να γίνει χρόνια και φαρμακοεξαρτώμενη, όπως ακριβώς ο σακχαρώδης διαβήτης.

Σε αυτό τα πλαίσιο οι γιατροί προτείνουν τη χρήση του δηλητηρίου του μπλε σκορπιού συμπληρωματικά προς κάθε άλλη φαρμακευτική αγωγή. Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Leandro, ο οποίος μετά από χορήγηση του φαρμάκου για εφτά μήνες ήταν αρκετά δυνατός να αντιμετωπίσει κάθε άλλη επέμβαση, έτσι, το παιδί υποβλήθηκε σε ακτινοβολία που συρρίκνωσε ακόμη περισσότερο τον όγκο.

Πάνω από όλα το ενδιαφέρον των επιστημόνων και της ίδιας της εταιρείας στράφηκε στην ασφάλεια των ανθρώπων. Διεξήχθησαν πολυάριθμες έρευνες σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα για να αποδειχθεί ότι το δηλητήριο του μπλε σκορπιού δεν είναι τοξικό, αλλά αντιθέτως ενδείκνυται η χορήγησή του στα θηλαστικά.

Ο José Perera και ο Juan González έχουν αποστολή δύσκολη που δεν μπορεί να υλοποιηθεί όταν ο ήλιος πέσει. Με φτωχό εξοπλισμό μετακινούν έναν σωρό από πέτρες. Με επιδέξιες και προσεκτικές κινήσεις συλλαμβάνουν τον σκορπιό και με άγνοια κινδύνου, σαν να έπαιζαν με μια άκακη ακρίδα, τον πιάνουν από την ουρά και τον αιχμαλωτίζουν στο δοχείο που έχουν μαζί τους. Είναι επαγγελματίες. Δηλώνουν κυνηγοί σκορπιών και είναι μόνο κάποιοι από όλους εκείνους όσοι εξασκούν την ίδια δραστηριότητα.

Ο Perera λέει ότι έχει τσιμπηθεί από τον σκορπιό πάνω από 10 φορές, αλλά κανείς από τους δύο δεν φοβάται. Το τσίμπημα του R. junceus πονά φρικτά και μπορεί να προκαλέσει προσωρινή αιμωδία (μούδιασμα), ωστόσο το δηλητήριο αυτό δεν είναι θανατηφόρο για τον άνθρωπο.

Πράγματι ο σκορπιός είναι ένα παρεξηγημένο ζώο. Από τα 2.000 περίπου είδη μόνο τα 20-30 είναι επικίνδυνα για τους ανθρώπους, κυρίως για τα μικρά παιδιά. Ας μην ξεχνούμε ότι οι σκορπιοί επιτίθενται μόνο όταν αισθάνονται ότι απειλούνται. Πέρα από αυτήν την προσέγγιση, οι σκορπιοί και σε άλλους πολιτισμούς χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικά μέσα. Στην κινεζική παραδοσιακή ιατρική χρησιμοποιείται κυρίως το είδος Mesobuthus martensii, αλλά πάνω από 25 είδη θεωρούνται ότι ανακουφίζουν από τον πόνο, θεραπεύουν τις επιληπτικές κρίσεις, ακόμη και την παράλυση.

Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή πέφτουμε πάνω στον βιολόγο Misael Bordier Chivas, ο οποίος απεβίωσε σχετικά πρόσφατα. Σύμφωνα με την ιστορία, λοιπόν, διεξήγε ελέγχους πάνω στα δηλητήρια διαφόρων φιδιών, αραχνών και σκορπιών για το Πανεπιστήμιο του Γκουαντάναμο.

Παρατήρησε μεγάλη βελτίωση σε αρουραίους και σκύλους που έλαβαν το δηλητήριο του R. junceus. Τα πειράματα προχώρησαν σε περαιτέρω στάδια, ώστε να ανακαλυφθεί η ευεργετική δράση του δηλητηρίου αυτού στους καρκινικούς όγκους.

