Η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας-Τουρκίας για μια «αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη» στην Ιντλίμπ πέτυχε ίσως να απομακρύνει την προοπτική μιας επίθεσης σε αυτό το ύστατο μεγάλο προπύργιο των εξεγερμένων στη Συρία, όμως οι εμπειρογνώμονες φαίνονται επιφυλακτικοί όσον αφορά την ικανότητα της Άγκυρας να επιβληθεί στους τζιχαντιστές της περιοχής. Όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, η συμφωνία, η οποία ανακοινώθηκε πριν από μια εβδομάδα, προβλέπει τη δημιουργία μέχρι τις 15 Οκτωβρίου στην επαρχία Ιντλίμπ μιας «αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης» υπό ρωσοτουρκικό έλεγχο, η οποία θα χρησιμεύσει ως ζώνη ασφαλείας ανάμεσα στα εδάφη των ανταρτών και τις γύρω ζώνες που ελέγχονται από το καθεστώς. Σε περίπτωση επίθεσης του καθεστώτος με την υποστήριξη των Ρώσων συμμάχων του, υπηρεσίες του ΟΗΕ και ανθρωπιστικές οργανώσεις είχαν προειδοποιήσει για ένα «λουτρό αίματος», εκφράζοντας φόβους για τη «χειρότερη καταστροφή σε ανθρωπιστικό επίπεδο» του 21ου αιώνα. Τρία εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στην επαρχία Ιντλίμπ και στους θυλάκους των εξεγερμένων στις γειτονικές περιοχές Χάμα, Χαλέπι ή Λαττάκεια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Βάσει της συμφωνίας Άγκυρας-Μόσχας, όλα τα βαριά όπλα των ανταρτικών οργανώσεων, καθώς και οι τζιχαντιστές, θα αποχωρήσουν μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου απ’ αυτή τη μελλοντική «αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη» πλάτους 15 έως 20 χιλιομέτρων με σχήμα πετάλου. Όμως για τον Φαμπρίς Μπαλάνς, ειδικό για τη Μέση Ανατολή στο πανεπιστήμιο Λιόν-2, είναι δύσκολο να δει κανείς «πώς θα μπορούσε η Τουρκία να επιβάλει τη βούλησή της στους τζιχαντιστές». «Η εφαρμογή της συμφωνίας μου φαίνεται πολύ δύσκολη», υπογραμμίζει λέγοντας μάλιστα ότι περιμένει «την αποτυχία της κατάπαυσης του πυρός και μια επίθεση του συριακού στρατού μέσα στις επόμενες ημέρες». Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), οργάνωση που σχηματίσθηκε από το πρώην παράρτημα της Αλ-Κάιντα στη Συρία και κύριος ένοπλος σχηματισμός της περιοχής, ελέγχει μαζί με άλλους τζιχαντιστές σχεδόν το 70% της «αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης» που πρόκειται να σχηματισθεί, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Το Σάββατο, η μικρή οργάνωση Χουράς αλ-Ντιν, που συνδέεται με την Αλ-Κάιντα και βρίσκεται στη ζώνη, απέρριψε με ανακοίνωσή της τη συμφωνία. Η HTS δεν απάντησε επισήμως στη συμφωνία, όμως η οργάνωση φάνηκε επιφυλακτική, μέσω του προπαγανδιστικού οργάνου της Ebaa, όσον αφορά τις προθέσεις της Τουρκίας. Επί του πεδίου, ορισμένοι τζιχαντιστές φαίνονται να ενισχύουν τις θέσεις τους, αναφέρει το Παρατηρητήριο. Ανταποκριτής του Γαλλικού Πρακτορείου στην Ιντλίμπ υπογραμμίζει από την πλευρά του πως μέχρι σήμερα δεν έχει δει κανένα σημάδι αποχώρησης τζιχαντιστών ή βαρέων όπλων.
