Η σειρήνα του συναγερμού δεν έχει ακουστεί ακόμη όσο δυνατά θα έπρεπε. Αλλά αρμόδιοι και άμεσα ενδιαφερόμενοι συμφωνούν, ότι τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια τείνουν να εξελιχθούν στον μεγάλο ασθενή της γηραιάς ηπείρου.
Το πρόβλημα αποτυπώνεται ανάγλυφα στις διεθνείς κατατάξεις αξιολόγησης.
Στη λίστα της Σαγκάης, μία από τις εγκυρότερες μεθόδους αξιολόγησης των ιδρυμάτων της ανώτατης εκπαίδευσης, στην πρώτη εικοσάδα φιγουράρουν μόνο δύο πανεπιστήμια, αυτά του Κέμπριτζ και της Οξφόρδης.
Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, ανάλογη είναι η εικόνα και σε άλλες αξιολογήσεις, όπου ευρωπαϊκά πανεπιστήμια υπολείπονται σε επιδόσεις πανεπιστημίων αναδυόμενων οικονομιών της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.
Πολλά πανεπιστήμια στην Ευρώπη χρονολογούνται από την εποχή του Μεσαίωνα. Αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Τους λόγους της υστέρησης αναζητούν σε ξεχωριστές μελέτες τους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και η Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Εργοδοτικών Οργανώσεων (FedEE).
Το κοινό συμπέρασμα των ειδικών είναι, ότι τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια επιμένουν σε έναν ξεπερασμένο τρόπο διδασκαλίας και αδυνατούν να δώσουν τα κατάλληλα εφόδια στους φοιτητές τους για την αγορά εργασίας, αφού, η θεωρητική κατάρτιση σπάνια συνδυάζεται με την πρακτική εξάσκηση.
Αίθουσες με φοιτητές αναγκασμένους να παρακολουθούν τα μαθήματα καθισμένοι στο πάτωμα και σπασμένα παράθυρα, είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο στα γαλλικά πανεπιστήμια, ακόμη και στο περιώνυμο πανεπιστήμιο της Σορβόνης. «Δευτέρα, 9 πμ, στο μάθημα Συνταγματικού Δικαίου. Τα δάχτυλά μου έχουν παγώσει. Δεν είναι και πολύ διασκεδαστικό» έγραφε ένας φοιτητής στο Twitter.
Τα προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης στη Γαλλία επισημάνθηκαν, πρόσφατα, σε μία ανοικτή επιστολή που υπέγραψαν πολλοί καθηγητές, με αποδέκτη τον υπουργό Παιδείας.
Με την επιστολή, η οποία δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Λιμπερασιόν, οι υπογράφοντες καλούσαν την ηγεσία του υπουργείου να αποσύρει τη μεταρρύθμιση, με την οποία εισήχθη ένα αποκεντρωμένο σύστημα διοίκησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Στην Ισπανία, όπου τα πανεπιστήμια αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα λόγω της οικονομικής κρίσης, 50 πρυτάνεις υπέγραψαν κοινή ανακοίνωση, με την οποία προειδοποιούν για «ανεπανόρθωτη επιδείνωση» της κατάστασης των ακαδημαϊκών θεσμών, με αποτέλεσμα να απειλείται η ανάκαμψη της ισπανικής οικονομίας.
Την ισπανική ανησυχία συμμερίζεται και η Βρετανία. Σύμφωνα με βρετανική έρευνα, ο αριθμός των πτυχιούχων που αδυνατεί να βρει δουλειά αναλόγως των προσόντων τους αυξάνεται συνεχώς.
Η έρευνα του Ινστιτούτου Απασχόλησης του πανεπιστημίου του Γουόργουικ έδειξε, ότι ο αριθμός των πτυχιούχων οι οποίοι αδυνατούν να απασχοληθούν στον τομέα τους δύο χρόνια μετά την αποφοίτησή τους από το πανεπιστήμιο, έχει διπλασιαστεί και φτάνει στο 40% σε σχέση με μία δεκαετία πριν.
Το πρόβλημα δεν σχετίζεται, πάντως, μόνο με την οικονομική κρίση. Πολλοί ειδικοί επισημαίνουν ότι στους απόφοιτους των πανεπιστημίων λείπουν τα εφόδια και ο τρόπος σκέψης που απαιτεί η αγορά εργασίας. «Δεν λέω ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να μου βρει δουλειά. Πρέπει, όμως, να με προετοιμάσει για την έξοδό μου στην αγορά εργασίας», δηλώνει η 22χρονη σχεδιάστρια μόδας, Λούσι Νίκολς στον βρετανικό Τύπο. «Στην περίπτωσή μου δεν συνέβη κάτι τέτοιο» προσθέτει.
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση της 24χρονης Γαλλίδας, Εστέλ Μπορέλ. Το όνειρό της ήταν να σπουδάσει νομικά και το πραγματοποίησε στο πανεπιστήμιο της Βιέννης. Η εμπειρία της, όμως, σε μία δικηγορική εταιρία ήταν ένα πραγματικό σοκ. «Ήξερα πώς να χειριστώ μία υπόθεση στη θεωρία. Αλλά στην πράξη αποδείχθηκα αδιάβαστη. Όταν μου ζητήθηκε να τηλεφωνήσω σε έναν δικαστή, αντιλήφθηκα ότι δεν γνώριζα, καν, τη στοιχειώδη ορολογία για να κάνω ένα απλό τηλεφώνημα» αναφέρει.
Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό ανεργίας των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι εμφανώς χαμηλότερο από τον γενικό μέσο όρο της νεανικής ανεργίας, «τα πανεπιστήμια αδυνατούν να απαντήσουν στις νέες ανάγκες της οικονομίας» επισημαίνει ο Ντένις Άμποτ, εκπρόσωπος της επιτρόπου Εκπαίδευσης, Ανδρούλλας Βασιλείου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραδέχεται, ότι ένας από τους λόγους της υστέρησης των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων είναι η ελλιπής χρηματοδότησή τους.
Το σύνολο της δημόσιας και της ιδιωτικής δαπάνης για την ανώτατη εκπαίδευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση αγγίζει, μόλις, το 1,3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, όταν στις Ηνωμένες Πολιτείες φτάνει το 3,3%, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες. Σε απόλυτους αριθμούς, η Ευρώπη ξοδεύει 8.700 ευρώ για κάθε φοιτητή της τον χρόνο, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες η ετήσια κατά κεφαλήν δαπάνη φτάνει τα 36.500 ευρώ.
