Όταν η κοινότητα παίρνει τη δύναμη στα χέρια της

Ο Esli Manuel González από το Σαν Κάρλος της Γουατεμάλας όταν ήταν 6 ετών μπήκε στο πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού της ΑctionAid. «Πήγαινα σε ένα πρόγραμμα όπου παίζαμε και μαθαίναμε να γράφουμε. Μου άρεσε και συνέχισα να συμμετέχω ακόμα και όταν σταμάτησα να είμαι συνδεμένος με έναν Ανάδοχο. Έμαθα πολλά για τα δικαιώματα των παιδιών και ανέπτυξα ηγετικές ικανότητες. Μάθαμε για τη βία στην οικογένεια και πόσο σημαντικό είναι να υπερασπιζόμαστε τα παιδιά». Σήμερα ο 27χρονος πια Esli, μένει μαζί με τη γυναίκα του και τον γιο τους στο χωριό San Juan Salitre, ένα από τα 29 χωριά της κοινότητας San Carlos της Γουατεμάλας. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του και έχει γίνει ο δάσκαλος του χωριού. «Μου αρέσει πολύ να δουλεύω με παιδιά γιατί πάντα μαθαίνεις κάτι καινούργιο». Η Γουατεμάλα, μία από τις φτωχές χώρες στον κόσμο, όπου το 50% των παιδιών κάτω των 5 ετών υποσιτίζονται, είναι μία καλή περίπτωση όπου φαίνεται πότε το έργο μίας αναπτυξιακής οργάνωσης πιάνει τόπο αλλάζοντας ουσιαστικά και για πάντα τις ζωές των κατοίκων.

Τα παιδιά στο επίκεντρο

Η ΑctionAid, το 2003 ξεκίνησε δράση στην κοινότητα του Esli. «Στην εφηβεία έγινα μέλος σε ομάδες νέων. Παρακολούθησα μια εκπαίδευση πρακτικής γεωπονίας και κτηνοτροφίας και έτσι άρχισα να διδάσκω στις οικογένειες της κοινότητάς μου πώς να καλλιεργούν λαχανικά και να φροντίζουν τα ζώα».

Δεν έχουν όμως την ίδια τύχη όλα τα παιδιά της χώρας, όπου το 21%, ηλικίας 5 έως 14 ετών, αναγκάζεται να δουλέψει για να βοηθήσει την οικογένειά του και όπου οι ελλείψεις σε εγκαταστάσεις σχολείων και διδακτικού υλικού είναι μεγάλες.  Λίγα παιδιά συνεχίζουν το σχολείο πέρα από τη βασική εκπαίδευση και ιδιαίτερα τα κορίτσια έχουν ακόμη λιγότερες ευκαιρίες, καθώς οι γονείς δεν θεωρούν απαραίτητο να προχωρούν στο σχολείο μετά την Γ’ Δημοτικού. H ActionAid θεωρώντας την εκπαίδευση βασικό κομμάτι της ενδυνάμωσης προσέφερε σε 180 μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της κοινότητας, υποτροφίες για να συνεχίσουν το σχολείο. Τα σχολεία των 29 χωριών εξοπλίστηκαν με θρανία και καρέκλες και κατασκευάστηκαν σχολικές τάξεις, κουζίνες και περιβόλους στα σχολεία. Ταυτόχρονα, 3.000 παιδιά πήραν μέρος στις δραστηριότητες του προγράμματος Αναδοχής, όπου μέσα από το παιχνίδι, ανέπτυξαν δεξιότητες και έμαθαν πολλά όπως ότι όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα να πηγαίνουν σχολείο, να ζουν χωρίς βία, να τρώνε αρκετά και να μην υφίστανται διακρίσεις. Πράγματα πολύ σημαντικά σε μία χώρα.

Η δύναμη στις γυναίκες

Η πιο μεγάλη νίκη στην περιοχή San Carlos είναι η δημιουργία της οργάνωσης Asodemna Nuevo Amanecer από τους ίδιους τους κατοίκους! Ο πρώτος τοπικός συνεργάτης της ActionAid, COMSCAL, δημιούργησε ομάδες γυναικών που 7 χρόνια αργότερα σύστησαν μια μικρή τοπική οργάνωση για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και την ανάπτυξη των χωριών. Σήμερα είναι πολύ γνωστή και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών την εκτιμούν και τη χρησιμοποιούν. Ανήκει σε τοπικά δίκτυα οργανώσεων και έχει ήδη βρει άλλες πηγές χρηματοδότησης.