Το 1993 ο José Felipe Monzón προσέγγισε τον Bordier και τον παρακάλεσε να του δώσει κάποιο από το δηλητήριο για τη 15χρονη κόρη του που νοσούσε από καρκίνο στο πάγκρεας. Ο καθηγητής δεν αρνήθηκε την πρόκληση, αντιθέτως έφτιαξε την πρώτη φόρμουλα που προοριζόταν για άνθρωπο και τα αποτελέσματα ήταν τουλάχιστον θριαμβευτικά! Φυσικό επόμενο ήταν η Labiofam να προσεγγίσει με τη σειρά της τον Bordier, να ξεκινήσει μια σειρά πειραμάτων και ελέγχων, ώστε να αποδειχθεί η ασφάλεια του δηλητηρίου και, καθώς οι έλεγχοι ήταν πολλά υποσχόμενοι, η εταιρεία αποφάσισε να το διαθέσει στην αγορά. Και καθώς οι αρχές υγείας της χώρας δεν επέτρεπαν την έγκριση προς πώληση τόσο άμεσα, η εταιρεία το διέθετε από το 2003 δωρεάν σε οποιονδήποτε δήλωνε εγγράφως ότι επιθυμούσε να το λάβει.

Όλο αυτό το εγχείρημα είναι αυτονόητο ότι απαιτούσε πολλούς σκορπιούς, προκειμένου να εξασφαλισθεί η παραγωγή. Οι συνθήκες όπου φυλάσσονται είναι ειδικές. Ο χώρος κλιματίζεται και βρίσκεται σταθερά στους 22οC, κάθε σκορπιός έχει τον αποκλειστικό του αριθμό και σημειώνεται στο αρχείο η περιοχή όπου εντοπίστηκε και η ημερομηνία. Από την εισαγωγή θα περάσουν περίπου 40 ημέρες ώς τη χρησιμοποίηση του σκορπιού, αρκετές μέρες ώστε να γεννήσουν κάποιοι από αυτούς ή να νοσήσουν άλλοι.

Για τη συλλογή του δηλητηρίου (ή άρμεγμα όπως συνηθίζουν να λένε) χρειάζεται μια πολύ συγκεκριμένη τεχνική στην οποία εφαρμόζεται ηλεκτροσόκ. Τότε αφήνονται 6-12 μικροσταγόνες γαλακτώδους υφής και χρώματος. Ο κάθε σκορπιός «αρμέγεται» μία φορά τον μήνα επί δύο χρόνια, ενώ υπολογίζεται ότι ζει γύρω στα 10. Μετά απελευθερώνεται στο φυσικό περιβάλλον, προκειμένου να συνεχίσει ο πολλαπλασιασμός του είδους.

Η είδηση για το δωρεάν σκεύασμα ταξίδευσε πολύ γρήγορα. Πλήθος ασθενών συνέρρεε στη Labiofam, η οποία ποτέ δεν έδιωξε κάποιον που φαινόταν να έχει εναποθέσει τις ελπίδες του στον μπλε σκορπιό. Δημοσιογράφοι από διάφορα μέρη του πλανήτη κατέφθαναν στην Κούβα για να κάνουν ρεπορτάζ και τα νέα διαδίδονταν τάχιστα! Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγοι οι οργανισμοί υγείας και άλλοι φορείς που φαίνονται διστακτικοί, ακόμη και καχύποπτοι, απέναντι σε αυτό το μέσο θεραπείας, το οποίο ωστόσο ήδη δημιουργεί ανάγκες για περισσότερους μπλε σκορπιούς.

Στη Labiofam άνοιξε τελικά ο δρόμος της ομοιοπαθητικής και το Vidatox είναι πλέον πραγματικότητα. Αυτό το πολύ αραιωμένο σκεύασμα βγήκε σε μαζική παραγωγή. Το μπουκάλι των 30 ml είναι διαθέσιμο στα φαρμακεία της χώρας σε τιμή 220 δολαρίων για του ξένους και 4 λεπτών για τους Κουβανούς.

Φυσικά αναλύσεις που έγιναν στο δηλητήριο αυτό κατέδειξαν την ύπαρξη 5 πρωτεϊνών με γνωστές αντικαρκινικές ιδιότητες. Αυτές θα χρησιμοποιηθούν ως η βάση για την ύπαρξη συνθετικών και άλλων φαρμάκων στο μέλλον. Μία από αυτές, ένα πεπτίδιο γνωστό ως χλωροτοξίνη, μπορεί να εντοπισθεί και σε άλλα είδη σκορπιών και, αν κάποτε κλωνοποιηθεί, θα αφεθούν οι σκορπιοί στην ησυχία τους!

