Όσο κι αν η τιμή και το κύρος που εκπορεύονται από τη βράβευση κάποιου με το βαρύτιμο Βραβείο Νόμπελ είναι από μόνα τους ανεκτίμητα, το χρηματικό έπαθλο δεν αφήνει ωστόσο κανέναν ασυγκίνητο…

Γι’ αυτό και προστίθεται άλλωστε ο χρηματικός παράγοντας στην ούτως ή άλλως σπουδαία βράβευση.

Οι οικονομικές απολαβές που συνοδεύουν το Νόμπελ κυμαίνονται γύρω στο ένα εκατομμύριο δολάρια (1,4 εκατ. δολάρια το 2009, για παράδειγμα), με μικρές αυξομειώσεις κάθε χρόνο.

Πόσο μακριά όμως μπορεί να φτάσει τον βραβευθέντα το ποσό αυτό;

Τι σημαίνουν τα 10 εκατομμύρια κρόνορ;

Όταν η αυστριακή Elfriede Jelinek κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2004, μια τηλεοπτική ρεπόρτερ τη ρώτησε τι σήμαινε το βραβείο γι’ αυτή. Η Jelinek κοντοστάθηκε, σκέφτηκε καλύτερα την ερώτηση και τελικά αποφάνθηκε: «μα οικονομική ανεξαρτησία φυσικά»!

Ο τυπικός βραβευθέντας του Νόμπελ δεν είναι βέβαια άνεργος ούτε άγνωστος: είναι συνήθως διακεκριμένος καθηγητής ή επιστήμονας σε κάποιο αξιοσέβαστο πανεπιστήμιο του κόσμου. Αυτό φυσικά δεν συνεπάγεται ότι είναι πλούσιος.

Γι’ αυτό και το μεγαλύτερο πλήθος των βραβευθέντων ξοδεύουν το παχυλό ποσό σε καθημερινά και τετριμμένα πράγματα: να πληρώσουν την υποθήκη του σπιτιού τους, να ξοφλήσουν δάνεια, να πάρουν αυτοκίνητο και να αποθηκεύσουν τα υπόλοιπα για τις δύσκολες στιγμές.

Ο Wolfgang Ketterle του πανεπιστημίου MIT, ένας εκ των τριών επιστημόνων που κέρδισε το Νόμπελ Φυσικής του 2001, χρησιμοποίησε τα χρήματα για να αγοράσει σπίτι για την οικογένειά του και να πληρώσει για τις σπουδές των παιδιών του.

Άλλοι, όπως ο επίσης καθηγητής του MIT, Franco Modigliani, που κέρδισε το Νόμπελ Οικονομίας το 1985, αφήνονται σε μερικές «παρασπονδίες»: ο Modigliani αγόρασε ένα ιστιοφόρο.

Ας δούμε λοιπόν τι έκαναν κι άλλοι βραβευθέντες με το χρηματικό έπαθλο της απονομής τους…

Phillip Sharp

Ο Phillip Sharp, διακεκριμένος καθηγητής μοριακής βιολογίας στο MIT και ερευνητής του καρκίνου, είναι πλούσιος, σε σύγκριση με τους περισσότερους ακαδημαϊκούς συναδέλφους του. Ως ιδρυτής των εταιριών βιοτεχνολογίας Biogen Idec, Alnylam Pharmaceuticals και Magen Biosciences Inc., κατάφερε να βγάλει εκατομμύρια δολάρια. Όταν ωστόσο παρέλαβε το Βραβείο Νόμπελ στην Ιατρική το 1993 για τις ανακαλύψεις του, δεν ήταν πλούσιος. Χρησιμοποίησε το χρηματικό του έπαθλο (το οποίο και μοιράστηκε με τον βρετανό επιστήμονα Richard Roberts – ο οποίος με το δικό του μισό έπαθλο εγκατέστησε, ανάμεσα σε άλλα, γκαζόν στην αυλή του σπιτιού του) για να αγοράσει μια παλιά αποικιοκρατική οικία…

Paul Greengard

Ο νευροεπιστήμονας Paul Greengard, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Rockefeller της Νέας Υόρκης, μοιράστηκε το Νόμπελ Ιατρικής το 2000 με δύο ακόμη ερευνητές, για τη δουλειά τους στην ανάπτυξη των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Ο Greengard επένδυσε το σύνολο του χρηματικού του επάθλου, περί τα 400.000 δολάρια, στη δημιουργία ενός νέου βραβείου: το Meister Greengard Prize! Η πρόθεσή του ήταν να εγκαινιάσει ένα «Νόμπελ για τις γυναίκες» με έπαθλο 50.000 δολάρια, το οποίο και ονόμασε προς τιμή της μητέρας του, η οποία είχε πεθάνει πάνω στη γέννα του Greengard…

