Εδώ και τέσσερις δεκαετίες, η ένοπλη οργάνωση ΕΤΑ έχει διεξάγει μια αιματοβαμμένη εκστρατεία για την ανεξαρτησία των εφτά περιοχών της βόρειας Ισπανίας και της νοτιοδυτικής Γαλλίας που οι βάσκοι αυτονομιστές διεκδικούν ως δικές τους.
Στις 4 Σεπτεμβρίου 2010, η ΕΤΑ ανακοίνωσε την πρόθεσή της να σταματήσει τα τρομοκρατικά χτυπήματα, ενώ τον Ιανουάριο του 2011 δήλωσε τη μόνιμη κατάπαυση του πυρός. Η ΕΤΑ είχε βέβαια και στο παρελθόν διακηρύξει τουλάχιστον δύο φορές την αναστολή της δράσης της, κάτι που φυσικά δεν συνέβη ποτέ.
Η Euskadi Ta Azkatasuna, το όνομα της οποίας σημαίνει Βασκική Πατρίδα και Ελευθερία, αναδύθηκε στη δεκαετία του ’60 μέσα από το φοιτητικό κίνημα και ιδιαίτερα από την αντίσταση των σπουδαστών στη δικτατορία του στρατηγού Φράνκο.
Στα χρόνια του Φράνκο, η βασκική γλώσσα ήταν απαγορευμένη, η χαρακτηριστική κουλτούρα τους καταπιεσμένη, ενώ οι βάσκοι διανοούμενοι είχαν υποστεί διωγμούς, φυλάκιση και βασανιστήρια για τα πολιτικά και πολιτισμικά τους πιστεύω.
Όσο για τις βασκικές περιοχές, αυτές αποτέλεσαν τον μεγαλύτερο μοχλό αντίστασης στην καταπίεση της φρανκικής δικτατορίας. Ο θάνατός του βέβαια το 1975 θα τα άλλαζε όλα, με τη μετάβαση στη δημοκρατία να φέρνει τη βασκική περιοχή των δύο εκατομμυρίων ανθρώπων κάτω από ισπανική ηγεμονία.
Παρά το γεγονός βέβαια ότι το βασκικό κράτος της Ισπανίας απολαμβάνει σήμερα τη μεγαλύτερη δυνατή αυτονομία, με δικό του κοινοβούλιο, φορολογικό σύστημα και αστυνομική δύναμη, η ΕΤΑ και οι σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές της συνεχίζουν να πιέζουν για πλήρη ανεξαρτησία.
Η βίαιη τρομοκρατική δράση της ΕΤΑ έχει οδηγήσει σε περισσότερους από 820 θανάτους στα τελευταία 40 χρόνια, με εξέχουσα θέση στα χτυπήματα να έχουν τα μέλη της ισπανικής αστυνομίας, καθώς και βάσκοι ή ισπανοί πολιτικοί που αντιτίθενται στις αυτονομιστικές βλέψεις της οργάνωσης.
Παρόλα αυτά, στα τελευταία χρόνια η δράση της ομάδας έχει περιοριστεί καθοριστικά, με σποραδικά τρομοκρατικά χτυπήματα, καθώς η πολιτική πίεση και η αποτελεσματικότητα της ισπανικής αντιτρομοκρατικής έχει συμπιέσει τη δραστηριότητα της ΕΤΑ…
Η δράση της ΕΤΑ και η απάντηση των Αρχών
Οι μέρες στα τέλη του ’70, όταν η ΕΤΑ «καθάριζε» 100 ανθρώπους τον χρόνο, με την Ισπανία να προσπαθεί να συνέρθει από τη μακρά δικτατορία και να ετοιμάζεται για τη μετάβαση στη δημοκρατία, έχουν περάσει πλέον ανεπιστρεπτί.
Μετά τη δολοφονία τριών ανθρώπων το 2003, η ΕΤΑ περιόρισε τη δολοφονική της δράση μέχρι τα τέλη του 2006. Το δίκτυο της βασκικής τρομοκρατίας έχει επεκταθεί σήμερα στη Γαλλία, με μια δεξαμενή μερικών εκατοντάδων νέων στρατολογημένων μελών να βρίσκονται διασκορπισμένοι κατά μήκος των συνόρων του βασκικού κράτους, σε Ισπανία και Γαλλία, έτοιμοι να εμπλακούν σε φονικές αποστολές.
Οι γαλλικές και ισπανικές Αρχές έχουν καταφέρει να περιορίσουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα της ΕΤΑ, με το ισπανικό πολιτικό σύστημα και τη δικαστική εξουσία να έχουν απαγορεύσει τη λειτουργία της πολιτικής πτέρυγας της οργάνωσης, που είχε μοναδικό στόχο τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους για τους Βάσκους.
Η λογική για την απαγόρευση του πολιτικού φορέα της ΕΤΑ, ο οποίος έχει λειτουργήσει κατά την τελευταία δεκαετία κάτω από διαφορετικά ονόματα (Herri Batasuna, Euskal Herritarrok, Batasuna), είναι οι αδιαμφισβήτητες σχέσεις του με τον ένοπλο βραχίονα της οργάνωσης: βγάζοντας εκτός νόμου το πολιτικό σκέλος, οι Αρχές έλπιζαν ότι θα περιορίζονταν τα κεφάλαια και η υποστήριξη στο στρατιωτικό σκέλος, αποτρέποντάς το παράλληλα από το να κερδίσει πολιτική αντιπροσώπευση.
Επιπλέον, η συντονισμένη δράση της ισπανικής και της γαλλικής αστυνομίας έχει καταφέρει μια σειρά από καίρια χτυπήματα στην ΕΤΑ: τον Νοέμβριο του 2006 συλλαμβάνεται ο στρατιωτικός ηγέτης της οργάνωσης, Garikoitz Aspiazu Rubina, που ακολούθησε τη σύλληψη του πολιτικού ηγέτη της ΕΤΑ, Javier Lopez Pena, έξι μήνες νωρίτερα. Και οι δύο βαρύγδουπες συλλήψεις έλαβαν χώρα στη Γαλλία, η οποία χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια ως βάση της ΕΤΑ.
Έκτοτε, μια σειρά από υψηλόβαθμα επιχειρησιακά στελέχη της οργάνωσης θα συλληφθούν σε Ισπανία και Γαλλία, δίνοντας την εντύπωση ότι η αστυνομία έχει κατατροπώσει την ΕΤΑ. Όσο για το έρεισμά της στους Βάσκους, φαίνεται ότι έχει συρρικνωθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια.
Κι αυτό γιατί οι μετριοπαθείς βάσκοι εθνικιστές αντιτίθενται στην τρομοκρατική δράση, την ώρα που η ΕΤΑ χάνει όλη την υποστήριξη που είχε στη βασκική κοινωνία. Τον Μάιο του 2009, τα κόμματα των εξτρεμιστών αυτονομιστών αποκλείστηκαν από την εκλογική διαδικασία στο βασκικό κράτος, με το κόμμα των Βάσκων Εθνικιστών να αποτυγχάνει για πρώτη φορά εδώ και 30 χρόνια να λάβει την πλειοψηφία, παραχωρώντας την κυβέρνηση στο σοσιαλιστικό κόμμα Patxi Lopez. Κοσμοϊστορικά γεγονότα πράγματι…
Αλλαγή πλεύσης
Ήταν Ιούλιος του 1997 όταν η ΕΤΑ απήγαγε τον 29χρονο τοπικό σύμβουλο του κυβερνώντος κόμματος στη βασκική περιοχή, Miguel Angel Blanco, κίνηση που έμελλε να αλλάξει άρδην το κλίμα της κοινής γνώμης.
Η αυτονομιστική οργάνωση ζήτησε ως αντάλλαγμα για τον Blanco την άμεση απελευθέρωση των 460 φυλακισμένων μελών της, που κρατούνταν σε ισπανικές φυλακές, και την επιστροφή τους στο βασκικό κράτος. Η απαίτηση δεν έγινε δεκτή και ο Blanco θα βρεθεί λίγο αργότερα πυροβολημένος δύο φορές στο κεφάλι: θα πέθαινε στο νοσοκομείο 12 ώρες αργότερα.
Αποτροπιασμένοι από τον θάνατο του νεαρού Blanco, περισσότεροι από 6 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ισπανία θα κατακλύσουν τους δρόμους για τέσσερις ολόκληρες μέρες απαιτώντας το τέλος του κύκλου της βίας που έσπειρε η ΕΤΑ. Η μαζικότατη κινητοποίηση του κόσμου θα ανάγκαζε μάλιστα κάποια από τα μέλη της ΕΤΑ σε μια πρωτοφανή στα χρονικά της κίνηση: τη δημόσια καταδίκη της δολοφονίας. Την επόμενη χρονιά, η ΕΤΑ θα διακηρύξει την επ’ αόριστο κατάπαυση του πυρός…
Τον Δεκέμβριο του 1999 ωστόσο η αναστολή του ένοπλου αγώνα θα έπαιρνε επισήμως τέλος, μετά την άρνηση της ισπανικής κυβέρνησης να συζητήσει την πρόταση της ΕΤΑ για βασκική ανεξαρτησία. Η κυβέρνηση διατηρούσε ανέκαθεν τη θέση ότι δεν θα έμπαινε ποτέ σε διαδικασία διαπραγματεύσεων με την ένοπλη οργάνωση, παρά μόνο αν η ΕΤΑ αποκήρυσσε δημόσια τη βία.
Στις 11 Μαρτίου 2004 ωστόσο, μια σειρά από βομβιστικές επιθέσεις στη Μαδρίτη θα εισήγαγαν έναν νέο άγνωστο στην εξίσωση: αυτό που πιστευόταν ότι ήταν δουλειά της ΕΤΑ, σύντομα θα αποδοθεί σε ισλαμιστικές εξτρεμιστικές οργανώσεις.
Οι επιθέσεις της ΕΤΑ περιορίστηκαν μετά τα βομβιστικά χτυπήματα της Μαδρίτης, καθώς η αυτονομιστική οργάνωση έφτασε στη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι δεν θα πετύχαινε τους στόχους της μέσω της βίας. Η νέα κατάπαυση του πυρός που διακήρυξε το 2006, περιγράφοντάς τη ως «μόνιμη», δεν έμελλε ωστόσο να κρατήσει πολύ.
Η παγίδευση με εκρηκτικά ενός αυτοκινήτου στο αεροδρόμιο της Μαδρίτης τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς θα στερούσε τη ζωή σε δύο ανθρώπους. Ο κύκλος της βίας απείχε πολύ από το να κλείσει. Ο υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας, Alfredo Perez Rubalcaba, χαρακτήρισε τις ειρηνευτικές διαδικασίες με την ΕΤΑ «ξοφλημένες, εξανεμισμένες, τελειωμένες».
Τουλάχιστον 8 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από την ΕΤΑ έκτοτε…
Διαβάστε ακόμα για την τρομοκρατική οργάνωση Μπάαντερ-Μάινχοφ της Γερμανίας, τις Ερυθρές Ταξιαρχίες της Ιταλίας, καθώς και για τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό (ΙΡΑ) της Βόρειας Ιρλανδίας…
