Στο κρισιμότερο σημείο από την έναρξή του φαίνεται πως βρίσκεται ο διάλογος Βελιγραδίου – Πρίστινας, που διεξάγεται υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σύσσωμη την πολιτική ηγεσία της Σερβίας να μεταβαίνει, σήμερα, στις Βρυξέλλες για συνομιλίες με την ύπατη εκπρόσωπο της Ένωσης για την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια, Κάθριν Άστον. Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ εμφανίζονται ως οπισθοφυλακή, που ενδέχεται να αναλάβει – ακόμα και στρατιωτική – δράση, για να «ξεκαθαρίσει» η κατάσταση στο Βόρειο Κόσοβο, αν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις.

Όπως αναφέρεται σε επίσημη ανακοίνωση, ο πρόεδρος της Σερβίας, Τόμισλαβ Νίκολιτς, ο πρωθυπουργός Ίβιτσα Ντάτσις και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Αλεξάνταρ Βούτσιτς θα προσπαθήσουν να πείσουν την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας για την αναγκαιότητα να αποκτήσουν τα συλλογικά όργανα των Σέρβων του Κοσόβου εκτελεστικές αρμοδιότητες.

Το επίμαχο ζήτημα, που αφορά το επίπεδο εξουσίας των σερβικών θεσμών στο βόρειο Κόσοβο, αποτελεί τροχοπέδη για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας.

Η σερβική πλευρά δεν είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει στο βασικό της αίτημα για θεσμική κατοχύρωση αρμοδιοτήτων εκτελεστικής εξουσίας στην εθνοσυνέλευση των Σέρβων του Κοσόβου που θα αντικαταστήσει την ένωση σερβικών δήμων.

«Δεν θα υποχωρήσουμε στο θέμα των θεσμών ακόμη κι αν το τίμημα είναι να μην λάβουμε από την Ε.Ε. ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων», δήλωσε κατηγορηματικά ο πρωθυπουργός της Σερβίας Ίβιτσα Ντάτσιτς.

Το Βελιγράδι θεωρεί ζήτημα επιβίωσης για τους Σέρβους του Κοσόβου το δικαίωμά τους να αποφασίσουν μόνοι τους για όλα τα θέματα που τους αφορούν. Παράλληλα, υποστηρίζει ότι, στην πορεία των διαπραγματεύσεων μέχρι σήμερα, υποχωρήσεις γίνονται μόνο από τη σερβική πλευρά, γεγονός που καθιστά – αν μη τι άλλο – ανισότιμο τον διάλογο.

Η Πρίστινα, όχι μόνο δεν συμμερίζεται τις απόψεις του Βελιγραδίου, αλλά θεωρεί μεγάλη υποχώρηση το γεγονός ότι αποδέχεται τη σύσταση σερβικών θεσμικών οργάνων στο Κόσοβο.

Για την Πρίστινα, το συλλογικό όργανο που θα εκπροσωπεί τον σερβικό πληθυσμό θα πρέπει να έχει αρμοδιότητες πολιτιστικού χαρακτήρα και ενδεχομένως συμβουλευτικό ή παρεμβατικό ρόλο, χωρίς να ασχολείται με θέματα που αφορούν την κεντρική κυβέρνηση (οικονομία, παιδεία, υγεία, ασφάλεια).

Η παραπάνω θέση βασίζεται στο γεγονός ότι, με το σχέδιο Αχτισάαρι αλλά και το σύνταγμα του Κοσόβου κατοχυρώνεται η συμμετοχή εκπροσώπων του σερβικού πληθυσμού στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση.

Η στάση αυτή υποστηρίζεται από τον διεθνή παράγοντα και κυρίως τις ΗΠΑ που απορρίπτουν κατηγορηματικά κάθε συζήτηση για αναθεώρηση του σχεδίου Αχτισάρι.

«Για την Ουάσινγκτον δεν είναι αποδεκτή η ίδρυση μίας νέας Σερβικής Δημοκρατίας (RS) στο Κόσοβο», διεμήνυσε ο Αμερικανός πρέσβης των ΗΠΑ στο Βελιγράδι, Μάικλ Κίρμπι, υπαινισσόμενος την κατάσταση που επικρατεί στη Βοσνία.

Οι ΗΠΑ, διαβλέποντας το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούνται οι διαπραγματεύσεις Βελιγραδίου – Πρίστινας, επανέρχονται στο προσκήνιο διεκδικώντας καταλυτικό ρόλο.

Η τακτική που προτίθενται να εφαρμόζουν οι ΗΠΑ απέναντι στις σερβικές θέσεις για τη λειτουργία των παράλληλων θεσμών, θα είναι η ίδια που εφήρμοσαν στο παρελθόν, εκτιμούν πολιτικοί αναλυτές.

Ο Αμερικανός καθηγητής διεθνούς πολιτικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins Ντάνιελ Σέρβερ, μιλώντας στην εφημερίδα του Βελιγραδίου Novosti εκτιμά ότι, «η πολιτική των πιέσεων και των απειλών θα κυριαρχήσει στη συμπεριφορά της Ουάσιγκτον απέναντι στο Βελιγράδι και στο τέλος οι Σέρβοι, όπως και στο παρελθόν, δεν θα πάρουν τίποτα απ όσα διεκδικούν».

Οι αναλυτές, ως εκδήλωση των προθέσεων αυτών, «βλέπουν» την ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή. Η 525η Ταξιαρχία του στρατού των ΗΠΑ φτάνει σύντομα στο Κόσοβο και θα παραμείνει, όπως αναφέρει το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας, τουλάχιστον εννέα μήνες. Η Ταξιαρχία αυτή έπρεπε να μεταβεί στο Αφγανιστάν, αλλά η στρατιωτική ηγεσία των ΗΠΑ εκτίμησε ότι είναι πιο αναγκαία η παρουσία της στο Κόσοβο.

Η μονάδα αυτή είναι μάχιμη, ωστόσο ειδικεύεται στην απόκτηση και ανάλυση πληροφοριών που πιθανότατα να έχουν στρατιωτική αξία.

Σέρβοι αναλυτές εκτιμούν ότι η αποστολή της μονάδας αυτής στο Κόσοβο αποτελεί το προοίμιο κάποιας στρατιωτικής επιχείρησης για την επιβολή της κυριαρχίας της Πρίστινας στο βόρειο Κόσοβο.

Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται και στο γεγονός ότι πρόσφατα ενισχύθηκε και η γερμανική μονάδα τεθωρακισμένων στο Κόσοβο, με άρματα που χρησιμοποιούνται για την απομάκρυνση οδοφραγμάτων.

Στο ζήτημα του Κοσόβου, λοιπόν, παρατηρείται έντονη κινητικότητα και κατά γενική εκτίμηση η μορφή των εξελίξεων θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα του διαλόγου Βελιγραδίου – Πρίστινας που διεξάγεται υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν αποδειχθεί, πάντως, πως η Ε.Ε. δεν μπορεί να δώσει λύση, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει δυναμική παρέμβαση των ΗΠΑ.