Aung San Suu Kyi

Όταν η αρχηγός της αντιπολίτευσης στη Βιρμανία κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1991, ανακοίνωσε ότι θα ξόδευε τα 1,3 εκατ. δολάρια στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού καταπιστεύματος για τους πολίτες της χώρας. Η στρατιωτικού τύπου κυβέρνηση της χώρας δεν θα επέτρεπε έτσι εύκολα στη Suu Kyi να «προικοδοτήσει» τον πληθυσμό. Το 2007, η κυβέρνηση κατηγόρησε τη Suu Kyi για φοροδιαφυγή, καθώς και για το γεγονός ότι είχε ξοδέψει το χρηματικό έπαθλο του Νόμπελ στο εξωτερικό και όχι στη Βιρμανία. Οι κατηγορίες θεωρούνται ωστόσο αστήρικτες και είναι προφανώς άλλο ένα χτύπημα που θέλει να καταφέρει η κυβέρνηση της χώρας στη σκληρότερη πολέμιά της…

Μαρί Κιουρί

Η Μαρί Κιουρί ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγητής στη Σορβόνη και ταυτόχρονα η πρώτη γυναίκα που κέρδισε ποτέ βραβείο Νόμπελ: από κοινού με τον σύζυγό της, φυσικό Πιέρ Κιουρί, της απονεμήθηκε το Νόμπελ Φυσικής το 1903 για τη δουλειά της στην ακτινοβολία. Η Κιουρί είναι μάλιστα και ο μόνος άνθρωπος στον οποίο απονεμήθηκαν δύο Νόμπελ σε δύο διαφορετικούς τομείς: κέρδισε και το Νόμπελ Χημείας το 1911! Αυτός ο αξιοπρεπής και ταγμένος στην επιστήμη άνθρωπος δεν θα μπορούσε παρά να ξοδέψει το χρηματικό έπαθλο και από τα δύο βραβεία στην έρευνα…

Günter Blobel

Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Rockefeller, ο Günter Blobel κέρδισε το Νόμπελ Ιατρικής το 1999 και σχεδόν αμέσως μετέφερε όλο το ποσό –περίπου 1 εκατ. δολάρια– σε έναν τραπεζικό λογαριασμό που ανήκε στον δήμο της Δρέσδης στη Γερμανία. Τα χρήματα προορίζονταν για την αποκατάσταση του καθεδρικού ναού της πόλης αλλά και την ανέγερση μια νέας συναγωγής. «Ήταν από τις μεγαλύτερες χαρές της ζωής μου να δωρίσω όλο το ποσό του Βραβείου Νόμπελ, στη μνήμη της αδερφής μου Ruth Blobel, για την αποκατάσταση της Δρέσδης», δήλωσε σχετικά ο Blobel μετά τη βράβευση…

Christiane Nüsslein-Volhard

«Δεν θυμάμαι να έκανα τίποτα συγκεκριμένο με τα χρήματα», είπε η μοριακή βιολόγος Christiane Nüsslein-Volhard, η καινοτόμα εργασία της οποίας στη γενετική της χάρισε το Νόμπελ Ιατρικής το 1995. Εννιά χρόνια αργότερα, χάρισε ένα σημαντικό ποσοστό του χρηματικού επάθλου στο φιλανθρωπικό σωματείο που ίδρυσε η ίδια, στην προσπάθειά της να αυξήσει τα νούμερα των γυναικών επιστημόνων στη Γερμανία. Το ίδρυμα Christiane Nüsslein-Volhard Foundation συνδράμει σήμερα νεαρές γερμανίδες επιστήμονες τόσο οικονομικά όσο και με όρους οικιακής βοήθειας…

Αλ Γκορ

Το Νόμπελ Ειρήνης που μοιράστηκαν ο Αλ Γκορ και η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή το 2007, για την προώθηση της «πράσινης» ανάπτυξης, θα σήμαινε τη στροφή του πλανήτη προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος. Η κλιματική αλλαγή που έβλεπε ο Γκορ και η Επιτροπή θα συνοψιζόταν με τον καλύτερο τρόπο στο ντοκιμαντέρ του, ορόσημο για το οικολογικό κίνημα, «An Inconvenient Truth». Χωρίς καμία έκπληξη λοιπόν, ο ταγμένος Αλ Γκορ αφιέρωσε το χρηματικό έπαθλο του Νόμπελ στον οργανισμό του Alliance for Climate Protection, ένα σωματείο για την επίλυση της κλιματικής κρίσης και την προώθηση της βιώσιμης «πράσινης» ανάπτυξης…

Άλμπερτ Αϊνστάιν

Στα έγγραφα του διαζυγίου του το 1919, με το οποίο χώριζε ο Αϊνστάιν από την πρώτη γυναίκα του Mileva Maric, διαβάζουμε ότι ο θεωρητικός φυσικός άφηνε όλο το χρηματικό έπαθλο από το Νόμπελ στη Maric και τους δύο του γιους. Το περίεργο της υπόθεσης ήταν ωστόσο η διαίσθηση του Αϊνστάιν: άφηνε τα χρήματα του Νόμπελ στη Maric το 1919, ενώ το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του απονεμήθηκε το… 1921! Κι αυτό παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ζωής του φυσικού που έμελλε να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο…