Φως στο μυστήριο γύρω από το μικροσκοπικό ανθρώπινο είδος «Χόμπιτ» που ζούσε σε ένα απομονωμένο νησί της Ινδονησίας πριν από χιλιάδες χρόνια, έρχονται να ρίξουν οι επιστήμονες.
Πρόκειται για τον «Άνθρωπο του Φλόρες» ή αλλιώς Homo floresiensis, ίχνη του οποίου ανακαλύφθηκαν το 2003. Ωστόσο γρήγορα του δόθηκε η ονομασία «Χόμπιτ» από τα γνωστά πλάσματα του κόσμου του Τόλκιν. Ο λόγος γι’ αυτό ήταν φυσικά το μέγεθος των πλασμάτων, καθώς δεν μεγάλωναν περισσότερο απ’ όσο ένα παιδί 3 χρονών, ενώ το βάρος τους κυμαίνονταν στα 25 κιλά.
Κόκκαλα των «Χόμπιτ» είχαν βρεθεί σε μια σπηλιά, και από τότε οι επιστήμονες προβληματίζονταν για το μέγεθος του εγκεφάλου τους. Έπρεπε να περάσει πάνω από μια δεκαετία ώστε να δοθεί απάντηση στο ερώτημα.
Ερευνητές, με επικεφαλής τον Γιουσούκε Καϊφού του Εθνικού Μουσείου Φύσης και Επιστήμης του Τόκιο, έκαναν νέες απεικονιστικές μελέτες με τομογράφο, στις οποίες διαπίστωσαν ότι ο εγκέφαλος των «Χόμπιτ» ήταν ελαφρώς μεγαλύτερος σε όγκο από τις έως τώρα εκτιμήσεις, φθάνοντας τα 426 κυβικά εκατοστά, δηλαδή περίπου όσο του χιμπατζή.
Οι ιάπωνες επιστήμονες θεωρούν ότι το μέγεθος αυτό είναι αρκετά μεγάλο για να δικαιολογήσει την υπόθεση του νησιωτικού νανισμού, με δεδομένο ότι ο σύγχρονος άνθρωπος, Homo sapiens, έχει μεν σχεδόν τριπλάσιο εγκέφαλο, 1.300 κυβ. εκατοστά, αλλά και σχεδόν διπλάσιο ύψος από ό,τι το μυστηριώδες είδος του νησιού Φλόρες.
Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες διαμορφώσει κυρίως δύο ανταγωνιστικές υποθέσεις για τα πλάσματα που ζούσαν στο νησί πριν από 90.000 έως 13.000 χρόνια.
Η μία είναι ότι πρόκειται για ένα παρακλάδι ενός προγόνου του ανθρώπου, του «Όρθιου Ανθρώπου» (Homo erectus), ο οποίος προηγήθηκε του Homo sapiens και έφθασε με κάποιο τρόπο από την ανατολική Ασία στο νησί της Ινδονησίας πριν από περίπου 800.000 χρόνια. Ενώ αρχικά ο εγκέφαλός του εκτιμάται ότι είχε όγκο περίπου 860 κυβικά εκατοστών, σταδιακά συρρικνώθηκε σε διαστάσεις νάνου, κάτι που έχει διαπιστωθεί και σε διάφορα ζώα, όταν απομονώνονται σε κάποιο νησί (π.χ. νάνοι-ελέφαντες).
Η δεύτερη υπόθεση είναι ότι οι «Χόμπιτ» εξελίχτηκαν από κάποιον ακόμα πιο πρωτόγονο πιθηκοειδή πρόγονο του ανθρώπου, όπως ο Homo Habilis ή ένας Αυστραλοπίθηκος όπως η «Λούσι», που εξ αρχής είχαν μικρότερο εγκέφαλο και επίσης κατάφεραν από την Αφρική να μεταναστεύσουν έως τη νήσο Φλόρες.
Υπάρχει και μια τρίτη λιγότερο πιθανή θεωρία, ότι οι «Χόμπιτ» αποτελούν πιο σύγχρονο παρακλάδι του Homo sapiens, που δεν αναπτύχθηκαν κανονικά λόγω κάποιας νευρολογικής ασθένειας.
Η πρώτη υπόθεση του νησιωτικού νανισμού είχε χάσει έδαφος τελευταία, επειδή πολλοί επιστήμονες θεωρούσαν ότι ο εγκέφαλος του «Χόμπιτ» ήταν μικρότερος, γύρω στα 400 κυβικά εκατοστά, όγκος που εθεωρείτο πολύ μικρός για να έχει προέλθει από τη συρρίκνωση του εγκεφάλου του Homo erectus. Όμως η νέα μεγαλύτερη εκτίμηση (426 κυβικά εκατοστά) έρχεται να καταστήσει πιο εύλογη τη θεωρία του σταδιακού νανισμού λόγω της νησιωτικής απομόνωσης.
«Η μελέτη μας δεν αποδεικνύει ότι ο erectus είναι ο πρόγονος του floresiensis. Όμως δείξαμε ότι αυτό είναι δυνατό και καταρρίψαμε το αντεπιχείρημα πολλών ανθρώπων ότι ο εγκέφαλος του floresiensis είναι πολύ μικρός».
Άλλοι διακεκριμένοι παλαιοανθρωπολόγοι, όπως ο καθηγητής Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, εμφανίζονται πάντως πιο επιφυλακτικοί και δεν αποκλείουν ακόμα τη δεύτερη υπόθεση, δηλαδή την πιθανότητα ο «Χόμπιτ» να προέρχεται από έναν άγνωστο έως σήμερα πιθηκοειδή πρόγονο του ανθρώπου με μικρό εγκέφαλο, ο οποίος από την Αφρική έφθασε έως την Ινδονησία.
Το κρανίο ενός «Χόμπιτ» συγκριτικά με ένα ανθρώπινο.