Παρ’ όλο που όλες αυτές οι παραπάνω ανακαλύψεις έχουν μεγάλο επιστημονικό και ιατρικό ενδιαφέρον και πέρα από κάθε ελπίδα που γεννάται για την αντιμετώπιση της νόσου, προκύπτουν πολλά ηθικά θέματα και θέματα νομικού ενδιαφέροντος. Αρχικά αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιες μόνο χώρες έχουν αδειοδοτηθεί να εισάγουν το φάρμακο νόμιμα, ενώ αναμένεται η λίστα των χωρών αυτών να μεγαλώσει άμεσα. Πέρα από αυτό, όμως, η εξάπλωση της είδησης, η ενδεχόμενη παραπληροφόρηση και η δραστηριότητα παράνομων κυκλωμάτων διευκολύνουν την άνθιση παραεμπορίου που εκμεταλλεύεται ενδεχομένως τον ανθρώπινο πόνο και την αγωνία.

Παράλληλα από διάφορες χώρες της Ευρώπης, όπως είναι η Ελλάδα και η Γερμανία, βρίσκονται μεσάζοντες, άτομα που διατίθενται να κάνουν το ταξίδι ως την Κούβα ώστε να προμηθεύσουν ασθενείς με το πολύτιμο σκεύασμα. Την ίδια ώρα στο διαδίκτυο πολυάριθμες ιστοσελίδες προσφέρονται να αποστείλουν το πόσιμο φάρμακο (αναφερόμενο ως escozul, escoazul ή υπό την εμπορική ονομασία Escozine) οπουδήποτε στον πλανήτη. Κάποιες φαίνονται αξιόπιστες, άλλες προβάλλουν την κατ’ αποκλειστικότητα συνεργασία τους με την οικογένεια του Bordier, ενώ άλλα ζητούν οι ενδιαφερόμενοι να αποστείλουν αντίγραφα των ιατρικών τους εξετάσεων, προκειμένου η θεραπεία να είναι εξατομικευμένη και πιο επιτυχής.

Οι γιατροί στο νησί φαίνονται διστακτικοί και πολύ προσεκτικοί στις εκτιμήσεις τους. Στην ανάλογη ερώτηση αποφεύγουν να απαντήσουν. Όταν η Κούβα τη δεκαετία του ’90 έχασε τα έσοδα που είχε από τη Ρωσία, η κυβέρνηση του Φιντέλ Κάστρο αποφάσισε να επενδύσει στη βιοτεχνολογία ως ένας πολλά υποσχόμενος τομέας οικονομικής, και όχι μόνο, ανάπτυξης. Το στοίχημα κερδήθηκε. Oι Κουβανοί επιστήμονες ανακάλυψαν το πρώτο εμβόλιο με συνθετικό αντιγόνο για τον Haemophilus influenzae τύπου B και οι έρευνες και οι επιτυχίες δεν σταματούν εδώ, αλλά σημειώνονται πρόοδοι στον τομέα της ογκολογίας, της ανοσολογίας, των μολυσματικών ασθενειών και του καρδιαγγειακού συστήματος.

Είναι πολύ ελπιδοφόρο να γνωρίζουμε ότι η θεραπεία σε κάθε είδους ασθένεια βρίσκεται στην ίδια τη φύση. Παράλληλα οφείλουμε να ενημερωνόμαστε και να έχουμε πάντοτε ως γνώμονα στις επιλογές μας τη λογική, ώστε να αποφεύγουμε κινδύνους που ελλοχεύουν. Σε κάθε περίπτωση αρκεί να καταγράψουμε το φαινόμενο, να θαυμάσουμε το ελάχιστο αυτό πλασματάκι της φύσης και τον μικρό Leandro Gonzáles, που πλέον η ζωή του δεν φαίνεται να είναι ένας δύσκολος καθημερινός αγώνας…