Οι καλά ρυμοτομημένες πόλεις του πλανήτη δεν έχουν σχεδιαστεί με τη φιλοδοξία να τις θαυμάσει κάποιος από ψηλά, αν ωστόσο αυτό συμβεί, τότε δημιουργούν εκπληκτικά μοτίβα στο τοπίο, που δικαιώνονται μόνο από αέρος…
Οι πόλεις αυτές έχουν μάλιστα σχεδιαστεί και χτιστεί από το μηδέν, με γνώμονα τη βέλτιστη διαρρύθμιση του χώρου, τον περιορισμό του μποτιλιαρίσματος ή τη διευκόλυνση της πρόσβασης στο πράσινο.
Πηγή έμπνευσης για τη γέννησή τους λογής αιτίες, από συμβιβασμό μεταξύ γειτονικών πόλεων και εργατικούς οικισμούς δίπλα σε πυρηνικά εργοστάσια μέχρι και ουτοπικές πόλεις που σχεδιάστηκαν από την αρχή ως θεραπεία στην «αστική ασθένεια» που προκαλούν τα συνήθη πολεοδομικά συγκροτήματα.
Ας δούμε μερικά εμφατικά παραδείγματα…
Μπραζίλια – Βραζιλία
Η πρωτεύουσα της Βραζιλίας χτίστηκε από το μηδέν μέσα σε 41 μήνες και άνοιξε τις πύλες της στους κατοίκους τον Απρίλιο του 1960. Σήμερα μετρά πληθυσμό 4 εκατομμυρίων και είναι από τις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου που χτίστηκαν μετά το 1900…
Καμπέρα – Αυστραλία
Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι δύο μεγαλύτερες πόλεις της Αυστραλίας, το Σίδνεϊ και η Μελβούρνη, ανταγωνίζονταν λυσσαλέα για το ποια θα γινόταν η πρωτεύουσα της χώρας. Ο συμβιβασμός που προέκυψε ήταν η δημιουργία μιας ολοκαίνουριας πόλης μεταξύ των δύο και το 1908 επιλέγει η Καμπέρα ως το εργοτάξιο του φιλόδοξου σχεδίου. Δημόσιος διαγωνισμός για τον σχεδιασμό της νέας πόλης έβγαζε νικητή τον αμερικανό αρχιτέκτονα Walter Burley Griffin (1912). Σήμερα η Καμπέρα φιλοξενεί πάνω από 350.000 κατοίκους…
Palmanova – Ιταλία
Το οχυρό αυτό είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα ρυμοτομημένου οικισμού της Αναγέννησης. Χτίστηκε το 1593 και βρίσκεται στη βορειοανατολική γωνιά της Ιταλίας, στα σύνορα με τη Σλοβενία. Σχεδιασμένο να λειτουργεί ως εντελώς αυτάρκης ουτοπική κοινότητα, θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο αναχώματος στην οθωμανική απειλή. Δυστυχώς, κανείς δεν ήθελε να μετακομίσει εκεί, γι’ αυτό και χρησιμοποιήθηκε ως τόπος κατοικίας πρώην καταδίκων. Σήμερα είναι εθνικό μνημείο της Ιταλίας και φιλοξενεί 5.000 ανθρώπους…
Ελ Σαλβαδόρ – Χιλή
Η μικρή πόλη είναι χτισμένη κυριολεκτικά στο μέσο του πουθενά. Μετά την ανακάλυψη τεράστιας φλέβας χαλκού το 1954, η Anaconda Mining Company έπρεπε να κατασκευάσει έναν αυτάρκη οικισμό για τους εργάτες του ορυχείου. Η κατασκευή του Ελ Σαλβαδόρ ολοκληρώθηκε το 1959, την ίδια χρονιά που εγκαινιάστηκαν και τα ορυχεία χαλκού, και φιλοξενούσε στην ακμή της 24.000 ανθρώπους. Σήμερα έχει 7.000 κατοίκους και παραμένει σπίτι των εργατών του ορυχείου…