Πέρα από τη στήριξη της Asodemna, η ActionAid μίλησε σε αρχές όπως η αστυνομία και το δικαστήριο, που άρχισαν ενεργά να προστατεύουν τις γυναίκες από τη βία. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό για την 28χρονη Emilsa Consuelo Esteban Hernández από το χωριό Camelias, όπου ζει με τον σύζυγο και τα τρία παιδιά τους. «Παλαιότερα ένιωθα πικρία, αλλά μετά από τις εκπαιδεύσεις της Asodemna είμαι ευτυχισμένη και ήρεμη. Νιώθεις πιο δυνατή όταν γνωρίζεις ότι υπάρχουν θεσμοί όπως ο δικαστής και η αστυνομία που θα σε προστατεύσουν. Τώρα τα πράγματα στο σπίτι μου είναι καλύτερα για μένα και για τα παιδιά μου». Η Emilsa  το 2016 άρχισε να συμμετέχει σε εκπαιδεύσεις για τη βία στην οικογένεια. Σήμερα μεταφέρει τις γνώσεις της σε άλλες γυναίκες ώστε να γλυτώσουν από τη βία και να αναγνωρίσουν ότι αυτή μπορεί να μην είναι μόνο σωματική αλλά και ψυχολογική. Πρόσφατα βοήθησε μια κοπέλα που ο πατέρας του παιδιού της αρνήθηκε να το αναγνωρίσει και να τη στηρίξει οικονομικά. Τη βοήθησε να ξεπεράσει το φόβο της και να κάνει καταγγελία στις αρχές. Τώρα πια, οι συγχωριανοί της αναγνωρίζουν ότι η Emilsa είναι μια γυναίκα που μπορεί να τους στηρίξει.

Ο λόγος στους αυτόχθονες!

Και καθώς οι μισοί κάτοικοι της χώρας είναι Μάγια ή ανήκουν σε άλλες αυτόχθονες ομάδες, οι οποίες είναι αποκλεισμένες από την υπόλοιπη κοινωνία, η συνεργασία μαζί τους ήταν σημαντικός σταθμός για τη στήριξη της κοινότητας. Οι γυναίκες έχουν αποκτήσει σημαντικό ρόλο στον αγώνα αυτό, ανατρέποντας τα πρότυπα της συντηρητικής κοινωνίας που ζουν. Οι κάτοικοι ενθαρρύνθηκαν να δημιουργήσουν επιτροπές, όπως προβλέπει ο νόμος, στις οποίες συμμετέχουν και γυναίκες. Οι επιτροπές αυτές διεκδικούν δημόσια έργα και υπηρεσίες πρόνοιας για την κοινότητα και τις οικογένειες. Επιπλέον 6.000 άνδρες και γυναίκες διεκδικούν γη στην περιοχή ενώ 2.000 οικογένειες έλαβαν υποστήριξη από την πολιτεία και να ανακαινίσουν τη στέγη και τους τοίχους των σπιτιών τους και να αποκτήσουν φούρνους και δεξαμενές νερού. Η σταδιακή βελτίωση της καθημερινότητας, οι εκπαιδεύσεις, η σημασία της εκπαίδευσης, η αναγνώριση της ομαδικής δουλειάς και της συσπείρωσης για διεκδίκηση των δικαιωμάτων που δικαιούνται από το κράτος, είναι μικρές νίκες της ίδιας της κοινότητας που ενδυναμωμένη πια ξέρει πώς να σταθεί στα πόδια της και να διεκδικήσει τα δικαιώματα και τον σεβασμό που δικαιούνται. Μετά από 15 χρόνια συνεχούς παρουσίας στον San Carlos, η ActionAid Ελλάς αποχωρεί γνωρίζοντας ότι το έργο της συνεχίζεται από τους ίδιους τους κατοίκους. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για την ActionAid Ελλάς εδώ.