«Θέση αδυναμίας»
Πάνε μήνες που η HTS διεξάγει εκστρατεία εναντίον των ανταρτικών οργανώσεων της περιοχής που θα μπορούσαν να διαπραγματευθούν με το καθεστώς. «Αν (η HTS) εγκαταλείψει τις αμυντικές γραμμές της, θα βρισκόταν σε θέση ακραίας αδυναμίας, επειδή κανένας παίκτης δεν θα την προστάτευε από μια επίθεση του συριακού στρατού», εκτιμά ο Μπαλάνς. Η Τουρκία θα δυσκολευθεί να κάνει τους τζιχαντιστές να απομακρυνθούν, ακόμη και να πείσει τις φιλοτουρκικές οργανώσεις στις τοποθεσίες Καλαάτ αλ-Μουντίκ και Γαμπ να εγκαταλείψουν τον βαρύ οπλισμό τους, προσθέτει. Παρόλο που είπαν πως αποδέχονται τη συμφωνία, φιλοτουρκικές οργανώσεις -όπως το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (FNL), ο κύριος ανταρτικός συνασπισμός στην Ιντλίμπ- εξέφρασαν τη δυσπιστία τους και φόβους για «ενδεχόμενη προδοσία εκ μέρους των Ρώσων, του καθεστώτος ή των Ιρανών». Η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με το δύσκολο έργο να πρέπει «να διαλύσει, να καταστρέψει ή να μετακινήσει ορισμένες από τις ισχυρότερες εξτρεμιστικές οργανώσεις του Ιντλίμπ μέσα στις επόμενες εβδομάδες», υπογραμμίζει ο Άρον Λουντ, ειδικός της δεξαμενής σκέψης The Century Foundation. «Πιστεύω πως η Άγκυρα θα χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία που διαθέτει για να πείσει την HTS να διαλυθεί, να κατατεμαχιστεί, να αποκτήσει μια καινούρια εικόνα ή απλώς να φύγει – λίγο ενδιαφέρει», λέει. Η Άγκυρα θα μπορούσε, για παράδειγμα, να προσπαθήσει να πάρει με το μέρος της ορισμένα στοιχεία της HTS ή μεταξύ των συμμάχων του όπως οι ουιγούροι τζιχαντιστές, προσθέτει.
«Ο σερίφης της Ιντλίμπ»
Η Τουρκία θα μπορούσε να επιτύχει εν μέρει. «Παίζοντας το ραβδί και το καρότο, είναι δυνατό να επιτύχει να διαιρέσει (την HTS) εξασθενώντας έτσι τον σκληρό πυρήνα». Η Άγκυρα θα μπορούσε στη συνέχεια να βγάλει από τη Συρία ορισμένους από τους πιο ασυμβίβαστους εξτρεμιστές, προσθέτει ο Άρον Λουντ. «Όμως δεν ξέρει κανείς πού θα μπορούσαν να τους πάνε στη συνέχεια – δεν τους θέλει κανένας». Περισσότεροι από 360.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και εκατομμύρια άλλοι έχουν αναγκασθεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους από την έναρξη, το 2011, του πολέμου στη Συρία, ο οποίος ξέσπασε μετά την αιματηρή καταστολή αντικυβερνητικών διαδηλώσεων. Η συμφωνία της 17ης Σεπτεμβρίου απομάκρυνε προς στιγμήν το φάσμα μιας επίθεσης του καθεστώτος, σφοδρή αντίπαλος της οποίας είναι η Τουρκία, φοβούμενη συρροή προσφύγων στο έδαφός της. Όμως, εκτιμά ο Νικ Εράς, η κατάσταση «εξακολουθεί να είναι προβληματική για την Άγκυρα». «Οι Ρώσοι θέλουν (…) να δουν μέσα σ’ έναν μήνα αδιαμφισβήτητες αποδείξεις της επίτευξης αυτού του στόχου από την Τουρκία», υποστηρίζει αυτός ο ειδικός του Center for a New American Security. Σε μια επαρχία που σπαράσσεται από εσωτερικές συγκρούσεις, η Τουρκία θα πρέπει να αποφασίσει αν θέλει να βάλει τις οργανώσεις που είναι σύμμαχές της να πολεμήσουν τους τζιχαντιστές που κυριαρχούν στην περιοχή. «Η Τουρκία είναι τώρα ο σερίφης της Ιντλίμπ», συνοψίζει ο Νικ Εράς.