La Plata – Αργεντινή
Το 1880, το Μπουένος Άιρες γινόταν η πρωτεύουσα της χώρας, αφήνοντας το διαμέρισμα του Μπουένος Άιρες ορφανό από πρωτεύουσα. Ο κυβερνήτης της επαρχίας αποφάσισε να χτίσει μια νέα πόλη και το 1882 η La Plata εγκαινιαζόταν με πολεοδομικό σχεδιασμό τελείως προοδευτικό για την εποχή: κάθε 6 οικοδομικά τετράγωνα υπήρχε πάρκο, ενώ το 1884 η πόλη γινόταν η πρώτη της Λατινικής Αμερικής που αποκτούσε φωτισμό στους δρόμους. Το ’52 μετονομάστηκε σε πόλη της Εβίτα Περόν, τρία χρόνια αργότερα ωστόσο θα ξαναγυρνούσε στο La Plata. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σήμερα σε 700.000 κατοίκους…
Ουάσιγκτον – ΗΠΑ
Το 1791, και αφού υπήρξε συμφωνία για την τοποθεσία της νέας πρωτεύουσας του κράτους, ο Τζορτζ Ουάσιγκτον θα ανέθετε στον αρχιτέκτονα Pierre Charles L’Enfant να σχεδιάσει την πόλη. Ο τελικός σχεδιασμός ολοκληρώθηκε από τον Andrew Ellicot και το 1800 η κυβέρνηση θα μετακόμιζε μια και καλή στην Ουάσιγκτον…
Τζαϊπούρ – Ινδία
Η Τζαϊπούρ βασίζεται στις αρχές του Vastu Shastra, της αρχαίας ινδικής αρχιτεκτονικής επιστήμης. Προορισμένη να καταστεί η νέα πρωτεύουσα της επαρχίας Rajasthan, χτίστηκε σε μόλις 4 χρόνια, ξεκινώντας την κατασκευή της το 1727, ενώ ο σχεδιασμός της ήταν ιδιαίτερα προοδευτικός για την εποχή. Το 1853, ολόκληρη η πόλη θα βαφόταν ροζ, για να υποδεχθεί τον πρίγκιπα της Ουαλίας, χρώμα που παραμένει ακόμα και σήμερα στις λεωφόρους της πόλης. Η Τζαϊπούρ εκτείνεται πλέον και εκτός τειχών και είναι σπίτι για 3 εκατομμύρια Ινδούς…
Αδελαΐδα – Αυστραλία
Όταν έχεις άπλετο χώρο στη διάθεσή σου, είναι πειρασμός να χτίζεις πόλεις εργαστηρίου. Τρία λοιπόν από τα μεγαλύτερα αστικά συγκροτήματα της Αυστραλίας σχεδιάστηκαν στο χαρτί και χτίστηκαν από το μηδέν: Μελβούρνη, Καμπέρα και Αδελαΐδα. Όταν η Νότια Αυστραλία έγινε επίσημη βρετανική αποικία το 1836, ο κυβερνήτης αποφάσισε να χτίσει μια ολοκαίνουρια πρωτεύουσα, που θα ικανοποιούσε τις ανάγκες του σύγχρονου σχεδιασμού. Η καινοτόμα πόλη θα εκτεινόταν βέβαια και πλέον του αρχικού της πολεοδομικού σχεδιασμού και θα γινόταν η πέμπτη μεγαλύτερη της Αυστραλίας, με πληθυσμό 1,2 εκατομμύρια κατοίκους σήμερα…
Belo Horizonte – Βραζιλία
Όπως και πολλές από τις νεοσύστατες πόλεις της λίστας, η Belo Horizonte προοριζόταν να γίνει πρωτεύουσα της επαρχίας Minas Gerais, αντικαθιστώντας την Ouro Preto. Η πόλη κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1890 στα πρότυπα της Ουάσιγκτον και σήμερα είναι η τρίτη μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή της χώρας, με πληθυσμό 2,5 εκατομμυρίων…
Έπειτα από αυτά, ας απολαύσουμε και το απόλυτο χάος: Αθήνα!
